Ο βίος στην Ελλάδα ήταν υπαίθριος…

Λέξεις: Αγλαΐα Σκούρα

Εικόνα: Τάκης Τλούπας

Πότε άλλαξε όλο αυτό; Πότε χάθηκε το κριτήριο και γίναν τα δέντρα μπελάς και ενόχληση; Από πότε θεωρήθηκαν βρωμιά και εμπόδιο; Και πέρασαν σε δεύτερη μοίρα και έγιναν διακοσμητικό στοιχείο και όχι προτεραιότητα ζωτικής σημασίας;

Κι όμως κάποτε στα πρόσφατα χρόνια, ακόμα οι άνθρωποι αγαπούσαν, συμβίωναν με τα δέντρα και ήταν κομμάτι της ζωής τους.

Στην «Αιολική Γη» ο Βενέζης αφηγείται την ιστορία της καρυδιάς του κτήματος τους, από τη στιγμή που φυτεύεται- δεμένη η ύπαρξη της με τις ιστορίες των ανθρώπων…και η δοξασία που συνόδευαν την σχεδόν τελετουργική διαδικασία της φύτευσής αυτής βγήκε αληθινή …

Όχι ότι δεν συνέβαιναν και τότε, στα παλιά χρόνια, παρατράγουδα. Για να το θυμάμαι ακόμα, μάλλον θα με είχε ιδιαίτερα εντυπωσιάσει το ποίημα για «τον πεύκο» του Ζαχαρία Παπαντωνίου, που αναίτια τον έκοψε ένας Γιάννης… και ένα αναπάντητο γιατί, πλανιόταν και τον ακολουθούσε.

Το δέντρο μπροστά από το φαρμακείο, κρύβει την πινακίδα. Ο φαρμακοποιός δεν το κλαδεύει, δε θέλει μεσοβέζικες λύσεις. Το ξεπατώνει. Κι αν ρωτήσει κανείς; Εύκολη απάντηση. Ήταν ακατάλληλο και άρρωστο.

Τα δέντρα μπροστά στην παραλία. Σκιάζουν, αλλά «εμποδίζουν»: κρύβουν τη θέα στη θάλασσα, στο ξενοδοχείο, στα σπίτια της προκυμαίας. Η λύση μονόδρομος. Τα κόβουν ή τα ξεραίνουν. Βαφτίζουν την καταστροφή κλάδεμα. Με τη σύμφωνη γνώμη του Δήμου. Και την ανοχή του.

Είπαμε. Τα ίδια θα λέμε; Το δέντρο μπροστά από την πολυκατοικία. Φυλλώνει και εμποδίζει τη θέα (ποια θέα;) στον γείτονα που μόλις ανακαίνισε το νεοαποκτηθέν διαμέρισμα του δευτέρου ορόφου. Άσε που ρίχνει φύλλα στο μπαλκόνι. Η λύση απλή. Ένα τηλεφώνημα στο Δήμο και τα συνεργεία με αξιοζήλευτη ταχύτητα θα είναι εκεί να το κόψουν κατά την απαίτηση του Δημότη. Τι κι αν απαιτήσαμε με υπογραφές οι γείτονες να αντικατασταθεί; Κι εμείς Δημότες είμαστε, αλλά δεν λειτουργεί αντίστροφα.

(Κανένα από τα παραπάνω παραδείγματα ΔΕΝ είναι μυθοπλασία)

Οι δεντροστοιχίες της πόλης, μια από τα ίδια. Τι τα θέλετε; Να μαζεύουμε φύλλα κάθε φθινόπωρο; Και τα νεράντζια; Και οι ρίζες που μας πετάνε τις πλάκες πεζοδρομίου; Μεγάλος μπελάς. Άσε που για την ξυλεία τους υπάρχει μεγάλη ζήτηση.

Δεν είναι πάντα υστερόβουλα τα κριτήρια. Είναι μια ολόκληρη νοοτροπία που επικρατεί πια, γενικευμένα. Το δέντρο ψηλώνει, σκιάζει, οι ρίζες του απλώνουν, τα άνθη του προκαλούν αλλεργία, πέφτουν, λερώνει με τα φύλλα του, εμποδίζει τη θέα. Μόνο προβλήματα. Από αυτά τα ίδια θα μπορούσε να διαβάσει κανείς, κάποια, και σαν πλεονεκτήματα …

Και ταυτόχρονα αναπτύχθηκε η σχετική παραφιλολογία. Οι πικροδάφνες: τοξικές (Μεγαλώσαμε σε αυλές με πικροδάφνες, τα σχολεία τα πάρκα γεμάτα πικροδάφνες φυτό ενδημικό και συνυφασμένο με το ελληνικό τοπίο. Τοξικό μόνο αν το φας, ε ΔΕΝ ΘΑ ΤΟ ΦΑΣ, κι ας είναι παντού. Και σε σχολεία.)

Ο πλάτανος: έχει ριζικό σύστημα που απλώνει (αν φροντίζουμε τις αποστάσεις που φυτεύεται, με λύσεις που να αφήνουν και περιθώρια για λίγο χώμα…τον χαιρόμαστε κι ας απλώνει ).

Ο ευκάλυπτος: εύθραυστα κλαδιά ( με συστηματικό κλάδεμα και φροντίδα δεν κινδυνεύει κανένας).

Η μουριά : λερώνει (ναι, αυτή με τα μούρα, τα ρίχνει κάποια στιγμή, αφήστε χώμα από κάτω και δεν θα υπάρχει θέμα, αλλά και το φύλλωμα της; Τέτοια σκιά πού βρίσκεις;).

Η νεραντζιά: ρίχνει τα νεράντζια (και μόνο η μυρωδιά των ανθών της κάθε Άνοιξη…αλλά εδώ να θυμηθώ και αυτό που λειτούργησε αντίστροφα: ότι η απόφαση να κοπούν οι νεραντζιές πριν χρόνια στο κέντρο της Αθήνας, έριξε τον Δήμαρχο, με τις νεραντζιές να μένουν τελικά στη θέση τους – είδες , καμιά φορά…).

Και πρόσφατα ο Δήμος Θεσσαλονίκης μας ενημέρωσε ότι η φτελιά (το καραγάτσι κοινώς) είναι ακατάλληλη για τις πόλεις μας «οι φτελιές έχουν από χρόνια αξιολογηθεί ως είδος ακατάλληλο και άκρως επικίνδυνο για την σωματική ακεραιότητα των πολιτών και περιουσιών» (αξιολογηθεί;; χμ…) όλα τα δέντρα που απομακρύνονται είναι βεβαιωμένα άρρωστα (χμ..) και ο σχεδιασμός προβλέπει την αντικατάστασή τους (χωρίς σχόλιο…) . Πολλές δικαιολογίες που δεν συνδυάζονται μεταξύ τους (και ακατάλληλα και άρρωστα όλα τα δέντρα;).

Σίγουρα θα υπάρχουν κάπου καταγεγραμμένες και δικαιολογημένες οι ενέργειες ώστε να μην εκτεθεί κανείς. Καμία γραφειοκρατία δεν λύνει τα προβλήματα.

Και όμως δεν ήταν έτσι. Τότε που ο βίος στην Ελλάδα ήταν πράγματι υπαίθριος. Όταν το έξω ήταν η προέκταση του σπιτιού μας, ένα άλλο σπίτι και αυτό, με αυτονόητη τη φροντίδα του.

Αρκεί να βλέπουμε τα οφέλη, να αντιληφθούμε τι χάνουμε, τι ξεχάσαμε, τι αφήσαμε πίσω και δεν έπρεπε. Αυτό περιμένω από τους Δήμους, από τους πολίτες ΑΠΟ ΟΛΟΥΣ.

Μεγάλη συζήτηση αυτή και από που να ξεκινήσει κανείς.

Μαζί με την αλλοτρίωση χάθηκε και πολύτιμη γνώση. Και το ερώτημα πλανιέται αν υπάρχει γυρισμός. Αλλάζουν μυαλά οι άνθρωποι; (φωτογρ. ΑΙΟΛΙΚΗ ΓΗ Η.Βενέζη σελ.66 Εστία76)

*Η Αγλαΐα Σκούρα είναι αρχιτέκτων