Οι προκριματικές εκλογές των Δημοκρατικών και ο ρόλος των social media στις αμερικάνικες προεδρικές εκλογές

Κι ενώ η πρώτη φάση της εσωκομματικής προεκλογικής φάσης – μέσα από την οποία οι υποψήφιοι για τους Δημοκρατικούς συνέταξαν τα επιμέρους εσωτερικά στρατόπεδα τους και τέσταραν τη δυναμική τους – ολοκληρώνεται αρχίζει σε λίγες μέρες μια πολύμηνη διαδικασία εσωκομματικών προκριματικών εκλογών που θα δώσει το χρίσμα για τις προεδρικές εκλογές του 2020.

Στο μεταξύ ο Πρόεδρος Τραμπ φαίνεται να βρίσκεται σε ευάλωτη θέση κυρίως λόγω της παραπομπής του από τη Βουλή των Αντιπροσώπων όσο και από την προσπάθεια του να ανασυνταχθεί προεκλογικά και να διευρύνει το ακροατήριο του. Η προκριματική εκλογή της Αϊόβα αποτελεί το εναρκτήριο λάκτισμα μιας μαραθώνιας προεκλογικής διαδικασίας στην Αμερική που καταλήγει σε μια ευρύτερη προεκλογική καμπάνια από το καλοκαίρι και μέχρι το Νοέμβρη του 2020 και μπορεί να κρίνει ποιος θα είναι ο επόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ.

Οι Δημοκρατικοί 

Η αλήθεια είναι πως στο στρατόπεδο των Δημοκρατικών υπήρχε τους προηγούμενους μήνες ένας αριθμός ρεκόρ (πάνω από 25 ενδιαφερόμενοι) προεδρικών υποψηφιοτήτων. Ανάμεσα τους αρκετές γυναίκες αλλά και υποψήφιοι που ξέφευγαν από το παγιωμένο μοντέλο του λευκού άνδρα (μαύροι, ισπανόφωνοι, κλπ). ανάμεσα τους υπήρχαν/υπάρχουν ακόμα και περιπτώσεις που χωρίς να έχουν άμεση επαφή με το πολιτικό οικοσύστημα της Ουάσιγκτον τόλμησαν να ρισκάρουν μια υποψηφιότητα ενίοτε με αμφίβολα αποτελέσματα. Αυτή τη στιγμή – μετά και από τις πρόσφατες αποχωρήσεις από την διαδικασία – οι ενεργοί υποψήφιοι των Δημοκρατικών φτάνουν τους 12. Στατιστικά οι υποψήφιοι αυτοί απευθύνονται σε μια εκλογική δύναμη που σχεδόν κατά τα 2/3 είναι άνω των 45 ετών (άρα τείνουν προς την έξοδο από την αγορά εργασίας και την συνταξιοδότηση) ενώ ενδιαφέρουν για τους Δημοκρατικούς παρουσιάζει το γεγονός πως περισσότεροι από το 30% των εκλογέων το Νοέμβρη του 2020 θα είναι μαύροι, Ισπανόφωνοι, Ασιάτες, κλπ.

Μια ανάσα πριν τις προκριματικές και ενώ η διαδικασία θα εξελίσσεται τους επόμενους μήνες τα πράματα σαφώς θα ξεκαθαρίζουν. Οι ψηφοφόροι έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε μετριοπαθείς φιλελεύθερους, όπως ο πρώην αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν, ένας από τους γηραιότερους υποψήφιους και όπως δείχνουν μέχρι στιγμής τα πράματα ο εκλεκτός της ελίτ του κόμματος καθώς εκτιμάται πως μια σειρά από σημαντικά στελέχη των Δημοκρατικών (όπως η Χίλαρι Κλίντον και ο Μπαράκ Ομπάμα) στηρίζουν την υποψηφιότητα του. Στον αντίποδα υπάρχει η υποψηφιότητα του επίσης βετεράνου Μπέρνι Σάντερς, ένας αρκετά προοδευτικός και ριζοσπαστικός σε σχέση με το υπάρχον πολιτικό κατεστημένο των Δημοκρατικών που βασίζει την δυναμική του σε μια καμπάνια με εξαιρετική επαφή τόσο στη βάση του κόμματός όσο και με τα grassroots κινήματα που στις πρόσφατες εκλογές του 2018 ανέδειξαν μια σειρά από νέους βουλευτές και βουλεύτριες.

Στο ίδιο μήκος κύματος, προοδευτικά, κινείται και η Ελίζαμπεθ Γουόρεν, υποψήφια που έχει αντιπαρατεθεί στο παρελθόν με τον Ντόναλντ Τραμπ αρκετές φορές ενώ έχει παρουσιάσει δυναμικές προτάσεις που αφορούν στην οικονομία και τους νέους (κυρίως στους απόφοιτους των πανεπιστήμιων και στα φοιτητικά δάνεια). Το κάδρο συμπληρώνουν  o επιχειρηματίας Μαικλ Μπλουμπεργκ (όπως και ο Τραμπ), που στηρίζει μέχρι στιγμής την εκστρατεία του σε μια εξαιρετικά ακριβή καμπάνια σε τηλεόραση, ραδιόφωνο και social media καθώς και ο αρκετά νέος (μόλις 38 ετών) πρώην δήμαρχος μιας μικρής πόλης στα μεσοδυτικά, ο Πιτ Μπουτιγκιγκ, που τονίζει με την υποψηφιότητα του το στοιχείο της αλλαγής που μπορεί να φέρει στα πολιτικά πράματα της Ουάσιγκτον μια άφθαρτη νέα γενιά στελεχών.

Αφετηρία αυτής της προεκλογικής διαδικασίας για τους δημοκρατικούς είναι οι προσεχείς προκριματικές εκλογές σε Αϊόβα και Νιου Χαμσαϊρ. Παραδοσιακά τα αποτελέσματα τους έχουν μικρή σημασία αλλά πριμοδοτούν με αρκετή δυναμική τους υποψήφιους που κερδίζουν για την συνέχεια του εσωκομματικού προεκλογικού μαραθωνίου. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις για την εκλογή της Αϊόβα (που γίνει στις 3 Φεβρουαρίου) δείχνουν πως θα γίνει μια σκληρή μάχη που θα κριθεί εκτός απρόοπτου στις λεπτομέρειες μεταξύ Μπαϊντεν και Σάντερς. Να σημειωθεί πως οι εσωκομματικές προκριματικές διαδικασίες θα κρατήσουν περίπου τέσσερις μήνες με σημαντικότερη ημερομηνία αυτή της 3ης Μαρτίου, όπου θα διεξαχθεί η Σούπερ Τρίτη με 11 πολιτείες, ανάμεσα στις οποίες η Καλιφόρνια και το Τέξας να πραγματοποιούν προκριματικές εκλογές. Εκτιμάται πως για να κερδίσει το προεδρικό χρίσμα ένας υποψήφιος θα πρέπει να κερδίσει περίπου 1885 αντιπροσώπους από ένα σύνολο 3768 που θα συμμετέχουν στο προσεχές Συνέδριο του κόμματος, εκεί όπου θα δωθεί και τυπικά το χρίσμα στον υποψήφιο που συγκεντρώνει την πλειοψηφία.

Η δίκη του Τράμπ 

Στο μεταξύ πιθανότατα σήμερα αναμένεται να ολοκληρωθεί η διαδικασία σχετικά με τη δίκη Τραμπ. Παρά τις προσπάθειες των Δημοκρατικών να κληθούν μάρτυρες, όπως ο μέχρι πρότινος σύμβουλος του Τραμπ για την εθνική ασφάλεια, Τζον Μπόλτον, και να αναδειχθούν όσο το δυνατόν περισσότερες πτυχές της υπόθεσης οι Ρεπουμπλικάνοι φαίνεται να έχουν καταφέρει να κλείσουν την δίκη όσο το δυνατόν πιο σύντομα και με τις λιγότερες δυνατές απώλειες. Ο Μπόλτον φέρεται να έχει αναδείξει τον πρόεδρο Τραμπ ως τον άνθρωπο που είχε τον κεντρικό ρόλο στην άσκηση πιέσεων στην Ουκρανία για την διεξαγωγή έρευνας σε βάρος του πρώην αντιπροέδρου και διεκδικητή του προεδρικού χρίσματος των Δημοκρατικών για τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου, Τζο Μπάιντεν. Με την πλειοψηφία του σώματος να ανήκει στους Ρεπουμπλικάνους εκτιμάται πως ο Ντόναλντ Τραμπ θα αθωωθεί. Βέβαια οι Δημοκρατικοί εκτιμούν ότι δεν περνάει τελείως αλώβητος και ότι υπάρχουν φθορές στην εικόνα του.

Ο ρόλος του Facebook στις αμερικανικές εκλογές 

Φυσικά για ακόμη μια φορά τα social media αναδεικνύονται σε ένα από τα πιο δυνατά θέματα των αμερικάνικων προεδρικών εκλογών. Αν ο Μπαράκ Ομπάμα έδειξε το δρόμο του πως το facebook, to twitter και το Instagram μπορούν να δημιουργήσουν τόσο μια δυνατή καμπάνια με προοπτική όσο και ένα σταθερό πολιτικό προφίλ που επικοινωνεί με τη βάση και σου δίνει μια διπλή θητεία στο Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ αξιοποίησε τη δημόσια ψηφιακή σφαίρα για να αναδείξει ένα εναλλακτικό δίκτυο προώθησης ξενοφοβικών, ρατσιστικών, ακραίων και μισαλλόδοξων ιδεών, fake news και μιας απόλυτα εκκεντρικής – κάποιες φορές και γκροτέσκα – αλλά αρκετά άμεσης επικοινωνίας με τους ψηφοφόρους ξεπερνώντας τoν ρόλο που είχαν τα παραδοσιακά media.

Έτσι όπως φαίνεται ο Τραμπ στον χρόνο που πέρασε έχει στήσει μια αρκετά σύνθετη ψηφιακή καμπάνια επικοινωνίας αξιοποιώντας τα social media και εμπλουτίζοντας την με προσωπικά δεδομένα και διευθύνσεις e-mail μέσω του Facebook. Σε σύγκριση με τους Δημοκρατικούς συνυποψήφιους του που στην πλειοψηφία τους είναι μάλλον φειδωλοί και συγκρατημένοι σε αυτό το κομμάτι της επικοινωνίας με τους πολίτες, έχει ξοδέψει ήδη μάλιστα ένα αστρονομικό ποσό σε διαφημιστικές καταχωρήσεις στο facebook. Είναι εντυπωσιακό πως αυτή η καμπάνια εκτιμάται πως περιλαμβάνει περισσότερες από 218 χιλ. διαφορετικές καταχωρήσεις στο Facebook που κόστισαν στο σύνολο τους, όπως υποστηρίζει σε ένα αρκετά εμπεριστατωμένο ρεπορτάζ ο Guardian, περίπου 17 εκ. δολάρια.

Μάλιστα ο Τραμπ κατάφερε να εμπλουτίζει διαρκώς την καμπάνια του με νέα μηνύματα στα οποία όταν δεν μιλάει απαξιωτικά για τους υποψήφιους των Δημοκρατικών (τους οποίους μάλιστα αναφέρεται όχι με τα ονόματα τους αλλά με υποτιμητικά nicknames που τους έχει δώσει) και όταν δεν ασχολείται με τις οικονομικές δωρεές των δυναμικών υποστηρικτών του και το franchise προϊόντων της προεκλογικής του καμπάνιας εκφράζει συνεχώς πολιτικές θέσεις μέσα από θεματικές δημοσκοπήσεις (πολλές φορές σε παραλλαγές των ίδιων θεμάτων) με τις οποίες στοχεύει υποτίθεται στην σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης για κρίσιμα θέματα. Στην πραγματικότητα με τον τρόπο αυτό η ομάδα του Τραμπ συλλέγει μέσα από δεκάδες κλικ των χρηστών προσωπικά δεδομένα και e-mails τα οποία ομαδοποιεί και τα αξιοποιεί για την επαφή του με αυτό το κοινό και την προώθηση των απόψεων του. Μια αγαπημένη θεματική που καλύπτει σχεδόν το 1/4 αυτών των διαφημίσεων αφορούν τις θέσεις του Τραμπ γύρω από το Τύπο και τις επιθέσεις που κάνει στα παραδοσιακά αμερικάνικα media. Άλλη μια θεματική με ιδιαίτερη προβολή αφορά στο προσφυγικό/ μεταναστευτικό ζήτημα. Εκεί μάλιστα επενδύει στο κλίμα φόβου και ρατσισμού ενώ και η παραπομπή του στο ειδικό δικαστήριο απασχολεί επίσης αρκετά την μέχρι στιγμής διαφημιστική καμπάνια του. Ποια θέματα απασχολούν ελάχιστα έως καθόλου τον Αμερικανό Πρόεδρο; Ίσως αρκετά από τα θέματα που προβληματίζουν μεταξύ άλλων τους δημοκρατικούς προεδρικούς υποψήφιους του: Η κλιματική αλλαγή, η μεταρρύθμιση στα συστήματα υγείας και δικαιοσύνης, η προστασία των ζώων.

Η τακτική Τραμπ στο Facebook αλλά και η τακτική του ψηφιακού κολοσσού έχουν προβληματίσει αρκετά τους Δημοκρατικούς τόσο για τον ρόλο που έπαιξε το μέσο στις εκλογές του 2016 (οι Δημοκρατικοί χρεώνουν στο Facebook τον βρώμικο πόλεμο που δέχτηκε η τότε υποψήφια του κόμματος Χίλαρι Κλίντον) αλλά κυρίως για την αβάστακτη ευκολία των επιθέσεων που συνεχίζονται μέσω αυτών των διαφημίσεων και αφορούν στη διασπορά ψευδών ειδήσεων για στελέχη και εκπρόσωπους του κόμματος (όπως η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι, που σήκωσε πολιτικά το θέμα της παραπομπής Τραμπ σε δίκη).

Άμεση συνέπεια αυτής της κακής σχέσης του Facebook με τους Δημοκρατικούς είναι η σκληρή κριτική που έχει δεχτεί όχι μόνο από κομματικά στελέχη αλλά και από μερίδα διάσημων και δημοφιλών προσώπων του αμερικάνικου star system που ανήκουν στον χώρο των φιλελεύθερων και δημοκρατικών (όπως λ.χ. ο Σασα Μπαρόν Κοέν) αλλά και η κατηγορηματική δέσμευση αρκετών από τους τωρινούς προεδρικούς υποψήφιους των Δημοκρατικών πως θα ρυθμίσουν (και μάλιστα κατά απόλυτη προτεραιότητα) νομοθετικά το ζήτημα της εμπλοκής των social media και του διαδικτύου σε θέματα που αφορούν την πολιτική διαφήμιση, την φορολογία των εταιριών ψηφιακής επικοινωνίας και κοινωνικών μέσων, την αξιοπιστία των δημοσιεύσεων και την ιδιωτικότητα των χρηστών. Στη συζήτηση αυτή εμπλέκονται επίσης η Google και το Twitter που για την ώρα δηλώνουν πως θα ελέγξουν ή δεν θα δεχτούν καθόλου πολιτικές διαφημίσεις.