Πάντα θα αναζητάς τη θάλασσα

Λέξεις: Μαρία Μέγα

Η ανθρώπινη φύση είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με το υγρό στοιχείο. Μέχρι τη στιγμή της γέννησης μας “φιλοξενούμαστε” σε ένα χώρο που κατακλύζεται από αυτό, ενώ καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωή μας συνεχίζουμε να φέρουμε μέσα μας μια μεγάλη ποσότητά του. 

 Ίσως για αυτό να αισθανόμαστε μια πηγαία έλξη. Νιώθουμε άνετα και οικεία μαζί του γιατί στην ουσία δε το αποχωριστήκαμε ούτε στιγμή.

Το νερό κατά κύριο λόγο συμβολίζει τη ζωή, τη γέννηση, τη ροή και την εξέλιξη, ενώ κατά τους μοντέρνους χρόνους συσχετίστηκε και με τη διαφυγή και την ψυχική διέγερση. 

Η φύση του είναι πολύπλοκη και πολύπλευρη, ενώ τα χαρακτηριστικά του επιδρούν δραστικά τόσο συλλογικά, σε βαθμό να διαμορφώνουν ολόκληρους πολιτισμούς, όσο και ατομικά, σε κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. 

Άλλοτε με θετικό αντίκτυπο και άλλοτε με αρνητικό, κάθε ένας από εμάς έχει βρεθεί έστω και μια φορά αντιμέτωπος με τις προκλήσεις και τους αγώνες που φέρει η δύναμη του υγρού στοιχείου. Μια δύναμη αδιαμφησβήτητη, ορμητική, ατίθαση και απειλητική. Εντούτοις η πλειοψηφία των στιγμών κατά τις οποίες ο άνθρωπος και η φύση σμίγουν, παράγει μια ευεργετική συνθήκη για την ψυχοσύνθεση του ατόμου. Το υγρό στοιχείο έχει θεραπευτικές ιδιότητες.

 Αποτελεί στοιχείο κάθαρσης και εξυγίανσης, ενώ ταυτόχρονα φέρει και μια μυστική ταυτότητα. Ενεργοποιεί αναμνήσεις. Μεταδίδει αισθήματα και συναισθήματα χωρίς να γνωρίζει όρια και αποστάσεις. Διαθέτει μια επικοινωνιακή νοημοσύνη. Διατηρεί μοτίβα τραύματος αλλά και λάμψης, ανάλογα με τη συνείδηση εκείνου με τον οποίο συνδέεται κάθε φορά. Μοτίβα που φυλάσσονται στους πιο κρυφούς εσωτερικούς μας κόσμους και ανασύρονται από τη λήθη τους αναπάντεχα.

Η συμβολή του νερού και δη της θάλασσας στην ανθρώπινη υγεία αναγνωρίστηκε επίσημα το 19ο αιώνα, γεγονός που συντέλεσε στη ραγδαία αύξηση των λουτροπόλεων. Η ηλιοθεραπεία βέβαια ακόμα φάνταζε κάτι το αδιανόητο και μακρινό (μόδα έγινε από τη Coco Chanel τον 20ο αιώνα), μιας και η διαφύλαξη της λευκής επιδερμίδας αποτελούσε ένδειξη της αριστοκρατικής τάξης του ατόμου. 

Το θαλάσσιο μπάνιο αντιμετωπίζεται αποκλειστικά και μόνο ως προληπτική και θεραπευτική μέθοδος ασθενειών, με τη ψυχαγωγία να μη λαμβάνεται καν υπόψιν.

Το 1824, στη Γαλλία, οργανώνεται η πρώτη εξοπλισμένη παραλία με περίφραξη και κάποια υποτυπώδη αποδυτήρια. Οι γυναίκες δε συνυπάρχουν με τους άντρες, με την παραλία να είναι χωρισμένη σε δύο μέρη αποτρέποντας κατά αυτό τον τρόπο οποιαδήποτε επαφή. Όπως ήταν αναμενόμενο, την εμφάνισή του κάνει και το πρώτο μαγιό. Μακριά βαμβακερή σκελέα για τους άντρες και ειδικό μακρύ φόρεμα με ψηλές κάλτσες για τις γυναίκες. Η δραστηριότητα των γυναικών ήταν περιορισμένη. 

Το βάρος της “στολής” παρεμπόδιζε οποιαδήποτε προσπάθεια για κολύμβηση αφήνοντας ως μοναδική επιλογή το πλατσούρισμα στα ρηχά. Η ανάπαυση στην αμμουδιά δεν υπήρχε ως επιλογή. Κατά την άφιξη τους στην παραλία οι γυναίκες εισέρχονταν σε “κλειστές άμαξες μπάνιου”, φορούσαν το μαγιό τους και κατευθύνονταν εντός αυτών προς το νερό. Η βουτιά στο νερό λειτουργούσε λυτρωτικά καθώς τότε απελευθερωνόταν από το “κλουβί” τους.

Από τα μέσα του 19ου αιώνα οι οργανωμένες πλαζ άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους και σε άλλες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και η Αυστραλία. Η αλλαγή των κοινωνικών προτύπων σε συνδυασμό με τη σεξουαλική απελευθέρωση εδραίωσαν την πεποίθηση πως η επίδραση της θάλασσας στο σύνολο της ψυχοσύνθεσης του ανθρώπου είναι μόνο θετική. Με την είσοδο του 20ου αιώνα και την εισχώρηση οικονομικών αλλαγών στο προσκήνιο η σχέση του ανθρώπου και των ενδιαφερόντων του για την παραλία και τη διασκέδαση εντός αυτής μεταλλάχθηκε. 

Το δικαίωμα στις διακοπές, το δικαίωμα στο ταξίδι δημοκρατικοποιήθηκε. Η αύξηση τους εισοδήματος σε συνδυασμό με τη γυναικεία χειραφέτηση έβγαλε δειλά δειλά τον κόσμο, προνομιούχους και μη, στο δρόμο με προορισμό την παραλία. Ο καλοκαιρινός παραθερισμός άρχισε σιγά σιγά να αποτελεί για τον περισσότερο κόσμο της Δυτικής Ευρώπης μια “γλυκιά” συνήθεια. Την ίδια εποχή αρχίζει να λειτουργεί ουσιαστικά και ο θεσμός των παιδικών κατασκηνώσεων· κατασκηνώσεων που προορίζονταν κυρίως για παιδιά που ήρθαν αντιμέτωπα με το σκληρό πρόσωπο του πολέμου.

Η Ελλάδα αρκετά καχύποπτη, στην αρχή τουλάχιστον, δε καλοδέχτηκε τη ξενόφερτη αυτή τάση. Με την πάροδο όμως του χρόνου, η μόδα του θαλάσσιου μπάνιου εδραιώθηκε και στη χώρα μας. Παραλίες όπως οι Τζιτζιφιές, το Λαγονήσι, η Βάρκιζα, το Καλαμάκι, το Φάληρο, η Βουλιαγμένη, το Καβούρι, το Σούνιο, η Αρετσού, η Περαία, το Μπαχτσέ Τσιφλίκι, η Αγία Τριάδα, η Μηχανιώνα και η Επανομή γίνονται ιδιαίτερα γνωστές. Η αγάπη για την παραλία και το μπάνιο βρήκε τη θέση της στη χώρα μας και δεν έπαψε από τότε να αναπτύσσεται.

Όλη η παραλία μια σκηνή

παραθερίζω

παρά – θέρος – ίζω _ περνάω το καλοκαίρι ή τμήμα αυτού σε κάποιο μέρος (εξοχικό, παραθαλάσσιο, ορεινό κτλ. μέρος) κάνοντας διακοπές.

Ο παραθεριστής αφιερώνει τις διακοπές του στην ακινησία. Αρχίζει τις διακοπές του με κύριο μέλημά του ένα· το ταξίδι του να είναι σύντομο. Να φτάσει στον προορισμό του και να αράξει. Μετακινείται με σκοπό να μη μετακινηθεί. Ταξιδεύει για να μη ταξιδέψει. Παραθεριστής είναι αυτός ο περίεργος τύπος που όλοι κρίνουμε αλλά στην πραγματικότητα όλοι μας κρύβουμε μέσα μας.

  Η ακροθαλασσιά γίνεται το μέρος που ο παραθεριστής ερωτεύεται. Εκεί που όλα τα ένστικτα, οι καταστάσεις και οι λειτουργίες συντηρούν τη ζωή του και την κάνουν ολοένα και πιο όμορφη. Το μέρος όπου η ψυχολογία του βρίσκεται στο ζενίθ της. Ένα κύμα εσωτερικής γαλήνης και ευφορίας καλύπτει τα πάντα. Ούτε στο βουνό ούτε στην εξοχή είναι ο ίδιος άνθρωπος. Μόνο στην ακροθαλασσιά σκηνοθετεί τον εαυτό του ώστε να προβάλει μια τέλεια εικόνα του εαυτού του, κάτι που δεν είναι στην πραγματικότητα, να αποκτήσει ένα καλοσχεδιασμένο ρόλο. 

Γιατί η παραλία φαντάζει ελεύθερη, αλλά ακόμα και η πιο μικρή χειρονομία, το παραμικρό βλέμμα υπόκεινται σε έλεγχο. Το βλέμμα στην παραλία επιπλέει όπως ακριβώς και οι “καλεσμένοι” της στο νερό. Επιπλέει χωρίς ιδιαίτερο σκοπό στο τοπίο, γλιστράει από τη μια επιφάνεια στην άλλη και γοητεύεται από τις λεπτομέρειες του περιβάλλοντος. Το αίσθημα της άφεσης, ψυχικής και σωματικής, κατακλύζει τους λουόμενους, μετατρέποντας τους σε θεατές παράστασης. Αφήνονται να παρασυρθούν από τα δρώμενα που λαμβάνουν χώρα, σημαντικά και μη. Το μάτι καθυστερεί στα σημεία που παρουσιάζουν ενδιαφέρον, σε ό,τι μαγεύει, εκπλήσσει και δίνει δικαίωμα στην ονειροπόληση.

Η παραλία δεν είναι ένας τόπος επιστροφής αλλά ένας τόπος μιας νέας αρχής. Κάθε φορά ο λουόμενος φεύγει από εκεί ανανεωμένος χωρίς να έχει κάνει απολύτως τίποτα. Η γείωση των ποδιών εντός της άμμου λειτουργεί θεραπευτικά, σχεδόν μαγικά. Κάθε έννοια και κούραση εξαφανίζονται και η “γλυκιά” μυρωδιά του άλατος γαληνεύει την ψυχή κάθε επισκέπτη της. Δεν είναι τυχαία η εμμονή για τον παραθερισμό, “παρά θιν’ αλός”, με αποτέλεσμα όσοι παίρνουν τα βουνά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού να θεωρούνται εκκεντρικοί. Καλοκαίρι άλλωστε σημαίνει θάλασσα. 

Τι; Όχι; Σε μια χώρα όπου το υγρό στοιχείο κυριαρχεί και αποτελεί το λαμπερό πρωταγωνιστή κάθε “πακέτου διακοπών”, τα εν δυνάμει μπρούντζινα κορμιά σπεύδουν να συναντήσουν τις φαντασιώσεις τους στον παραθαλάσσιο προορισμό τους. Με τα αξεσουάρ τους παραμάσχαλα, σανδάλια, ομπρέλες, τσάντες, πετσέτες, αντηλιακά, βιβλία, φουσκωτά μετέχουν σε μια τελετουργία, μια αναπαράσταση της συλλογικής ζωής εγκατεστημένης στην παραλία. 

Μια άδεια σκηνή υποδέχεται τα ημίγυμνα σώματα. Ένας τόπος συμβολικών λειτουργιών. Ένας τόπος εξαγνισμού, αναγέννησης, ανανέωσης, φρεσκάδας, σεξουαλικότητας και άφεσης γίνεται το πλέον κατάλληλο πλαίσιο για την ανάδυση ρόλων. Ρόλοι που γεμίζουν τη σκηνή όπως οι ηθοποιοί μιας παράστασης, μιας ηδονοβλεπτικής τελετουργίας.

Η παραλία λοιπόν δεν αποτελεί μια συγκεκριμένη γη, αλλά μια άγραφη πινακίδα, μια γη κενή χωρίς ρίζες και δεσμεύσεις, μια γη σε λήθη. Μια γη έτοιμη να φιλοξενήσει το πλήθος που συρρέει πάνω της και να σμιλευτεί από αυτό. Δίδεται απλόχερα για παρατήρηση, επίσκεψη και αγάπη. Είναι ελεύθερη. Μόνο η θάλασσα αναβιώνει το αίσθημα της αγαλλίασης που μας κατέκλυσε ως έμβρυα. Μόνο η θάλασσα μας αναγκάσει να βιώσουμε το απέραντο και συνεχές που μας εξουσιάζει αλλά και μας εμπνέει. Μας συγκροτεί αλλά ταυτόχρονα μας ανανεώνει και μας απελευθερώνει.