Πάρε τα πόδια σου!

Αυτό το ντοκιμαντέρ του Βιμ Βέντερς για την Πίνα Μπάους είναι, νομίζω, μια από τις μεγάλες παρηγοριές της φετινής (αθέατης ακόμα) άνοιξης. Βλέπω και ξαναβλέπω, στην κατάμεστη κινηματογραφική αίθουσα, τις τρισδιάστατες εικόνες μιας τέχνης προορισμένης να σου φανερωθεί μονάχα όταν είσαι παρών τη στιγμή που συμβαίνει κι ωστόσο, κάτι απ’ αυτήν είναι εδώ, έστω και κινηματογραφημένο, έστω και σαν αντανάκλαση, απόηχος, είδωλο.

Ποια ήταν η Πίνα Μπάους, αυτή η λεπτοκαμωμένη γυναίκα, η δασκάλα, η χορεύτρια, η «μαθήτρια κανενός», όπως δήλωσε κάποτε, η φανατική καπνίστρια, η αθόρυβη ενσαρκώτρια ενός αισθήματος ανάλαφρου κι όμως επικίνδυνου, του αισθήματος να είσαι ζωντανός; Ο Βέντερς συνθέτει μια βιογραφία της χρησιμοποιώντας τα στοιχειώδη: τα αστικά τοπία της μικρής, βιομηχανικής πόλης του Βούπερταλ, που δεν ήταν η γενέθλια πόλη της Πίνα, κι όμως ήταν αφού εκεί γέννησε τον κρυφό της εαυτό. Και την ομάδα της, τους χορευτές και τις χορεύτριές της, που αποτύπωσαν στα σώματά τους τις συλλήψεις της και τις διέδωσαν μ’ έναν τρόπο βαθύ, ειλικρινή και σημαντικό.

“Μια φορά”, λέει στην κάμερα ένας απ’ αυτούς κάποια στιγμή, “η Πίνα μου ζήτησε να της «φέρω» μια ελάχιστη κίνησή μου, που να περιγράφει την αγαλλίαση. Το έκανα, κι απ’ αυτή μου την κίνηση εκείνη δημιούργησε ένα ολόκληρο κομμάτι.” Δε νομίζω ότι χρειάζεται να ειπωθεί κάτι άλλο. Όταν ζητάς από κάποιον να σου περιγράψει με μια ελάχιστη κίνηση ένα πυκνό αίσθημα κι αυτός το κάνει (φαντάζομαι τη συστολή, φαντάζομαι τη δυσκολία, ακόμη και το φόβο), κι όταν εσύ, απ’ αυτό του το σιωπηλό ίχνος φτιάχνεις έναν δρόμο και μαζί τα βήματα για να τον περπατήσουν, τότε ναι, μπορείς να καυχηθείς ότι είσαι καλλιτέχνης. Μονάχα που η Πίνα Μπάους δεν καυχήθηκε ποτέ. “Δεν με ενδιαφέρει πώς κινούνται οι άνθρωποι, αλλά τι είναι αυτό που τους κινεί”, έλεγε. Και χόρευε για να το ανακαλύψει. Απλώς χόρευε. Κάνοντας και τους άλλους να χορεύουν. Αλλιώς χανόμαστε, χαμογελούσε.

Γι’ αυτό την αγάπησαν τόσο βαθιά οι συνεργάτες της, γι’ αυτό όσοι έχουν δει τις δουλειές της περπατάνε αλλιώς: γιατί όταν συναντιέσαι με την Τέχνη, δεν έχεις άλλη επιλογή απ’ το ν’ αλλάξεις βήμα.