Ούτε δούλα, ούτε κυρά

Η είδηση της μεταβίβασης των αποκλειστικών αρμοδιοτήτων της πρώην Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, με κανονιστική πράξη της Διοίκησης, δηλαδή του π.δ. υπ’ αριθμόν 77/2023, στο νεοσύστατο Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και ανασφάλεια για τα μέχρι τώρα έμφυλα κοινωνικά κεκτημένα. Σύμφωνα με το αρμόδιο όργανο των Ηνωμένων Εθνών «UN WOMEN» απαιτούνται συνολικά 286 χρόνια για κατάκτηση της πλήρους νομικής ισότητας των φύλων!

• Μεταβίβαση Αρμοδιοτήτων της πρώην Γενικής Γραμματείας Ισότητας:

Αρχικά, είναι χρήσιμο να επισημανθεί ό,τι η σύσταση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων αποτέλεσε μια από τις σημαντικές κατακτήσεις του φεμινιστικού κινήματος της δεκαετίας του 1980. Ιστορικά, το φεμινιστικό κίνημα της δεκαετίας του 1980 εν Ελλάδι πέτυχε την ικανοποίηση σπουδαίων και προοδευτικών αιτημάτων επί τη βάσει της ισότητας των φύλων, ας μην λησμονούμε τις προστατευτικές διατάξεις του οικογενειακού δικαίου, το οποίο αποτέλεσε ένα από τα πιο σύγχρονα ευρωπαϊκά δίκαια της εποχής του.

Η καθ΄ύλην μεταβίβαση των  αποφασιστικών και αποκλειστικών αρμοδιοτήτων της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων θραύει την μέχρι τώρα πορεία των τριάντα οκτώ ετών συνεχιζόμενης δράσης.  Όμως, η μεταβίβαση των καθ΄ύλην αρμοδιοτήτων ουσιαστικά στη νέα Γενική Γραμματεία Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (άρθρο 1 παρ. 3 του π.δ. 77/2023) του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας δεν καταργεί την υλική αρμοδιότητα, δηλαδή το αντικείμενο, αλλά αλλάζει το διοικητικό όργανο που είναι επιφορτισμένο να ασκεί την αποκλειστική αρμοδιότητα και συρρικνώνει το πεδίο δράσης, καθώς μια Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων επιφορτισμένη μόνον με ζητήματα ισότητας των φύλων είναι σαφώς πιο εστιασμένη στο έργο από τη Γενική Γραμματεία, η οποία φέρει μια πιο γενικευμένη αρμοδιότητα διοικητικών θεμάτων.

Σίγουρα, η αλλαγή αυτή δεν αποτελεί μια θετική διάσταση στη de facto προώθηση των καίριων και δυσεπίλυτων έμφυλων ζητημάτων. Αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ό,τι λαμβάνοντας υπόψιν τα στατιστικά δεδομένα του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Ισότητας των Φύλων (EIGE), η Ελλάδα πέραν του ότι υπολείπεται του μέσου όρου των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών (68.6 %), καταλαμβάνει επί δέκα συναπτά έτη την τελευταία θέση στον συνολικό πίνακα (53.4%).

Είναι αναγκαία η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων; Σαφώς και ναι, εάν λάβουμε υπόψιν ό,τι άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν συστήσει εδώ και χρόνια Υπουργείο Ισότητας των Φύλων, με σκοπό την επισταμένη εποπτεία και κρατική δράση υπέρ των έμφυλων ζητημάτων.

Η επικεντρωμένη στα ζητήματα ισότητας καθ’ ύλην αρμοδιότητα από ένα αρμόδιο διοικητικό όργανο συμβάλλει ουσιαστικά στην επίτευξη των στόχων αυτών.

Όμως, θα πρέπει να οι δράσεις να γίνονται πιο συντονισμένα και να εμπλέκουν όχι μονάχα στενά τα πληττόμενα από την έμφυλη διάκριση ή βία άτομα, αλλά όλη την κοινωνία. 

• Έμφυλη Πολιτική Εκπροσώπηση:

Επιπλέον, η ανάδειξη ζητημάτων ισότητας των φύλων δεν θα πρέπει να αποτελεί μια στενά κομματική επιλογή, αλλά μια προσπάθεια συλλογικής αντιμετώπισης της διακριτικής μεταχείρισης συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων, οι οποίες όμως οφείλουν και καταβάλλουν κανονικά της πλήρεις φορολογικές τους υποχρεώσεις και συμμετέχουν ισότιμα στα βάρη (άρθρο 4 παρ. 1 Σ)!

Ως πολίτες αυτής της χώρας δικαιούνται την ίση πρόσβαση σε ευκαιρίες και την ίση αντιμετώπιση ενώπιον του νόμου. Στη νέα σύνθεση της Βουλής οι γυναίκες βουλευτές αυξήθηκαν κατά δυο θέσεις, δηλαδή από τον συνολικό αριθμό των 66 γυναικών βουλευτών το 2019 έφτασαν μόλις στο 68 το 2023, εκπροσωπώντας μόλις το 23.6%! 

Αριθμητικό στοιχείο που επιβεβαιώνει τα στατιστικά δεδομένα του Ινστιτούτο Ισότητας των Φύλων (EIGE), όπου το Ινστιτούτο σημειώνει υπο-εκπροσώπηση των γυναικών στο εθνικό πολιτικό επίπεδο λήψης αποφάσεων. Συγκεκριμένα, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος των γυναικών υπουργών κυμαίνεται στο 33.4 %, στην Ελλάδα ανέρχεται μόλις στο 15.5%! Ενώ, το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες- υπουργούς πανευρωπαϊκά ανέρχεται στο 66.6 % και στην Ελλάδα στο 84.5%! 

Η ανάληψη καίριων υπουργικών χαρτοφυλακίων για πολλοστή φορά αφέθηκε σε άνδρες-πολιτικούς, οι οποίοι λόγω της πρότερης και μακρόχρονης εμπειρίας τους  προκρίνονται για σοβαρές και κρίσιμες θέσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατάρτιση και λήψη θετικών μέτρων κοινωνικής πολιτικής προς την επίτευξη της ισότητας ορίζεται από το άρθρο 4παρ.2 και συνδυαστικά από το άρθρο 106 παρ. 2 Σ. 

• Γυναικείο Προσοντολόγιο:

Στο γενικότερο πλαίσιο, προστέθηκε και το σχόλιο του κ. Τζήμερου κατά της Σ. Ζαχαράκη. Η νέα υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας απάντησε ως όφειλε, λιτά, ορθά και περιεκτικά. Δεν γνώριζα αρχικά, πως τα προσόντα είναι διαφοροποιημένα ανά φύλο και πως στο δικό προσοντολόγιο μας περιλαμβάνεται και η  προϋπόθεση της οικογενειακής κατάστασης, δηλαδή εάν είμαστε παντρεμένες, διαζευγμένες ή ανύπαντρες,  άτεκνες ή με τέκνα, πέραν δηλαδή των κλασικών και απαραίτητων προϊόντων «γαλλικά και πιάνο» θα πρέπει οι γυναίκες που επιθυμούν την επαγγελματική ανέλιξη να πληρούν και  το  προσωπικό αυτό κριτήριο, αλλιώς όπως λένε «κάτι λείπει». 

Η επιλογή, που θα ήταν πραγματικά καινοτόμα και θα καθρέφτιζε την αναγκαία πρόοδο που πρέπει να διανύσουμε ως κοινωνία, θα ήταν η ανάληψη της αρμοδιότητας του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας να δοθεί σε άνδρα–πολιτικό, ώστε πολιτικά πόστα, τα οποία είναι για δεκαετίες ταυτισμένα με τη γυναικεία φροντίδα και μέριμνα, λόγω της διαστρεβλωμένης βιολογικής πεποίθησης την οποία προωθούσε το πατριαρχικό σύστημα, να αποταυτιστούν από την αμιγώς γυναικείας προσέγγισης.

Επιπλέον, θα ήταν μια καλή ευκαιρία οι άνδρες-πολιτικοί να εκτεθούν σε άγνωστα περιβάλλοντα, καλλιεργώντας τις αντίστοιχες δεξιότητες και το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και με τις γυναίκες-πολιτικούς, ώστε να επιτευχθεί ισορροπία δυνάμεων.

Ήταν ένα ιδιαίτερο θετικό βήμα πως μεγάλη μερίδα ανδρών καταδίκασαν τις δηλώσεις του γνωστού πολιτικού τόσο αναφορικά με την Σοφία Ζαχαράκη, όσο και τα πρόσφατα σχόλια περί ενδυματολογικών επιλογών της νεοεκλεγείσας βουλεύτριας, Τζώρτζια Κεφαλάς.

Όμως, σε καμία δημόσια ανάρτηση ή σχετικό άρθρο δεν διάβασα πως οι άνδρες θα αναλάβουν επί του πρακτέου την ευθύνη που τους αναλογεί στα οικογενειακά βάρη. Για δεκαετίες, οι γυναίκες έχουν επιφορτιστεί και ταυτιστεί με την παροχή οικιακής-οικογενειακής εργασίας και την κάλυψη φροντιστικών αιτημάτων, επί τη βάσει της στενής ερμηνείας του βιολογικού φύλου και κατ΄ επέκταση ρόλου. 

Ακόμη, και αν γίνονται καταδικαστικές δηλώσεις για τα σεξιστικά σχόλια που λαμβάνουν κατά κύριο ρόλο οι γυναίκες-πολιτικοί στη δημόσια σφαίρα και δεν προχωρούν στην ανάληψη του μεριδίου ευθύνης που τους αντιστοιχεί στην ιδιωτική σφαίρα.

Δυστυχώς, σε μεγάλο βαθμό εξακολουθεί να επικρατεί η άποψη ό,τι οι άνδρες πρέπει να «βοηθούν» στις οικιακές εργασίες, δηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο πως η πάγια αρμοδιότητα των εργασιών αυτών αφορά αποκλειστικά τις γυναίκες!

Παραμένουμε ακόμη σε μια τυποποιημένη καταδίκη δηλώσεων, χωρίς ουσιαστικές- υλικές πράξεις, με σκοπό την ισότιμη κατανομή των οικογενειακών βαρών, τα οποία και σαφώς δεν εξαντλούνται στο οικονομικό κομμάτι! Η φυσικοποίηση των αυξημένων ευθυνών εντός του οίκου με τα πάγια φροντιστικά αιτήματα πρέπει να εξισορροπήσει άμεσα, είτε υπάρχουν τέκνα είτε όχι!

Η οικιακή εργασία αποτελεί μη αμειβομένη και απαιτητική εργασία, ας μην το λησμονούμε αυτό! Ειδικά, όσο άνδρες δηλώνουν φίλα προσκείμενοι στο φεμινισμό ή και φεμινιστές, γνωρίζοντας τα πραγματικά αίτια του διαχρονικού αυτού ζητήματος οφείλουν να επιδείξουν ανάλογων ενισχυτικών δράσεων.

Η δηλωτική καταδίκη σεξιστικών σχολίων θραύει στιγμιαία το όποιο ενοχλητικό αίσθημα ενοχής ή ενόχλησης, αλλά δεν συμβάλλει καταλυτικά στην εξελικτική πορεία των ουσιαστικών ζητημάτων ισότητας. Χρειαζόμαστε συντρόφους σε αυτή τη διαδρομή! 

Η επιλογή του τίτλου αποτελεί το μέχρι στιγμής αγαπημένο φεμινιστικό ρητό. Η φράση αυτή αποδίδει τόσο γλαφυρά τη σχάση ή τη διαδρομή που έχουμε ακόμη να διανύσουμε, ώστε να φτάσουμε στη μεσότητα.

Σε μια κοινωνία, όπου η γυναίκα θα προσδιορίζεται, όπως εκείνη το επιθυμεί και εάν το επιθυμεί, ελεύθερα, με αυτοσεβασμό και αυτοεκτίμηση.

Σε μια εποχή, όπου η ζωή της δεν θα προσδιορίζεται από εάν είναι η κυρία του κυρίου, αλλά θα της είναι αρκετό να είναι η κυρία της εαυτής!

Σίγουρα, έχουν γίνει σημαντικά βήματα, ειδικότερα οι νέες γενιές γυναικών είναι απαλλαγμένες κατά πολύ από τις τοξικές πεποιθήσεις, αλλά ακόμη έχουμε να διανύσουμε χιλιόμετρα και σε αυτόν τον αγώνα καμία και κανείς δεν περισσεύει!