Ο θάνατος στα ΜΜΕ

του Αναστάσιου Βογιατζή

Δεν είναι λίγες οι φορές που είτε στον δημόσιο λόγο είτε σε προσωπικές συζητήσεις τα ΜΜΕ, και πόσο μάλλον κάποιοι δημοσιογράφοι, περιγράφονται ως ύαινες. Ζώα που τρέφονται με νεκρά σώματα. Κι έτσι το τελευταίο διάστημα, τρία τέρμινα δηλαδή, τα ΜΜΕ κάθε είδους βάλθηκαν να υπερασπιστούν αυτόν τον τόσο «τιμητικό» τίτλο.

Το επίπεδο της δημοσιογραφίας θαρρώ ότι το δείχνει ο τρόπος που οι εκπρόσωποι της αντιμετωπίζουν τον θάνατο και τον πόνο, και στην περίπτωση μας όλα δείχνουν ότι έχουν απολέσει κάθε ίχνος σεβασμού και αξιοπρέπειας. «ΦΡΙΚΗ», «ΣΟΚ» και «ΑΗΔΙΑ» είναι λέξεις που συχνά κοσμούν πηχυαίους τίτλους στον έντυπο και τον ηλεκτρονικό τύπο. Όμως οι λέξεις που επιλέγουν είναι πταίσμα μπροστά σε όσα ακολουθούν.

Σε κάθε έγκλημα, όσο πιο φριχτό τόσο το καλύτερο, κάποιοι εκπρόσωποι των ΜΜΕ φορώντας τα μελιτζανιά τους αρπάζουν το δρέπανο από τον χάρο και ορμούνε σε κάθε νεκρό σώμα που θα βρουν και το ξεσκίζουν μέχρι να μη μείνει ούτε ένας ιστός που να μην έχει μεταφερθεί σε κάθε είδους μέσου λαϊκής ενημέρωσης. Τα κορμιά, σε όσα πιο πολλά κομμάτια είναι δυνατόν, σέρνονται από δω και από κει για μέρες και μήνες, χάριν της ενημέρωσης πάνω απ όλα, και ένα μέρος του κακόμοιρου λάου μας παρακολουθεί, τρέφεται και συναινεί στο μεγάλο τσιμπούσι του κανιβαλισμού των ΜΜΕ.

Το ανθρωποφάγο αυτό τσιμπούσι δεν στήνεται έτσι απλά, χρειάζεται και τους χορηγούς του. Οι χορηγοί μπορεί να είναι σοκαρισμένοι αστυνομικοί, τρομοκρατημένοι ανακριτές, άτομα που γνωρίζουν λεπτομέρειες, που κατά τη γνώμη μου, πότε δεν θα έπρεπε να είχαν φτάσει στα αυτιά δημοσιογράφων και πότε να μην έχουν τοποθετηθεί πάνω στο τραπέζι των ανθρωποφάγων ΜΜΕ.

Πληροφορίες από τις ανακρίσεις, πάντα «ανατριχιαστικές», διαχέονται με μεγάλη ευκολία από τα ερμητικά κλειστά δωμάτια της αστυνομίας, ή ακόμα και από τη δικογραφία, προς τέρψιν της λαϊκής πνευματικής πείνας και πενίας. Με ασταμάτητη ροή η αηδία ξεχύνεται στα ΜΜΕ από -wannabe- δημοσιογράφους, που θέλουν να «ενημερώσουν» τους πολίτες για την «φρίκη» του εγκλήματος. Οι λεπτομέρειες του εγκλήματος προσφέρονται δωρεάν; Γιατί το καλό το πράγμα, απλά, το πληρώνεις.

Στοιχείο της ενημέρωσης, της είδησης, δεν είναι ο «φριχτός» τρόπος με τον οποίο έχασε κάποιος τη ζωή του ούτε ο «σοκαριστικός» τρόπος με τον οποίο εξαφανίστηκε ένα άψυχο σώμα. Ενημέρωση είναι το γεγονός του άδικου θανάτου, και κυρίως η παραδειγματική τιμωρία αυτού που διέπραξε το έγκλημα άμεσα ή εμένα. Αναρωτιέμαι τι έχουν να προσφέρουν οι λεπτομέρειες ενός εγκλήματος στο θύμα, στους αγαπημένους του, και στο κοινό που αναζητά την ενημέρωση. Μπορεί βέβαια τα κομμάτια των νεκρών κορμιών να θεωρούνται ένα καλό θέμα συζήτησης στο μεσημεριανό τραπέζι, αλλά είναι καλύτερο όταν τρώμε να μη μιλάμε, μη μας κάτσει και κάνα κομμάτι κρέας στον λαιμό.

Είτε με φωτογραφίες του αυτόχειρα στον τόπο που ξεψύχησε -μέσα στο σπίτι του-, είτε με αναζητήσεις νεκρών σε πραγματικό χρόνο -live-, είτε με διανομή της συνταγής του εγκλήματος, τα ΜΜΕ κάθε είδους προσπαθούν να…. «ενημερώσουν» τον λαό για τον άδικο και φριχτό θάνατο κάποιου ατόμου μετατρέποντας το σε τηλεπερσόνα μετά θάνατο και χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του. Όμως η ενημέρωση είναι κάτι διαφορετικό από αυτό που βιώνουμε.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ενημέρωσης είναι ο βομβαρδισμός της ισπανικής πόλης Γκουέρνικα. Τότε ο Φράνκο αρνούνταν ότι το γεγονός αυτό είχε συντελεστεί, μέχρι που όρμησαν οι πραγματικοί δημοσιογράφοι, ρεπόρτερ, φωτογράφοι στην ισπανική πόλη και έδειξαν με εικόνες αυτά που το καθεστώς έκρυβε με μεγάλη προσοχή. Αντίστοιχα, με σύγχρονους όρους, οι -και καλά- χειρουργικοί βομβαρδισμοί των ΗΠΑ, ή η προστασία των αμάχων, αποδείχθηκαν ανύπαρκτοι χάριν στην πραγματική δημοσιογραφία, στην ουσιαστική ενημέρωση. Σε αυτού του είδους την ενημέρωση οι λεπτομέρειες κάποιου εγκλήματος έχουν σκοπό να αποδείξουν το έγκλημα που διατελέσθηκε, να ασκήσουν πίεση προκειμένου να μη διαπραχθεί ξανά κάτι αντίστοιχο.

Οι ανατριχιαστικές λεπτομέρειες εγκλημάτων που παρουσιάζονται τον τελευταίο καιρό από διάφορα ΜΜΕ δεν μας γλυτώσουν από μια Γκουέρνικα, από μια Βαγδάτη. Ο θάνατος στα ελληνικά ΜΜΕ αποτελεί αντικείμενο προς πώληση, αντικείμενο προς τέρψιν του φιλοθεάμονος κοινού, αντικείμενο αλαζονικής δημοσιογραφίας. Τα κομμάτια των νεκρών γυναικών, ανδρών, αγοριών και κοριτσιών πετιούνται προς πάσα κατεύθυνση χωρίς κανέναν δισταγμό. Με μεγάλη χαρά, αλλά και τρομάρα, τα πεινασμένα σκυλιά και οι ύαινες ορμούν να αρπάξουν κάνα κομματάκι για να ικανοποιήσουν την πείνα τους, για να γεμίσουν τα άδεια στομάχια τους, αλλά κυρίως για να γεμίσουν τον κενό χρόνο τους που αποτελεί το μεγαλύτερο βάσανο τους.