Πασχαλινές κοινοτοπίες
Την κοινωνία που φτιάξαμε παλινδρομώντας ανάμεσα στην πίστη και στο κοσμικό πνεύμα χωρίς να είμαστε σε θέση να κάνουμε τον αυτονόητο διαχωρισμό τους
Λέξεις: Εύη Καρκίτη
Το 1985 δημοσιεύτηκε το βιβλίο του Marcel Gauchet «Η απομάγευση του κόσμου, μια πολιτική ιστορία της θρησκείας», το οποίο θεωρήθηκε πως συμπληρώνει για το θέμα το έργο των Max Weber και Emile Durkheim. Στο βιβλίο αυτό, που κυκλοφόρησε πρόσφατα και στα ελληνικά (μτφ. Άντα Κλαμπατσέα, εκδ. Πατάκη) ο Γάλλος φιλόσοφος διατυπώνει την άποψη πως ο Χριστιανισμός υπήρξε μια θρησκεία «εξόδου» από τη θρησκεία και γι’ αυτό το λόγο παραμένει η μόνη δυνατή θρησκεία μιας κοινωνίας που εμπιστεύεται το κοσμικό πνεύμα αποδεικνύοντας πως μπορεί να ζήσει και «εκτός» θρησκείας.
Ζώντας όμως κάποιος σε μια χώρα σαν την Ελλάδα θα δυσκολευόταν να επαληθεύσει τον ισχυρισμό του Gauchet.
Η εντύπωση πως αυτός ο τόπος συντονίζει πλήρως τη ζωή του με το θείο πάθος ξεκινά από την τηλεοπτική Μεγάλη Εβδομάδα, όπου εικόνες ανείπωτης κακογουστιάς και βίας υποτίθεται ότι υπερασπίζουν τα αισθήματα των ευσεβών. Μακάρι να ήταν μόνο «ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ». Αυτόν τον συνηθίσαμε δεκαετίες τώρα βλέποντάς τον ξανά και ξανά, μαθαίνοντας απ’ έξω τις ατάκες του Ρόμπερτ Πάουελ, ο οποίος σε ολόχρυσα νιάτα έγραψε ιστορία ως Χριστός. Βομβαρδιζόμαστε όμως από άθλιες παραγωγές, όπου το αίμα κυλά ποτάμι, λες και πρόκειται για θρίλερ της χασαποταβέρνας, γυρισμένα από σκηνοθέτες που θα ήθελαν κατά βάθος να υπογράψουν το «Παρασκευή και 13», από ανόητα ντοκιμαντέρ με ανύπαρκτη τεκμηρίωση, ταινίες που «δε βλέπονται» και χειρίζονται όπως τους καπνίσει αυτό που ιστορικά υπήρξε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Δεν ξέρω τι συμβαίνει σ’ άλλες χώρες, στην Ιταλία ή την Ισπανία για παράδειγμα, αν και εκεί η δημόσια τηλεόραση θεωρεί υποχρέωσή της τη ζωντανή σύνδεση με εκκλησίες και την καταγραφή εικόνων «κατάνυξης» από στιγμές προσευχής που στις μη θεοκρατικές κοινωνίες ο κοινός νους τις θεωρεί στιγμές ιδιωτικές.
Η Ελλάδα προφανώς και ακυρώνει το πνεύμα της εργασίας του Gauchet όταν ο πρωθυπουργός της χώρας, όπως και όλοι οι προκάτοχοί του, δεν αισθάνονται απλώς την εσωτερική ανάγκη να ακολουθήσουν τη περιφορά του Επιταφίου αλλά είναι υποχρεωμένοι και να «δείξουν» ότι την ακολούθησαν, όταν ο υφυπουργός των Εξωτερικών πηγαίνει με την περίφημη ειδική πτήση να παραλάβει το Άγιο Φως, το οποίο υποδεχόμαστε με «τιμές αρχηγού κράτους» και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης με κόκκινα αυγά στο χέρι συνδέει το μήνυμα της Ανάστασης του θεανθρώπου με την ανάσταση της οικονομίας που επιμένει πως εγγυάται το κόμμα του.
Η κατάσταση θα μπορούσε να είναι για γέλια αλλά τελικά είναι για πικρά κλάματα. Θα μπορούσε να μας βάλει να σκεφτούμε για την κοινωνία που φτιάξαμε παλινδρομώντας ανάμεσα στην πίστη και στο κοσμικό πνεύμα χωρίς να είμαστε σε θέση να κάνουμε τον αυτονόητο διαχωρισμό τους, κατεβάζοντας το επίπεδο της δημόσιας ζωής και του δημόσιου λόγου με τους εκπροσώπους της κοσμικής εξουσίας, που εξακολουθούν να αρνούνται να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, να λένε και να ξαναλένε τις γνωστές, κοινότοπες αρλούμπες, στέλνοντας τα υποτιθέμενα μηνύματα ελπίδας, όπως αυτά προκύπτουν από το θείο πάθος και την Ανάσταση.
Μήπως όμως κατά βάθος μας αρέσουν όλα αυτά; Μήπως φοβόμαστε να μετρηθούμε με την πραγματικότητα έξω από όλα αυτά; Μάλλον δεν μπήκαμε στον κόπο να τα αμφισβητήσουμε στα σοβαρά και μας φαίνονται τόσο συνηθισμένα που τελικά πιστέψαμε πως είναι λογικά.
