Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός;
H ομογενοποίηση του πολιτισμού σε εθνικό επίπεδο από το κράτος είναι το πρώτο σκαλοπάτι για την ισοπέδωση και την τελική υποταγή του πολύμορφου πολιτισμού της χώρας
Λέξεις: Βασίλειος Νιτσιάκος
Είναι παράδοξο σε μια εποχή που στις επιστήμες αλλά και τις πολιτικές περί πολιτισμού κυριαρχεί η τάση αντικατάστασης του ενικού με πληθυντικό αριθμό, δηλαδή να μιλάμε για πολιτισμούς και όχι για πολιτισμό, αφήνοντας πίσω τις απόψεις περί περίκλειστου, μονολιθικού και ομοιογενούς συστήματος, που χαρακτήριζαν τις εθνοκεντρικές ρητορικές για μια μεγάλη χρονική περίοδο, το υπουργείο πολιτισμού να επιμένει στην ξεπερασμένη διεθνώς αυτή άποψη, προσκολλημένο προφανώς σε μια εθνικιστική προσέγγιση, η οποία δεν αποτυπώνει την πραγματικότητα αλλά την κατασκευάζει.
Αυτή η κατασκευή, δηλαδή η ομογενοποίηση του πολιτισμού σε εθνικό επίπεδο από το κράτος, ωστόσο, είναι το πρώτο σκαλοπάτι για την ισοπέδωση και την τελική υποταγή του πολύμορφου πολιτισμού της χώρας στον προωθούμενο παγκοσμιοποιημένο πολιτισμό. Όπως η συγκρότηση των περιφερειακών ταυτοτήτων σε βάρος των τοπικών αποτέλεσε το εφαλτήριο για την ομογενοποίηση σε εθνική κλίμακα, έτσι και η συγκρότηση ομογενοποιημένων εθνικών πολιτισμών γίνεται εφαλτήριο για την ηγεμονία υπερεθνικών και στη συνέχεια παγκοσμιοποιημένων πολιτισμικών συστημάτων.
Η πολυμορφία στους κόλπους ενός έθνους, οι τοπικές, περιφερειακές και εθνοτικές ιδιαιτερότητες και ετερότητες είναι πλούτος και ευλογία.
Με τον ίδιο τρόπο που είναι πλούτος και ευλογία η βιοποικιλότητα στη φύση. Η αντιμετώπισή τους σαν κατάρα, σαν επικίνδυνες πραγματικότητες για τη συνοχή του έθνους δεν συνιστούν απλά φοβική στάση αλλά μια αντιμετώπιση αρνητική και καταστροφική της πολυμορφίας, που προκύπτει από συναντήσεις διασταυρώσεις και συνθέσεις στο διάβα της ιστορίας.
Η δε φοβία απέναντι στους όρους “εθνοτικός” και “εθνοτική ομάδα”, που έχουν καθιερωθεί στην επιστήμη αλλά και στο διεθνές πολιτικό πλαίσιο, δείχνουν άγνοια και αδυναμία κατανόησης εννοιολογικών εργαλείων που δεν διευκολύνουν απλά τον διάλογο αλλά αποκαθιστούν παρανοήσεις και λύνουν προβλήματα ακόμα και πολιτικού χαρακτήρα.
Εκτός κι αν κάποιοι κύκλοι κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν… Ο όρος “εθνοτικός” (ethnic) δεν ταυτίζεται με τον όρο “εθνικός”(national), ούτε το “εθνοτική ταυτότητα” με το “εθνική ταυτότητα”, ούτε το εθνοτικότητα ( ethnicity) με το εθνικότητα (nationality).
Η πρώτη κατηγορία είναι προ-νεοτερική , ενώ η δεύτερη νεοτερική ή στη νεοτερικότητα η πρώτη γίνεται δεύτερη ( η εθνοτική ομάδα γίνεται έθνος) ή στην περίπτωση των εθνοτικών ομάδων που δεν ακολουθούν αυτή την πορεία γίνονται μέρος ενός έθνους, στους κόλπους του οποίου συνιστούν ιδιαιτερότητα ή ετερότητα. Γι ‘ αυτό σε κάποιες περιπτώσεις , π.χ. Καταλάνοι, μιλάμε για ανολοκλήρωτους εθνικισμούς ( unfulfilled nationalisms).
Κοντολογίς, αντί να μιλάμε για έναν ολοποιητικό, στεγανοποιημένο και ομοιογενή πολιτισμό, καλύτερα να μιλάμε για έναν πολιτισμό των πολιτισμών.
Περισσότερα στο βιβλίο ΕΘΝΟ-ΟΙΚΟ-ΤΟΠΙΚΑ
