Παλιές φυλακές Ωρωπού: Ένα έγκλημα με παρελθόν, παρόν και μέλλον

Λέξεις: Πέτρος- Νικηφόρος Ράλλιος

Μια από τις μεγαλύτερες πληγές του σύγχρονου ελληνικού κράτους είναι η αντιμετώπιση προς τα μνημεία του. Στην ελληνική επικράτεια υπάρχουν αμέτρητα μνημεία. Μνημεία που μαρτυρούν ένα ένδοξο παρελθόν. Μνημεία οπού άνθρωποι μαρτύρησαν για την πίστη τους σε ένα ιδανικό, μια ιδέα, ένα αίτημα, με ένα κοινό όνειρο για έναν καλύτερο κόσμο.

Σήμερα το παρελθόν έχει θαμπώσει και μαζί του όλοι αυτοί οι αμέτρητοι χώροι έχουν αφεθεί στην παρακμή, παραδομένοι στη φθορά του χρόνου, καταδικασμένοι στην εξαφάνιση. Ένας από τους αμέτρητους αυτούς θησαυρούς βρίσκεται και στον Ωρωπό. Ο λόγος για τις Παλιές Φυλακές Ωρωπού.

  

Σύντομο Ιστορικό Σημείωμα του χώρου

Η αφετηρία αυτού του μνημείου τοποθετείται στο 1909 όταν ξεκινούν οι εργασίες για την κατασκευή του Αμαλίειου Ορφανοτροφείου σε μια παραθαλάσσια έκταση που παραχωρήθηκε από τον μεγαλοτσιφλικά της περιοχής και μετέπειτα ευεργέτη Ανδρέα Συγγρό.

Ο χώρος λειτούργησε ως ορφανοτροφείο μέχρι το 1933 οπότε και άλλαξε την λειτουργία του και μετατράπηκε σε φυλακές. Με το μεγάλο σεισμό του 1938 ολόκληρες οι κτηριακές υποδομές των φυλάκων καταστρέφονται και αμέσως ξεκινούν οι εργασίες για την ανακατασκευή τους, η οποία ολοκληρώθηκε στην αυγή του Β Παγκοσμίου Πολέμου.

Το πόσο που δαπανήθηκε για την ανακατασκευή των φυλάκων, ανήλθε στις 10.000.000 δραχμές. Έτσι διαμορφώθηκε ο χώρος όπως τον γνωρίζουμε περίπου σήμερα, με μοναδική εξαίρεση φυσικά τις αυθαίρετες κτηριακές υποδομές που κατασκευάστηκαν μετέπειτα. Οι φυλακές του Ωρωπού έγιναν γρήγορα γνωστές για την καταπάτηση των διεθνών προτύπων λειτουργίας, με κρατούμενους όλων των βαθμίδων και όλων των ηλικιακών ομάδων να βρίσκονται μαζί, στοιβαγμένοι σε θαλάμους.

Το 1967 και καθόλα την διάρκεια της Δικτατορίας, οι φυλακές μετατρέπονται σε τόπο εξορίας των πολιτικών κρατούμενων. Ένα ακόμη κολαστήριο, ένα ακόμη σχολείο εθνικοφροσύνης που σκοπός του ήταν να αλλάξει τις απόψεις και τις στρεβλές για το καθεστώς ιδέες των πολιτικών κρατούμενων.

Η παύση της λειτουργίας των φυλάκων έρχεται το 1974 με την πτώση της Δικτατορίας. Ο χώρος σιγά σιγά περνά στην παρακμή και την μερική εγκατάλειψη του. Μερική, εφόσον σε έναν ορισμένο χώρο και σε ένα από τα κτήρια ξεκίνησε την λειτουργιά του το Γυμνάσιο της περιοχής του Ωρωπού που φιλοξενήθηκε στον χώρο των παλαιών φυλακών έως το 1989, όταν και μεταφέρθηκε στις νέες του εγκαταστάσεις. Από τότε έως το 2006 στον χώρο φιλοξενήθηκε το Γενικό και Επαγγελματικό Λύκειο της περιοχής.

Από τότε έως και σήμερα στον χώρο δραστηριοποιούνται διαφορές πολιτιστικές ομάδες, μια υπηρεσία του δήμου το ωδείο του Ωρωπού, και ένας βρεφονηπιακός σταθμός, με την παραμονή τους να θεωρείται πρόσκαιρη.

    

Σήμερα

Σήμερα, 15 ολόκληρα χρονιά μετά, ο χώρος δείχνει τις ανοικτές πληγές του. Παντελής έλλειψη της παραμικρής συντήρησης, σπασμένοι τοίχοι, σπασμένα παράθυρα, τζάμια, γυμνά καλώδια που κρέμονται στους τοίχους, πεσμένοι σοφάδες και ρωγμές στους τοίχους, ένας απέραντος σκουπιδότοπος και παρατημένες δημοτικές σιδεροκατασκευές, αυθαίρετα νεώτερα κτίσματα και κατεστραμμένοι φωτιστικοί στύλοι χωρίς προστατευτικό κάλυμμα με εκτεθειμένα τα καλώδια και τις ασφάλειες τους. Τ

ο πραγματικό όμως έγκλημα που διαπράχτηκε σε αυτόν τον χώρο, ήταν το γκρέμισμα του κτηρίου με τα κελιά αλλά και των φυλακίων που βρίσκονταν περιμετρικά, με τα απομεινάρια τους να κείτονται πεσμένα στην θάλασσα. Αυτή είναι η εικόνα που θα αντικρίσει σήμερα όποιος επισπευσθεί τον χώρο των παλαιών φυλακών στον Ωρωπό. 

 

Μετά από έξι ολόκληρα χρόνια από την ημέρα που ανακηρύχτηκε Σύγχρονο Διατηρητέο Μνημείο και οχτώ μήνες έπειτα από την διθυραμβική παραχώρηση του στον δήμο Ωρωπού, δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα για την αποκατάσταση και συντήρηση του χώρου, παρά μόνο, κενές υποσχέσεις για την αξιοποίηση του με την δημιουργία ενός Μουσείου για την Δημοκρατία, μια υπόσχεση που συνοδεύεται με την παράλληλη παραχώρηση μιας τεράστιας παρακείμενης έκτασης, ακριβώς διπλά στον ιστορικό τόπο, ώστε να φτιαχτούν μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες ηπίου τουρισμού για την τρίτη ηλικία.

   

Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 200χρονων από την ελληνική επανάσταση, πέρα από τις εθνικοπατριωτικές ομιλίες και εκδηλώσεις, που μόνο σκοπό θα έχουν την αναπαραγωγή και ενίσχυση του νεοελληνικού μύθου, θα ήταν φρόνιμο να στοχαστούμε ως λαός τα λάθη μας.

Τι πάει στραβά και τα σύγχρονα ζωντανά μνημεία μας έχουν αυτή την κατάληξη; Τόσο άξιζε για εμάς το αίμα αυτών των αγωνιστών που μαρτύρησαν για τις ιδέες τους και την βαθιά τους πίστη στην Δημοκρατία; Αυτή είναι η εκτίμηση που τρέφουμε για τους αγώνες που δόθηκαν για την Δημοκρατία; ή απλώς θεωρούμε κάποια πράγματα δεδομένα και δεν μας απασχολεί στο παραμικρό η ιστορία που έχουν αφήσει πίσω τους, οι διαρκείς κοινωνικοί μας αγώνες και διεκδικήσεις;

 

 

Ενδεχομένως το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζουμε ως χωρά να εντοπίζεται στο γεγονός που ένας χώρος όπως αυτός των παλαιών φυλακών του Ωρωπού, φιλοξένησε συναυλίες σκυλάδικων και ακόμη χειρότερα, αυτός ο χώρος αποτέλεσε ορμητήριο της εγκληματικής οργάνωσης «Χρυσή Αυγή» όπου εγκατέστησε εθνικοφασιστικά συσσίτια και βεβήλωσε τον χώρο όπου το χώμα του ποτίστηκε με τα δάκρυα και το αίμα των Πατριωτών ηρώων μας!

 

Η ιστορία των φυλακών Ωρωπού είναι ένα ακόμη, από τα πολλά παραδείγματα που μας φανερώνουν την αναλγησία όλων των βαθμίδων της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και της κεντρικής κυβέρνησης. Μας φανερώνει ακόμη τη σύγχρονη νεοελληνική κουλτούρα ισοπέδωσης και εγκατάλειψης των πάντων και ιδιαιτέρως ενός τέτοιου χώρου.