Οι σχέσεις της αγοράς με το θέατρο και τους συντελεστές του ούτε καινούργιες είναι ούτε εύκολες. Μετράνε τόσα χρόνια όσα και η ίδια ιστορία του θεάτρου ως οργανωμένο θέαμα. Ο λόγος απλός. Από τη στιγμή που το θέατρο ζει μέσα στη δημόσια σφαίρα και εν πολλοίς συντηρείται από αυτή, δεν μπορεί να αποφύγει το ολισθηρό και αβέβαιο παιχνίδι των “επικίνδυνων σχέσεων” μαζί της.

Έχει πλέον νομιμοποιήσει τη λογική του anything goes

Απλώς στις μέρες μας αυτό το παιχνίδι (που εντέλει αποδεικνύεται πως δεν είναι καθόλου παιχνίδι) έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Από τη στιγμή που η διαδικτυακή κουλτούρα έχει πλέον νομιμοποιήσει τη λογική του anything goes, όλα πλέον είναι ανοικτά. Τα ορατά “κέντρα” που κάποτε ρύθμιζαν το παιχνίδι (και όλες τις μορφές εξουσίας και εξουσιαστικού λόγου) έχουν υποχωρήσει μπροστά στην επέλαση των νέων διαχειριστών της εξουσίας, μιας εξουσίας διασπορικής γι’ αυτό και δύσκολα εντοπίσιμης και ακόμη πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμης.

Είναι αυτό που δηλώνουν.

Πρόκειται για μια εντελώς νέα πραγματικότητα που εξηγεί, κατά τη γνώμη μου, και τη σταδιακή αποδυνάμωση της συγκρουσιακής λογικής που πάντα χαρακτήριζε το θέατρο, από την εποχή των αρχαίων: δεν έχει ορατό αντίπαλο ώστε να του αυθαδιάσει. Προς επίρρωση της παραπάνω τοποθέτησης, θα επικεντρωθώ πολύ σύντομα μόνο στον χώρο της θεατρικής κριτικής που γνωρίζω κάπως καλύτερα. Από τότε που οι εφημερίδες κατάρρευσαν, οι νόμοι της αγοράς (και της δημιουργίας) άλλαξαν άρδην. Σήμερα οι περισσότεροι λειτουργούν ως εκδότες του εαυτού τους. Είναι αυτό που δηλώνουν. Ποιητές, ζωγράφοι, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, κριτικοί κ.λπ.

Κανείς δεν σε θέλει εάν δεν πείθεις με νούμερα ότι είσαι “δημοφιλής”

Και από κει και πέρα αρχίζει και ο αγώνας του επιδέξιου χειρισμού των δυνατοτήτων του διαδικτύου προς άγραν πελατείας. Θυμάμαι τις πρώτες φορές που μου ζητήθηκε από φεστιβάλ στο εξωτερικό να αναφέρω αριθμό likes/followers κ.λπ., προκειμένου να αποφασίσουν εάν αξίζει τον κόπο να με προσκαλέσουν. Με ξάφνιασαν. Το θεώρησα προσβλητικό. Δεν είχα εικόνα του τι γίνεται και πώς παίζεται το νέο παχνίδι (ήμουνα ακόμη κολλημένος στα έντυπα). Τότε μετά βίας είχα καμιά δεκαριά που ακολουθούσαν τη διαδικτυακή μου σελίδα. Και δεν έδινα σημασία, γιατί ακριβώς δεν ήξερα αν είχε σημασία. Στην πορεία κατάλαβα ότι αυτή πλέον είναι η μεζούρα. Κανείς δεν σε θέλει εάν δεν πείθεις με νούμερα ότι είσαι “δημοφιλής”, ότι “πουλάς” και ότι θα “τους τα φέρεις”. Δεν πρόκειται να ασχοληθούν με την ποιότητα των γραπτών σου. Ας μην γελιόμαστε. Καρφί δεν τους καίγεται.

Tο Εγώ τους ως η νέα και “αξιόπιστη αυθεντία”

Έχουμε εδώ και αρκετό καιρό περάσει πια από τους “ορατούς δικτάτορες” στη “δικτατορία” αόρατων “συλλεκτών” likes και followers. Βλέπουμε να κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος οι κάθε λογής περαστικοί (που είδαν φως και μπήκαν), τυχάρπαστοι ή ευκαιριακοί σχολιαστές, χωρίς παιδεία και εφόδια, influencers της συμφοράς που κάνουν το παν ώστε να είναι διαρκώς στο προσκήνιο, ορατοί μέσα στο παμφάγο και αορατο σύμπαν του διαδικτύου, πλασάροντας τον εαυτό τους μέσα στις κατάλληλες ομάδες από τις οποίες περιμένουν, δίκην αλληλεγγύης ή παρέας, ότι θα εισπράξουν τα δεκάδες αναγκαία likes/shares κ.λπ που θα τους δώσουν τα καύσιμα να “πουλήσουν” τις απόψεις τους και το όνομά τους. Το Εγώ τους ως η νέα και “αξιόπιστη αυθεντία”.

Έχουμε να κάνουμε με ένα Εγώ-αόρατηαλλά και πανταχού παρούσα εξουσία

Οι φανατικοί φίλοι του διαδικτύου αυτό το ονομάζουν “εκδημοκρατισμό” και “διασπορά” (και άρα ακύρωση) της εξουσίας. Είναι όντως έτσι; Διατηρώ πάρα πολλές επιφυλάξεις. Γιατί εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα Εγώ-αόρατηαλλά και πανταχού παρούσα εξουσία, την οποία προσωπικά θεωρώ παρασάγγας πιο επικίνδυνη από την ορατή εξουσία οποιουδήποτε πάλαι ποτέ κριτικού ή διαχειριστή των σχέσεων θεάτρου και αγοράς. Εκείνο που πρωτίστως πρέπει να μας απασχολεί είναι κατά πόσο ο “εκδημοκρατισμός” που τόσο πολύ προβάλλουν οι φίλοι του διαδικτύου, οδηγεί προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Γιατί αν οδηγεί προς τα κάτω δεν είναι εκδημοκρατισμός αλλά βανδαλισμός της δημοκρατίας.