Πάνος Μουζουράκης: Αντιμέτωπος με τον εαυτό του

της Γιώτας Κωνσταντίδου

Εικόνες: Άννα Καρμίρη

Η συζήτηση με τον Πάνο Μουζουράκη ξεκίνησε με ήλιο και κατέληξε βράδυ λίγο πριν ανέβει στη σκηνή με τους Άγαμους Θύτες. Έμοιαζε με εκείνες τις κουβέντες που κάνουν φίλοι με ωραίους ουρανούς, φιλοσοφώντας, αναλύοντας, γελώντας και ζώντας την κάθε στιγμή. Ο Πάνος Μουζουράκης πέρα από ταλαντούχος μουσικός με υποκριτικές παρορμήσεις είναι ένας άνθρωπος που εξελίσσει το ταλέντο και τον χαρακτήρα του σε κάθε βήμα της ζωής του. Του ζήτησα να μην υποδύεται ρόλους στη συνέντευξη, να είναι για λίγο ο αληθινός Πάνος, μου ζήτησε να διαλύσω ό,τι προκατασκευασμένο πίστευα γι’ αυτόν.

Αγόρι μπάντας, στην εφηβεία τι ακούγατε;

Οι πρώτες μου μουσικές επιρροές προήλθαν από τον μεγάλο μου αδερφό. Ξεκίνησα με rockenroll, Chuck Berry, Elvisκαι όλα αυτά μέχρι την ηλικία των 12. Θυμάμαι όταν πρωτοβγήκαν τα cd, ο πατέρας μου αγόρασε ένα που εμπεριείχε από Michael Jacksonμέχρι Modern Talking, οπότε το ακούγαμε αναγκαστικά γιατί ήταν το μόνο που είχαμε σε μορφή cd, τα υπόλοιπα ήταν βινύλια. Μετά ο αδερφός μου μυήθηκε στην ελληνική ροκ σκηνή και φυσικά μύησε και μένα. Το πρώτο τραγούδι που μου έβαλε να ακούσω ήταν το «Στην Κ» του Παύλου Σιδηρόπουλου, «Όταν κάποιο βράδυ θα σε ξυπνήσει απότομη η κραυγή σου και τρέξεις στη μαμά σου να το πεις Και κείνη τρομαγμένη μες στο ψυγείο κλείσει τη φωνή σου μα θα `ναι αργά μεσάνυχτα και θα `χεις κουραστεί», (τραγουδάει ο Μουζουράκης). Από κείνα τα ακούσματα πήγαμε σε Σαββόπουλο, Κατσιμιχαίους, Μαχαιρίτσα, Ξύλινα Σπαθιά, Τρύπες, στο ξένο ρεπερτόριο σε Led Zeppelin, Deep Purple, μέταλ δεν μπόρεσα ποτέ να ακούσω.

Στις δουλειές σας, στους προσωπικούς σας δίσκους, γράφετε μουσική και φαίνεται να έχετε την εποπτεία. Φοβάστε να εμπιστευτείτε άλλους ή δεν θέλετε να χάσετε το μουσικό σας στίγμα;

Πιο πολύ τους εμπιστεύομαι τους άλλους μουσικά. Πάντα μου άρεσαν οι άνθρωποι που δεν είναι απλά ερμηνευτές. Όταν ακούς κάποιον που έχει γράψει και το τραγούδι, το ακούς τελείως διαφορετικά. Είναι πιο ολοκληρωμένη η εικόνα σου απέναντι στο τραγούδι και απέναντι στον ερμηνευτή. Γι’ αυτό ήθελα να συμμετέχω είτε στη μουσική ή στους στίχους στο δίσκο μου. Αυτό γινόταν σ’ ένα ποσοστό 50%, ανακατευόμουν σ’ άλλα τραγούδια λίγο στη μουσική, σ’ άλλα τραγούδια λίγο στο στίχο. Σαν συνθέτης δεν με θεωρώ και κάτι το ιδιαίτερο. Μουσικά ωριμάζεις καλύτερα μετά τα 35 και τώρα που έφτασα σ’ αυτήν την ηλικία, το ελπίζω. Αυτό μου το είπε ένας φίλος φλαουτίστας όταν ήμουν 20.

Μουσικός, τραγουδοποιός, ηθοποιός. Ποια ταμπέλα θα βάλετε τον εαυτό σας;

Ξέρεις ότι δεν μου αρέσουν οι ταμπέλες. Μ’ αρέσει να τα κάνω όλα. Απεχθάνομαι να κλειδώνομαι. Λατρεύω να έχω την ευκαιρία να μπορώ να μετακινούμαι από υποκριτική σε τραγουδοποιία και να παίζω. Δε βαριέμαι. Πάντα μου άρεζε το θεατρικό στοιχείο. Η θεατρικότητα προέκυψε από το γεγονός ότι προσπαθούσα να εξηγήσω το τραγούδι, σωματοποιώντας το στίχο για να γίνει πιο κατανοητό το τραγούδι. Όπως θα ήθελα να μου το εξηγούν εμένα, γιατί εγώ δεν καταλαβαίνω εύκολα, είμαι λίγο αργός σ’ αυτά τα πράγματα. Αντιμετωπίζοντας το κοινό με την πεποίθηση ότι έχει το ίδιο δείκτη ευφυΐας με μένα προσπαθούσα να τους το εξηγήσω περισσότερο.

Η μουσική σας περικλείει ένα μείγμα από swing, soul, rock, funkκαι αντανακλά μια πολυπολιτισμική εικόνα, άλλες φορές χαρούμενη, άλλες όχι, είναι αυτή η δική σας οπτική για τη ζωή;

Μεγαλώνοντας και μέσα από τα ακούσματά μου, μου άρεσαν όλα αυτά τα είδη μουσικής. Πρώτα rock, ως στοιχείο επαναστατικότητας, μετά BobMarley γιατί όλοι ακούμε στην Ελλάδα, ωστόσο δεν υπάρχει έντονα στη μουσική μου, αλλά το εντοπίζεις στη χαρούμενη διάθεση της μουσικής μου. Υπάρχουν και οι Red Hot Chili Peppers, ο Robbie Williamsκαι ο Sinatra όλο αυτό το swing και το jazz στοιχείο που το λατρεύω. Ακόμα και οι μουσικοί που έχω επιλέξει πέρα από το γεγονός ότι είναι εξαιρετικοί, είναι και λίγο jazz οπότεμε οδήγησαν προς τα κει. Αυτό που ανακάλυψα στο πιο jazz και swingστοιχείο είναι ότι πρόκειται για μουσική που μπορεί να ασχοληθεί με τρομερά σημαντικά θέματα χωρίς να βγάλει από μέσα της μιζέρια ή οργή. Δύο στοιχεία που ήθελα να αποβάλλω από το χαρακτήρα μου. Η οργή που συναντάς στη ροκ σκηνή δεν με εκφράζει, δεν επιθυμώ να είμαι οργισμένος απέναντι στα πράγματα και σίγουρα δεν θέλω να είμαι μίζερος.

Συχνά παίζετε στα τραγούδια σας με μια διεθνή λέξη, γιατί συμβαίνει αυτό;

Σιγά- σιγά, λέξη- λέξη πάω για διεθνή καριέρα (γέλια). Δεν ξέρω, αλήθεια. Τώρα που το λες, το σκέφτομαι. Ναι, συμβαίνει! Είναι λέξεις που υπάρχουν στο λεξιλόγιό μας και γίνονται κατανοητές από όλους. Κρυφό σχέδιο πάντως από πίσω δεν υπάρχει. Βέβαια, αν γυρίσεις το δίσκο ανάποδα, δεν ξέρω, κάτι θα ακούσεις! Το «μαντάμ», είναι σε στίχους του Παντελή Αμπατζή που είχα και τη χαρά να το τραγουδήσουμε μαζί.

Ο Jamba ήταν ένας ρόλος, θα μπορούσε να είναι η δική σας κοσμοθεωρία; Επιβιώνουμε έτσι;

Ήμουν πολύ ολιγαρκής. Μεγαλώνοντας αλλάζουν οι ανάγκες σου και ψάχνεις γύρω σου το habitantνα είναι πιο ασφαλές. Με τρομάζει πόσο πολύ αλλάζουμε οι ίδιοι και οι ιδέες μας. Ίσως, θεωρείς ότι είναι μια εξέλιξη προς το θετικό. Ήμουν πολύ κοντά σ’ αυτή τη κοσμοθεωρία. Ο Bob Dylan λέει ότι ο μόνος τρόπος να ζεις εκτός νόμου είναι να μην το παραβαίνεις, δεν ξέρω αν σου απαντώ ακριβώς αλλά αυτό που έκανα εγώ είναι να δω πώς λειτουργεί η κοινωνία και τι θέλει η κοινωνία. Ο μικρός μου αδερφός είναι ο Jamba, είναι ολιγαρκής, δεν τον ενδιαφέρει η εξασφάλιση, ζει για το σήμερα, μπορεί να εξαφανιστεί με μια σκηνή, για τον αδερφό μου είναι εφικτό αυτό. Είναι ακριβώς αυτό που επιθυμεί να κάνει. Δεν προσπαθεί να αλλάξει τον κόσμο αλλά προσπαθεί με τον πολύ όμορφο τρόπο του να είναι αυτός όμορφος και έτσι να ομορφαίνει γύρω του ο κόσμος.

Έχετε συνεργαστεί με το Διονύση Σαββόπουλο, υπήρξε καθοδηγητής σας;

Ακόμα! Ο Διονύσης Σαββόπουλος είναι ο μόνος άνθρωπος από τους ανθρώπους που θαύμαζα και δεν κατάφερα να απομυθοποιήσω. Να τον απομυθοποιήσω όχι με την αρνητική έννοια, για παράδειγμα το Λαυρέντη δεν τον απομυθοποίησα αλλά γίναμε φίλοι. Για κάποιο λόγο υπάρχει τεράστιος σεβασμός απέναντι στο Διονύση Σαββόπουλο, είναι από κείνες τις περιπτώσεις ανθρώπων που θέλεις να του θέσεις χιλιάδες ερωτήσεις και φτάνεις μπροστά του, σε κοιτάζει στα μάτια και σου τις λύνει αυτόματα όλες. Δεν τολμάς να ρωτήσεις, έχεις ξεχάσει τις απορίες σου και βελτιώνεσαι μόνο ακούγοντάς τον. Έχει μια πνευματικότητα αυτός ο άνθρωπος που τη ζηλεύω πολύ. Ο Σαββόπουλος είναι μια από τις εκφάνσεις του Θεού που έχω. Σκέφτομαι ότι όταν πεθάνω και συναντήσω το δημιουργό μου, θα απογοητευτώ πρώτον αν δε μοιάζει με τον RobertPowell και δεύτερο με την καλύτερη εκδοχή μου, κάτι σε θεϊκό, πανέξυπνο και η τρίτη εκδοχή, που τη φοβάμαι πιο πολύ, είναι ο Σαββόπουλος, που θα με γεμίσει με ενοχές με το πόσο μικρός θα φαίνομαι εγώ απέναντι στο απέραντο αυτό φως. Στην οντισιόν, όταν πήγαμε για ακρόαση το 2006, όπου πρωτογνωριστήκαμε, ανάμεσα στους 15 καλλιτέχνες που άκουσε, επέλεξε εμένα και το Μαραβέγια. Για δικούς του λόγους, γιατί ήταν όλοι εξαιρετικοί. Δεν δικαιολογείται για τις επιλογές του ο Σαββόπουλος.

«Κάποιος πήδηξε από τον τρίτο από μοναξιά.» Βιώνουμε τη χαοτική εποχή της απομόνωσης, της αδιαφορίας;

Ναι, το τραγούδι του Σταμάτη Κραουνάκη. Είμαστε εγωιστές, το ισχύς εν τη ενώσει έχει πάψει να λειτουργεί εδώ και αρκετό καιρό. Βλέπεις ότι και σε αυτές τις δύσκολες εποχές που θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει ενότητα, διαλυόμαστε από μέσα. Μας μάθανε να κοιτάμε την προσωπική μας βολή, ίσως να είναι αυτός ο περιβόητος εξευρωπαϊσμός. Αυτό είναι το αντίκτυπο του εξευρωπαϊσμού στον Έλληνα. Πιστεύω ότι βαθειά μέσα μας έχουμε το φιλότιμο. Το φιλότιμο για να το δεις και να το αποδεχτείς δεν πρέπει να είσαι και συ καχύποπτος.

Πείτε μου για το τραγούδι που είπατε στην πρεμιέρα, «Σονάτα σε ντο μείζονα για πιάνο με 4 χέρια και φωνάρα», ήταν μια παρωδία;

Δεν μπορώ να αναλύσω πόσο δόση αλήθειας έχει και πόσο δόση σάτιρας, υπάρχουν και τα δυο μέσα. Σίγουρα ο αυτοσαρκασμός και να χλευάζεις όλη αυτήν την υποτιθέμενη επιτυχία είναι ωραίο, το ξορκίζεις και έρχεσαι αντιμέτωπος με τον εαυτό σου. Δεν το θεωρώ σπουδαίο κομμάτι σαν στίχο, η σάτιρα δεν έχει ανάγκη μια σπουδαία ομοιοκαταληξία αλλά λιτό στίχο Ο λιτός χαρακτήρας εξυπηρετεί απόλυτα τη βλακεία του τραγουδιού και τη σάτιρά του. Ήθελα να είναι αστείο μέσα στη σοβαρότητά του. Το άλλο τραγούδι που έχει βαφτίσει και το δίσκο, ο « Στόχος», δηλαδή ο Μαραβέγιας το βάφτισε και μετά αυτό χάρισε το όνομά του στο δίσκο. Αυτό λοιπόν το τραγούδι αν το βάλεις δίπλα στη Σονάτα, παίρνεις μια τρομερά ολοκληρωμένη εικόνα από το στάδιο που βρίσκομαι τώρα. Ο «στόχος» εκφράζει αυτό που ήθελα να γίνω. Μιλάει για έναν καλύτερο άνθρωπο ο οποίος έχει κοιτάξει μέσα του να δει γιατί δεν είναι καλά και μέσα από τη μαυρίλα καταλαβαίνει ότι όσα τον στενοχώρησαν φταίνε εξίσου με τον ίδιο που εισχωρεί στην κατάσταση της μαυρίλας. Λέει ένα στίχο χαρακτηριστικό, «άμα δε μάθεις ν’ αγαπάς, θα πρέπει να μάθω πρώτα εγώ». Μιλάει για τη συγχώρεση, προσπαθώ να εξελίσσομαι να γίνομαι το μοντέλο ανθρώπου το οποίο θα θαύμαζα. Σ’ αυτή τη φάση, αναγνωρίζω τα λάθη μου. Δε θα φτάσεις ποτέ στο σημείο να σε θαυμάζεις αλλά θα κυνηγάς το στόχο να γίνεσαι καλύτερος όσο δεν υποκύπτεις σε συναισθήματα της σκοτεινής πλευράς. Όσο δεν υποκύπτεις στην οργή, στη ζήλεια, στους εγωισμούς σου.

Στην καθημερινότητά μας παλεύουμε με πολλές εξαρτήσεις. Εσείς ποιες θεωρείτε καλές εξαρτήσεις;

Υπάρχουν άραγε καλές εξαρτήσεις; Έλα, να σε ταξιδέψω με ένα παραμύθι. Εκείνο με το τριγωνάκι, το οποίο έψαχνε να βρει τη θέση του μέσα στον κόσμο, πέρασαν διάφορα σχήματα δίπλα του, προσπάθησε να μπει σε κύκλους αλλά δεν τα κατάφερε έτσι έμεινε μόνο του στην άκρη του δρόμου. Παραπονέθηκε ότι ποτέ δεν θα βρει τη θέση του στον κόσμο, άρχισε να προσπαθεί να τσουλήσει αλλά έπεφτε στις γωνίες του, σηκωνόταν, άρχισε να σπάει, να πονάει, να κλαίει και τελικά σμιλεύτηκε και έγινε το ίδιο ολόκληρος κύκλος που μπόρεσε και ολοκλήρωσε το ταξίδι του χωρίς να έχει κάτι άλλο ανάγκη. Εκεί πάμε στις εξαρτήσεις γιατί πολλές φορές εξαρτόμαστε από άλλους ανθρώπους, ψάχνουμε να βρούμε αυτόν που θα μας καταλάβει, ερωτευόμαστε τον έρωτα του άλλου γιατί μας κάνει να νιώθουμε σημαντικοί, εξαρτόμαστε στο να βρούμε μια ωραία γκόμενα και να καλύψουμε τα κενά μας ή εξαρτόμαστε από την αγάπη, αυτό είναι υπέρτατο λάθος. Για να σ’ αγαπήσω πραγματικά πρέπει να είμαι ολοκληρωμένος μέσα μου και να μη σ’ έχω ανάγκη και να μην κρατιέμαι από πάνω σου. Το να αγαπάω είναι να χαίρομαι και να δίνω ενώ να έχω ανάγκη είναι να φοβάμαι και να ζητάω, αυτά τα δύο δεν πηγαίνουν μαζί. Εγώ είμαι θύμα και της αγάπης και του έρωτα και του εγώ μου και του τσιγάρου και του ποτού. Απλά λέμε τώρα τι θα ήταν το σωστό.

Ποιος είναι ο πιο αγαπημένος σας από τους άγαμους θύτες; Την αλήθεια…

Ο Λευτέρης ο Ελευθερίου, δεν επιθυμώ να τους ξεχωρίσω αλλά είναι καρμική η σχέση μας με το Λευτέρη, ήρθαμε την ίδια μέρα στη γη, 24 Μαΐου το 1979. Κάτι μας συνδέει, έχουμε έναν κοινό αυτισμό και ο Λευτέρης διαθέτει ένα ασυμμάζευτο ταλέντο. Τραγουδάει και παίζει κιθάρα αλλά γέρνει προς υποκριτική, εγώ είμαι το αντίθετο. Το να συμμετέχω στους άγαμους είναι σαν σχολείο για μένα, γιατί ξέρω ότι θα εξελιχθώ. Ήταν συγγενικό με τους Ήρωες που ξεκίνησα, της Ελένης Γκασούκα, πάντα στα lives μου έβαζα πιο προζάτα και θεατρικά στοιχεία μέσα. Με τους άγαμους ένιωθα ότι θα έμπαινα στην Α’ Εθνική. Αν και έχουν μεγαλώσει και έχουν κουραστεί, (γέλια) βγαίνει το ώριμο κρασί που είναι σταθερή αξία. Ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης έχει κάνει τη σκηνοθεσία και η Δήμητρα Παπαδοπούλου έγραψε τα κείμενα, χαίρομαι που βρίσκομαι ανάμεσά τους. Είναι ένα συν στο βιογραφικό μου το χάρτινο και στο βιογραφικό της καρδιάς μου.

Κλείσαμε την ηχογράφηση και μιλήσαμε για τη ζωή και τα όνειρα, γελάσαμε, μελαγχολήσαμε και συμφωνήσαμε πως αυτή ήταν μια κουβέντα δυο ανθρώπων που επιλέγουν τις ποιοτικές στιγμές τους.

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ