Οι ψηφιακές εξετάσεις δεν είναι μόνο διαβλητές, είναι και παιδαγωγικά επικίνδυνες

Λέξεις: Βασίλειος Νιτσιάκος

Οι ψηφιακές εξετάσεις δεν είναι μόνο διαβλητές είναι παιδαγωγικά επικίνδυνες. Εξηγούμαι:

Τέσσερα χρόνια πριν, τέτοιες μέρες, η Γενική Συνέλευση του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, μετά από εισήγησή μου, αποφάσισε ομόφωνα την ακύρωση των εξετάσεων στο μάθημα ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΊΑ λόγω μαζικής αντιγραφής. Οι εξετάσεις έγιναν ηλεκτρονικά λόγω πανδημίας ( όπως και τα μαθήματα). Η “πρακτική” αυτή ήταν γενικευμένο φαινόμενο και βούιζε ο τόπος…

Είχα δεχτεί τότε σκληρές επιθέσεις από φοιτητές και γονείς. Απάντησα με μια επιστολή σε φοιτήτρια συμβολικά, η οποία νομίζω είναι και αυτές τις μέρες επίκαιρη,  μιας και το Υπουργείο Παιδείας υιοθετεί αυτή τη λύση:

“Επιστολή προς πρωτοετή φοιτήτρια

Αγαπητή Αυγή,

έλαβα την επιστολή σου και σε ευχαριστώ θερμά που πήρες το θάρρος να μου κοινοποιήσεις τις σκέψεις σου,  διότι,  εκτός των άλλων,  μου δίνεις την ευκαιρία να διατυπώσω κι εγώ τις δικές μου σκέψεις με απόλυτο σεβασμό, όπως πάντοτε κάνω, όταν συνομιλώ με μαθητές μου. Χαίρομαι μάλιστα που οι παραινέσεις μου για κριτική στάση και αμφισβήτηση απέναντι στην  “αυθεντία” των καθηγητών έπιασαν τόπο.

Αγαπητή Αυγή, μολονότι δεν είχα την τύχη να σε γνωρίσω λόγω της εξ αποστάσεως διδασκαλίας, θεωρώ ότι ανήκεις σε εκείνη την κατηγορία των φοιτητών που νοιάζονται πραγματικά για τις σπουδές τους και αγωνιούν για το μέλλον τους. Κατά συνέπεια, δεν ανήκεις σε εκείνους που μπήκαν συμπτωματικά στο Τμήμα μας, δεν τους ενδιαφέρει το αντικείμενο και απλά θέλουν να πάρουν ένα πτυχίο. Και αυτούς πρέπει να σου πω ότι τους καταλαβαίνω και τους σέβομαι, για αυτό και προσπαθώ να τους προσελκύσω στη γοητευτική περιπέτεια της γνώσης και της επιστήμης, να τους εμπνεύσω, στο μέτρο που αυτό είναι ανθρώπινα δυνατό.

Αγαπητή Αυγή, μου λες ότι σας απογοήτευσα με την απόφαση που πήρα να ακυρωθούν και να επαναληφθούν οι εξετάσεις, ενώ με θεωρούσατε τον καλύτερο καθηγητή και σας έλεγα ότι δε με αφορούν οι εξετάσεις αλλά η ίδια η διδακτική διαδικασία, που τη βλέπω σαν μυητική τελετουργία και σαν ένα γοητευτικό ταξίδι στον κόσμο της γνώσης και της κριτικής σκέψης. Σας έλεγα επίσης πως, όταν αυτό είναι αντικειμενικά δυνατό, δεν χρειάζεται να κάνω εξετάσεις και δεν κάνω,  διότι φροντίζω να έχω συνεργασία στενή με τους φοιτητές, κάνουν εργασίες, συζητάμε και όλο αυτό καθιστά τις εξετάσεις περιττές. Πράγματι, αυτό γίνεται στα μαθήματα επιλογής, που αριθμός των φοιτητών είναι τέτοιος που καθιστά αυτή την επιλογή εφικτή.

Στη δική σου περίπτωση, Αυγή, οι φοιτητές ήταν περίπου 400, εκ των οποίων στα διαδικτυακά μαθήματα συμμετείχαν ως ακροατές περίπου 200, εκ των οποίων εγώ έβλεπα στην οθόνη όχι παραπάνω από 10 με 15, που ήταν και αυτοί που συμμετείχαν στον όποιο διάλογο μπορούσε να γίνει στη συγκεκριμένη συνθήκη, διάλογο που πάντως εγώ επιδίωκα συστηματικά και συχνά προκαλούσα με έντονο τρόπο.

Μου γράφεις, Αυγή, ότι με αυτό που έκανα αδικώ όλους εσάς που αγαπήσατε το μάθημα και προσπαθήσατε έντιμα και ειλικρινά να ανταποκριθείτε και στις εξετάσεις και ότι δεν φταίτε εσείς αν οι άλλοι ακολούθησαν το δρόμο της αντιγραφής.

Το κατανοώ, αλλα σκέψου πόσο δίκαιο και αξιοκρατικό θα ήταν, εάν όλοι αυτοί που αντέγραψαν έπαιρναν τον ίδιο βαθμό με εσάς;

Δεν ήταν αυτό άδικο και δεν θα οδηγούσε σε μια απόλυτη ισοπέδωση; Εάν ήσουν εσύ στη θέση μου, θα δεχόσουν κάτι τετοιο; Θα το επέτρεπε η συνείδησή σου;

Η δική μου συνείδηση δεν το επέτρεψε,  αγαπητή Αυγή, γι’ αυτό απευθύνθηκα στο κυρίαρχο  θεσμικό όργανο, στη Γενική Συνέλευση του Τμήματος, εκθέτοντας το πρόβλημα και ζητώντας από τους συναδέλφους να αποφασίσουν ως σώμα για το τι έπρεπε να γίνει. ΤοΤμήμα λοιπόν αποφάσισε και όχι εγώ προσωπικά να επαναληφθούν οι εξετάσεις με τρόπο που να διασφαλίζει το αδιάβλητο και να προστατεύει την αξιοκρατία και την ευγενή άμιλλα. Επιπλέον, ελήφθη η απόφαση να γίνει εκ μέρους του Προέδρου σχετική αυστηρή σύσταση σε όλους τους φοιτητές, διότι πρόκειται για γενικευμένο φαινόμενο.

Αγαπητή Αυγή, θα έχεις πληροφορηθεί, φαντάζομαι, ότι το Τμήμα μας στην πρόσφατη αξιολόγηση από διαπρεπείς επιστήμονες του εξωτερικού κρίθηκε με τον βαθμό ΑΡΙΣΤΑ και έλαβε ιδιαίτερους επαίνους για το επίπεδο των σπουδών αλλά και για το ερευνητικό έργο των καθηγητών, το οποίο έχει τεράστια διεθνή απήχηση. Αυτό το αποτέλεσμα, αγαπητή Αυγή, δεν ειναι τυχαίο. Οφείλεται στην άοκνη προσπάθεια των καθηγητών του Τμηματος διαχρονικά και στην έγνοια όλων ημών  τώρα να συνεχίσουμε αυτή την παράδοση και να κρατήσουμε τον πήχη ψηλά, παρόλεςτις αντιξοότητες και κυρίως παρότι ο αριθμός των μελών  ΔΕΠ του Τμήματος έχει μειωθεί κατά 50 τοις εκατό τα τελευταία δέκα χρόνια.

Αγαπητή Αυγή, τυχαίνει να είμαι ένα από τα αρχαιότερα μέλη του Τμήματος ( το υπηρετώ από το 1989), είμαι απόφοιτος της Σχολής και, πέρα από το καθήκον και τις υπηρεσιακές υποχρεώσεις μου, τυχαίνει να είμαι και συναισθηματικά δεμένος,  να πονώ για αυτό το Πανεπιστήμιο, που τυχαίνει να βρίσκεται και στον τόπο καταγωγής μου, την Ήπειρο. Όσο ο Θεός θα με έχει καλά θα συνεχίσω να προσφέρω σε αυτό με όλη μου την ψυχή. Θα συνεχίσω να πασχίζω για το καλύτερο μαζί με τους άξιους συναδέλφους μου και πρώτα από όλα δίνοντας προτεραιότητα σε εσάς τους φοιτητές μας, στη δική σας εκπαίδευση και μόρφωση, στη δική σας συγκρότηση ως ελεύθερων και χρήσιμων για την κοινωνία πολιτών.

Αγαπητή Αυγή, νομίζω και ελπίζω πως μόλις ξεπεράσεις την πρώτη απογοήτευση και ιδείς τα πραγματα πιο καθαρά, αλλά κυρίως όταν μετρήσεις το τελικό αποτέλεσμα αυτής μου της πρωτοβουλίας θα είσαι πιο επιεικής μαζί μου. Την κριτική σου τη θέλω και θα την επιδιώκω, αλλά θέλω να είναι σταθμισμένη παίρνοντας όλους τους αντικειμενικούς παράγοντες υπόψιν, κάτι που κι εγώ προσπαθώ να κάνω,  δίχως πάντοτε να το πετυχαίνω.

Αγαπητή Αυγή, συγγνώμη αν σε κούρασα , αλλά δεν μπορούσα να μην ανταποκριθώ στην καλοπροαίρετη και ειλικρινή αντίδρασή σου. Ελπίζω να ανταμώσουμε και να γνωριστούμε στις αίθουσες και τους άλλους δημιουργικούς χώρους του όμορφου Πανεπιστημίου μας. Έτσι και μόνον έτσι θα μπορέσουμε να επιτελέσουμε το καθήκον μας στο ακέραιο. Εγώ το δικό μου και εσύ το δικό σου.

Με αγάπη και εκτίμηση,

Ο  εξ αποστάσεως δάσκαλος σου

Καθηγητής  Βασίλης Νιτσιάκος

*Ο Βασίλης Νιτσιάκος είναι Καθηγητής της Κοινωνικής Λαογραφίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του πανεπιστημίου Ιωαννίνων.