Παγκόσμια μέρα Ελληνικής Γλώσσας: Το δικό μας χρέος

Λέξεις: Αναστασία Πάπαρη

Η ανακήρυξη της 9ης Φεβρουαρίου ως Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας έχει δρομολογηθεί από την UNESCO μετά από πρόταση της Εκτελεστικής Επιτροπής της (14/5/2025) και εισήγηση της Μόνιμης Επιτροπής της Ελλάδος στον Οργανισμό.

«Πρόκειται για διεθνή αναγνώριση της διαχρονικότητας, της οικουμενικότητας και της προσφοράς της γλώσσας μας στην πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας. Είναι ημέρα χαράς και υπερηφάνιας», ανέφερε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην UNESCO, Γιώργος Κουμουτσάκος.

Στο άρθρο αναπτύσσονται οι λόγοι, που καθιστούν την ελληνική γλώσσα τόσο ξεχωριστή στον κόσμο, όπως:

α. Αδιάσπαστη συνέχεια 40 αιώνων προφορικής παράδοσης και 35 αιώνων γραπτής παράδοσης, εάν λάβουμε υπόψη τη γραμμική γραφή Β’ ή τουλάχιστον 28 αιώνες γραπτής παράδοσης, εάν περιοριστούμε στην αλφαβητική γραφή, γεγονός που καθιστά τα Ελληνικά την πιο μακροχρόνια, αδιάκοπα ομιλούμενη και γραφόμενη γλώσσα στην Ευρώπη.

β. Μοναδική καλλιέργεια ως γλώσσα (λεξιλόγιο, γραμματική και σύνταξη), λόγω της χρήσης της από απαράμιλλες ιστορικές προσωπικότητες της λογοτεχνίας, της ποίησης, του θεάτρου, της φιλοσοφίας, της πολιτικής και της επιστήμης, όπως ο Όμηρος, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, ο Αισχύλος, ο Θουκυδίδης, ο Ιπποκράτης, ο Αρχιμήδης και οι Πατέρες της Εκκλησίας.

γ. Ευρεία παρουσία σε πολλές γλώσσες, καθώς, διαχρονικά, η ελληνική έχει αποτελέσει μία από τις σημαντικότερες γλώσσες ως προς την επίδρασή της σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες και, δι’ αυτών, ευρύτερα στον κόσμο των γλωσσών. Είναι η ευρύτερα διδασκόμενη σε πανεπιστήμια της αλλοδαπής και μάλιστα στις μορφές, που αυτή προσέλαβε στη διαχρονία της.

δ. Η ελληνική γλώσσα ήταν και παραμένει μέχρι και σήμερα ανεξάντλητη πηγή της διεθνούς επιστημονικής ορολογίας ιδιαίτερα στην ιατρική, καθώς και στα μαθηματικά, στη φυσική, στη χημεία, στη μηχανική, στην αστρονομία, στην κβαντομηχανική, στις κοινωνικές και στις ανθρωπιστικές επιστήμες.

Το Εκτελεστικό Συμβούλιο της UNESCO στην εισήγησή του κάνει λόγο για την ξεχωριστή συμβολή της Ελληνικής μέσω της εδραίωσης του αλφαβήτου, της λειτουργίας της ως lingua franca για έξι αιώνες -Ελληνιστική εποχή, Ρωμαϊκή περίοδος, εποχή των Ευαγγελίων – Βυζάντιο, Αναγέννηση, Διαφωτισμός -, για τον θησαυρό της Ελληνικής με 105.000.000 λέξεις, το αρχαιότερο βιβλίο της Ευρώπης (‘πάπυρος Δερβενίου’), καθώς και πολλά τεκμήρια υλικής και άϋλης πολιτιστικής κληρονομιάς.

Για τον ετήσιο εορτασμό της 9ης Φεβρουαρίου ο κ. Κουμουτσάκος δήλωσε:

«Η καθιέρωση ενός παγκόσμιου εορτασμού έχει εξαιρετική σημασία. Όχι μόνον για την έμφαση που θα δίδεται στην ελληνική γλώσσα ως παγκόσμιας πολιτιστικής αξίας. Μέσω καλά οργανωμένων εκδηλώσεων, οι Έλληνες όπου γης αλλά και πολλοί ξένοι με ελληνική παιδεία ή και άλλοι θα μπορέσουν να εκκινήσουν ή να ανανεώσουν την επαφή και τη σχέση τους με την ελληνική στη διαχρονικότητά της. Να επανεκτιμήσουν τη σχέση της με την καλλιέργεια του πνεύματος, της σκέψης και του πολιτισμού».

Πώς να ευχαριστήσει κανείς της Αϊτή, η οποία, όπως στον Αγώνα της Παλιγγενεσίας του 1821 αναγνώρισε πρώτη τη δημιουργία Ελληνικού κράτους, έτσι και τώρα είναι η πρώτη χώρα, που στηρίζει την πρόταση στην UNESCO για την Παγκόσμια Ημέρα της Ελληνικής γλώσσας (;!).

Και κάτι πιο προσωπικό: Αν η πόλη είναι το πλέον σύνθετο ανθρώπινο δημιούργημα μετά τη γλώσσα γενικώς, τότε όσοι κατέχουμε την Ελληνική, έχουμε μια πρόσθετη υποχρέωση απέναντι στην Πόλη – την ιστορική και τη σύγχρονη: να την κατανοήσουμε και να συμβάλουμε στην εξέλιξή της, ενημερώνοντας τον αντίστοιχο σύγχρονο διάλογο με τις αξίες της ιστορικής ελληνικής πόλης: κλασική, ελληνιστική, βυζαντινή, αναγεννησιακή. Μέσω της Ελληνικής γλώσσας και μόνον μπορούμε να κατανοήσουμε τις λεπταίσθητες έννοιες γύρω από το αστικό φαινόμενο και την αντανάκλασή του στο φυσικό περιβάλλον.

Στα πανεπιστήμια της αλλοδαπής οι σπουδές στην Πολεoδομία και τον Αστικό Σχεδιασμό ξεκινούν με το βιβλίο του R.E. Wycherley “How the Greeks Built Cities” (Πώς οι Έλληνες έκτιζαν Πόλεις). Θεωρώ, πως ήρθε η ώρα να δημιουργήσουμε το δικό μας υπόδειγμα ως Έθνος για την σύγχρονη Πόλη και το μέλλον της, διεθνώς. Να συμβάλουμε στην αλλαγή του ιστορικού παραδείγματος (paradigm shift) για τον αστικό τρόπο ζωής και την πόλη, πρωτίστως ως πολιτισμικό δημιούργημα.

*Η Αναστασία Πάπαρη είναι Δρ Αρχιτέκτων – Πολεοδόμος / Urban Designer