Πιάστηκαν στον ύπνο

Πέρα από την αφοσίωσή του στη δίωξη του εγκλήματος, ας αναγνωρίσουμε ένα ακόμα ελαφρυντικό στον κ. Χρυσοχοϊδη, ο οποίος δεν είχε διαβάσει το μνημόνιο που ψήφισε και κλήθηκε να εφαρμόσει: δεν ήταν ο μόνος. Αν πιστέψει κανείς τις δικές τους παραδοχές, οι πολιτικοί μας δεν είχαν ιδέα γενικώς. Μία ημέρα πριν από την παραδοχή Χρυσοχοϊδη, η κ. Λούκα Κατσέλη ομολογούσε σε τηλεοπτικό σταθμό ότι κανείς δεν περίμενε στην κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ το φθινόπωρο και τον χειμώνα του 2009-2010 ότι η Ελλάδα θα βρισκόταν συντόμως εκτός αγορών. Ακόμα κι όταν συνέβη το μοιραίο, ο ίδιος ο πρωθυπουργός – κατά δήλωσή του σε αυστριακό περιοδικό – δεν πολυκαταλάβαινε τι συμβαίνει με τις αγορές. Όχι βέβαια ότι οι προηγούμενοι ήταν περισσότερο προϊδεασμένοι. Είχα ρωτήσει πριν δύο χρόνια σε μία συζήτηση με έναν από τους σοβαρότερους πρώην υπουργούς της ΝΔ, αν σε υπουργικό συμβούλιο επί “νέας διακυβέρνησης” είχε ακουστεί ποτέ η λέξη “σπρεντ”, την οποία σήμερα γνωρίζουν και τα μικρά παιδιά. “Όχι, ποτέ”, μου είχε απαντήσει. Γενικώς δηλαδή, πιαστήκανε στον ύπνο.

Όμως καλά δεν ήξεραν, δεν μπορούσαν τουλάχιστον να ρωτήσουν; Αν με ρωτήσετε ποιους, θα σας απαντήσω: “τους κακούς Αγγλοσάξονες και τα κοράκια των αγορών”. Γιατί αν τους ρωτούσαν, όπως είχαμε κάνει πολλές φορές οι δημοσιογράφοι για τις ανάγκες του ρεπορτάζ στην εφημερίδα “Μακεδονία”, ίσως να υποψιάζονταν ότι το μύθευμα πάνω στο οποίο στηρίχτηκε το μνημόνιο – ότι δηλαδή ο συνδυασμός λιτότητας και διαρθρωτικών αλλαγών θα αποκαθιστούσε την αξιοπιστία και τα δημόσια οικονομικά της Ελλάδας – ήταν αυτό ακριβώς: ένα μύθευμα. Τι έλεγαν από τότε οι παίκτες των αγορών, ακαδημαϊκοί και άλλοι εκπρόσωποι του αγγλοσαξονικού συστήματος; Ότι το μνημόνιο θα φέρει βαριά ύφεση σε μία εξαρτημένη από την κατανάλωση χώρα όπως η Ελλάδα, ότι το χρέος θα διογκωθεί αντί να μειωθεί, ότι οι Έλληνες δεν θα ανεχθούν την απότομη καταβαράθρωση του εισοδήματός τους, ότι ακόμα και οι αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θέλουν χρόνο για να αποδώσουν και ότι τέλος πάντων οι αγορές δεν πρόκειται να ανοίξουν στο ορατό μέλλον, εκτός αν γίνει κάποιο αναπτυξιακό θαύμα στην Ευρώπη, εάν όλοι οι Γερμανοί υποχρεωθούν διά νόμου να καταναλώνουν 5 κιλά φέτα ημερησίως, αν ανακαλύψουμε πετρέλαιο στο Αιγαίο ή αν δεν έχουμε πού να κοιμίσουμε τους τουρίστες. Απουσία θαυμάτων, υποστήριζαν εξαρχής ότι η αναδιάρθρωση του χρέους ήταν αναγκαία, όσο κι αν κόστιζε στο γόητρο της Ελλάδας και της Ευρωζώνης.

Οι πολιτικοί μας όμως, και εδώ και στην Ευρώπη, προτιμούσαν να ακούνε άλλες φωνές – κυρίως των τραπεζών. Για τις τράπεζες, η συζήτηση περί κουρέματος ήταν ανάθεμα. “Τον Σεπτέμβριο θα έχουμε επιστρέψει στις αγορές”, μου έλεγε Έλληνας τραπεζίτης την άνοιξη του 2010, ο οποίος είχε διατελέσει κορυφαίος σύμβουλος του Κώστα Σημίτη. “Ποιος γράφει αυτές τις ανοησίες;”, ωρυόταν άλλο στέλεχος τραπέζης την ίδια εποχή, όταν είχα δημοσιεύσει απόψεις των προαναφερθέντων βδελυρών Αγγλοσαξόνων περί αναγκαιότητας του κουρέματος. Μέχρι και εισαγγελέας παρενέβη για να διερευνήσει “ποιοι διακινούν φήμες πτώχευσης” – αν δεν με απατά η μνήμη μου, κάποιος ακοίμητος δικαστικός φρουρός είχε κινηθεί και εναντίον δημοσιογράφων του γερμανικού Spiegel για τον ίδιο λόγο.

Καλό είναι λοιπόν να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους: Η Ελλάδα και η Ευρώπη σύρθηκαν πανικόβλητες σε μία “διάσωση”, η οποία πρώτο μέλημα είχε να διατηρήσει ανέπαφους τους ισολογισμούς των τραπεζών και δεύτερο να διατηρήσει ζωντανό τον μύθο ότι η χώρα μας είναι μεμονωμένη περίπτωση, ότι αντιμετώπιζε πρόβλημα ρευστότητας και όχι βιωσιμότητας του χρέους και ότι το θεσμικό οικοδόμημα της Ευρωζώνης μπορούσε να συνεχίσει να λειτουργεί με τη φιλοσοφία του business as usual. Βάλτε στην εξίσωση την παντελή απουσία ικανών πολιτικών ηγεσιών στην Ευρώπη, την πρεμούρα του ΔΝΤ να πατήσει πόδι για πρώτη φορά σε κράτος της αναπτυγμένης Δύσης, την αγωνία των οίκων αξιολόγησης που είχαν “καεί” σε άλλες περιπτώσεις επιδεικνύοντας βαρύτατη αμέλεια, να δείξουν πόσο σκληροί και αξιόπιστοι είχαν γίνει, και θα έχετε μια λίγο ως πολύ ολοκληρωμένη εικόνα των λόγων που μας οδήγησαν στο μνημόνιο και στη σημερινή κατάσταση της χώρας.

Το καλό της υπόθεσης είναι ότι η κρίση σαρώνει σαν οδοστρωτήρας και το πολιτικό σύστημα, ξεγυμνώνοντας τις παθογένειές του, μαζί με την αδαημοσύνη και τον αμοραλισμό των στελεχών του.