Οι χήρες της Πέμπτης: Το έγκλημα ως συμβάν

Λέξεις: Πάνος Ιωαννίδης

Στην πολιτική θεωρία ο όρος συμβάν συνδέεται με ένα κοινωνικό γεγονός, το οποίο έχει πολλαπλές διαστάσεις και, επιφέρει διαρθρωτικές αν όχι ριζικές αλλαγές στην κατάσταση των πραγμάτων.

Ένα τέτοιο γεγονός είναι π.χ. η επιβολή των μνημονίων στην Ελλάδα στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας, που δημιούργησε νέες συνθήκες στη χώρα.

Δανειζόμενοι τον όρο αυτό από την πολιτική θεωρία, μπορούμε να πούμε ότι τον ρόλο του συμβάντος στη νουάρ λογοτεχνία, τον έχει το έγκλημα.

Το έγκλημα μπορεί να είναι μια δολοφονία, μια απαγωγή, ή ακόμη μια υπεξαίρεση χρημάτων και συμβαίνει φυσικά σε μια μικροκλίμακα, ήτοι στον κόσμο που περιγράφει ένα νουάρ μυθιστόρημα.

Ένα τέτοιο σπουδαίο νουάρ μυθιστόρημα είναι Οι χήρες της Πέμπτης της Claudia Pineiro (Carnivora, Ασπασία Καμπύλη), με πεδίο δράσης την Αργεντινή στην αλλαγή της χιλιετίας.

Το έγκλημα που λειτουργεί εδώ ως μοτέρ της αφήγησης, είναι ο ξαφνικός θάνατος τριών αντρών, στενών φίλων μεταξύ τους, που συγκεντρώνονται βρέξει χιονίσει, ευλαβικά κάθε Πέμπτη βράδυ.

Η τελετουργία της συνάντησης γίνεται χωρίς τις συζύγους, τα παιδιά και τις υπηρέτριες τους και περιλαμβάνει την χαρτοπαιξία, την κατανάλωση αλκοόλ και την συζήτηση επιχειρηματικών πλάνων μετά συνοδεία μουσικής.

Το συμβάν του εγκλήματος λαμβάνει χώρα σε ένα ιδιωτικό προάστειο, το Άλτος δε λα Κασκάδα, ένα από τα αρκετά ιδιωτικά προάστεια του Μπουένος Άιρες, όπου διαβιούν ευκατάστατες οικογένειες, μέλη της ανώτερης τάξης της χώρας.

Η είσοδος σε όσους δεν εργάζονται και δεν μένουν στο ιδιωτικό προάστειο γίνεται υπό προϋποθέσεις, ενώ κάθε τι που επιτρέπεται ή απαγορεύεται συνδέεται με αποφάσεις του Συμβουλίου Διοίκησης του προαστείου. Σπάνια, οι διενέξεις και διαφορές των κατοίκων ακολουθούν τη συνηθισμένη νομική οδό, ενώ ο ρόλος ιδιωτικών εταιριών ασφαλείας είναι καίριος και συνεχής.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον της άνεσης και της απόλαυσης, μια Πέμπτη θα σταθεί μοιραία για τους τρεις πρωταγωνιστές της ιστορίας μας.

Σημειωτέον ότι ο τέταρτος της παρέας ο  Ρόνι, θα σωθεί για να υπάρχει η μαρτυρία του και να συνεχιστεί η ζωή.  Η ιστορία εκκινεί λίγο μετά τον θάνατο των τριών αντρών, και με τη μέθοδο κυρίως της αναδρομής, μελετά θραυσματικά την ιστορία μιας παρέας της άρχουσας τάξης της χώρας από την εγκαθίδρυση του ιδιωτικού προαστείου, φτάνοντας σαν βέλος του χρόνου μέχρι τις παραμονές του εγκλήματος. Οι πλείστες των αφηγήσεων τελούνται από γυναίκες ή εστιάζουν σε αυτές. Η βαρύτητα δίνεται στη Βιρχινία, κτηματομεσίτρια και σύζυγο του διασωθέντα από το μακελειό, Ρόνι, που σκότωσε τους τρεις άντρες φίλους του. Σε ένα πατριαρχικό περιβάλλον όπου οι έμφυλες συμπεριφορές ακολουθούν μια άτυπη στρατιωτική πειθαρχία, τον ρόλο της έρευνας για το τι συνέβη στους άντρες που όριζαν τον κανόνα στο ιδιωτικό προάστειο, η συγγραφέας τον δίνει στις γυναίκες.

Στην πολυφωνική αφήγηση με έντονα τα στοιχεία της ψυχολογικής διάστασης, παρεισφρέουν συμβάντα της τρέχουσας ιστορίας της Αργεντινής, όπως η διαφθορά των πολιτικών, η εξίσωση του εθνικού νομίσματος (πέσο) με το δολάριο με καταστροφικά αποτελέσματα και η οργή των κατώτερων τάξεων για τις δεινές συνθήκες που βιώνουν. Το ιδιωτικό προάστειο όπου η αξία των πραγμάτων προσλαμβάνεται με βάση την τιμή απόκτησης τους, όλα δείχνουν απατηλά σαν το νερό των πισινών που γυαλίζει στο ηλιοβασίλεμα. Η χρεοκοπία δεν αργεί να έρθει για κάποιους ήρωες, όπως η οικογένεια που βγάζει στο σφυρί το νοικοκυριό της για να ανταπεξέλθει στα χρέη, σκηνή που παραπέμπει στο πλιάτσικο που έγινε στη διάρκεια της δικτατορίας του Βιντέλα σε πολλά νοικοκυριά αντιφρονούντων.

Η ελπίδα μπορεί να έλθει, μας λέει η σπουδαία συγγραφέας από την Αργεντινή, από τον έρωτα δύο παιδιών με διαφορετική φυλετική καταγωγή, δύο εφήβων που ζουν στο ιδιωτικό προάστειο. Ο Χουάνι και η Ρομίνα καταγράφουν στα κρυφά με τον φακό μιας ερασιτεχνικής κάμερας αυτά που γίνονται εντός των πολυτελών σπιτιών, αλλά δεν λέγονται ούτε δείχνονται από τους κατοίκους τους προς τους γείτονες.

Μόνος τρόπος εξαγνισμού των παιδιών, εκτός από την αγάπη τους, είναι η μετατροπή αυτών των συμβάντων σε τέχνη, με σκοπό να αποκτήσουν την αισθητική ορατότητα που τους αρμόζει.

*Ο Πάνος Ιωαννίδης είναι συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων και δημιουργός του ιδιωτικού ντετέκτιβ Πέτρου Ριβέρη. Ζει στη Θεσσαλονίκη και είναι μέλος της Ελληνικής Λέσχης Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας (https://www.elsal.gr/el/theclub/synenoxoi/1475-panos-ioannidis.html)