Παιδιά του Χρόνου

Φωτογραφία του 1894, από τις ανασκαφές στους Δελφούς. Μόλις έχει έρθει στο φως ένα ακόμη άγαλμα: ο Αντίνοος, φτιαγμένος από πολύτιμο στιλπνό μάρμαρο, αποκαλύπτεται όρθιος πάνω στο βάθρο του — μοιάζει να αναδύεται από τη γη. Είναι γεμάτος χώματα.

Το άψογα διατηρημένο, όμορφό του πρόσωπο είναι στραμμένο στο πλάι, σα να ντρέπεται για την ξαφνική παρουσία τόσων ανθρώπων δίπλα του ή σα να μην είναι ακόμα έτοιμος να αντικρίσει το φως, που για αιώνες στερήθηκε.

Γύρω του οι αρχαιολόγοι και οι ταπεινοί εργάτες, περήφανοι για το εύρημα, έχουν στρέψει απότομα το βλέμμα τους από τον αιώνιο νεανία στη μοντέρνα, τότε, ανακάλυψη: τον φωτογραφικό φακό. Αυτή όμως η ξαφνική κίνηση του σώματος (προφανώς μετά από το παράγγελμα του φωτογράφου) δημιουργεί το “φλου” στην εικόνα. Ήταν ακόμα η εποχή που έπρεπε να παραμείνεις ακίνητος (“άγαλμα”) για να μπορέσει να αποτυπωθεί σωστά το είδωλό σου στον φακό.

Ω, τι ειρωνεία της τύχης! Οι ζωντανοί άνθρωποι, που θα μπορούσαν να δουν το πρόσωπό τους σε φωτογραφία (μάλλον για πρώτη φορά), χάνουν αυτή τη σπάνια ευκαιρία. Το άψυχο άγαλμα αποτυπώνεται “νετ”, καθαρό, ενώ την ίδια στιγμή, η ζωή και η κίνηση αποτυπώνονται ως φευγαλέες σκιές.

Θα μπορούσε να πει κανείς (και θα είχε δίκιο) ότι αυτή η φωτογραφία αποτυπώνει τη σχέση ανάμεσα στην αιωνιότητα της Τέχνης και το εφήμερο της ανθρώπινης ύπαρξης.

Και όμως, όχι! Εδώ συμβαίνει κάτι πολύ πιο σπουδαίο: αποτυπώνεται η ίδια η ζωή. Με το φευγαλέο και το απρόβλεπτό της, σε αντίθεση προς την ακινησία.

Οι άνθρωποι της φωτογραφίας “έχασαν” μεν τα πρόσωπά τους, έχασαν την ευκαιρία να τα δούμε και να τα θαυμάσουμε (όπως αυτό του Αντίνοου) αλλά μας άφησαν κάτι πολυτιμότερο: την κίνηση, την αύρα τους. Η φωτογραφία αποτυπώνει με θαυμαστό τρόπο ότι αυτό από το οποίο είμαστε φτιαγμένοι είναι ο Χρόνος.