Πίσω απ΄τα τείχη της Αττικό Μετρό

Τον Αύγουστο του 2006, η πόλη είδε για πρώτη φορά να υψώνονται «τείχη» -από λαμαρίνα- περιμετρικά στους μελλοντικούς «εργοταξιακούς» χώρους που δέσμευσε η «Αττικό Μετρό» και η ανάδοχος εταιρεία κατασκευής. Τα σχόλια που ακούστηκαν στην πόλη ήταν ποικίλα. Από αισιόδοξα έως και υποψιασμένα. Επιτέλους το ευρωπαϊκό προφίλ συγκοινωνίας σε μία πόλη που της αξίζει, όπως της αξίζει ή μήπως τελικά η «υποστήριξη» στην επανεκλογή της τότε δημοτικής αρχής και στη βελτίωση του φθινοπωρινού πρωθυπουργικού image στη ΔΕΘ;

Εντούτοις, τον Ιανουάριο του 2007 ξεκίνησαν τα έργα στα πρώτα σημεία. Στην πορεία φάνηκε ότι οι αρχικές προβλέψεις για λειτουργία του δικτύου στο τέλος του 2012 ήταν λανθασμένες. Αλλά το ζήτημα δεν ήταν μόνο αυτό. Η πόλη δεν είχε χάσει κάτι το οποίο δεν είχε ποτέ, δηλαδή ένα μέσο σταθερής τροχιάς. Αντίθετα στερήθηκε την ελάχιστη ποιότητα που της προσέφεραν μέχρι τότε οι κοινόχρηστοι χώροι που νεμήθηκε το «Μετρό». Εγώ «μετρό», εσύ μετράς… Το τίμημα δε θα ήταν τόσο υψηλό αν η υλοποίηση του έργου γινόταν με στοιχειώδη σεβασμό προς τους πολίτες.

Στο μελλοντικό σταθμό της πλατείας Δημοκρατίας, για έξι χρόνια παραμένουν οι νησίδες πρασίνου κυκλωμένες από λαμαρίνες. Ο λόγος; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά. Άλλωστε πίσω από τον περιφραγμένο χώρο επικρατούσε για χρόνια ησυχία. Οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις της οδού «26ης Οκτωβρίου» αν και κινήθηκαν στη σωστή κατεύθυνση, ποτέ δεν επικαιροποιήθηκαν με βάση τις πραγματικές ανάγκες της περιοχής.

Στη Βενιζέλου, η διέλευση των πεζών ήταν για χρόνια πολύ δύσκολη, μέχρι που εισακούστηκαν οι παρακλήσεις για διάνοιξη μιας «προσωρινής» διάβασης. Στην πλατεία Μακεδονομάχων, έχει γίνει κατάληψη όλου του χώρου χωρίς ουσιαστικές προβλέψεις για τη διέλευση των πεζών. Το Δεκέμβριο του 2011 το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης ζήτησε τέσσερις αλλαγές από την «Αττικό Μετρό» στο συγκεκριμένο σημείο. Το Φεβρουάριο του 2013 υλοποιήθηκε από την «Αττικό Μετρό» η εξής μία: η μεταφορά των πάνελ κατά δύο μέτρα έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια δίοδος για τους πεζούς εμβαδού 30 τ.μ. Ο χώρος στάθμευσης για όσους εργάζονται εκεί, ο οποίος μάλιστα έχει δημιουργηθεί μέσα στην πρώην πλατεία, στερεί έκταση από την παιδική χαρά της περιοχής, αλλά και από το πεζοδρόμιο που περιφράσσεται χωρίς κανένα ορατό κατασκευαστικό όφελος.

Απέναντι από το σιντριβάνι υπάρχει ένα πεζοδρόμιο ελάχιστου πλάτους, το οποίο εξυπηρετεί χιλιάδες φοιτητές και εργαζόμενους του ΑΠΘ και του ΠΑΜΑΚ κάθε μέρα, χωρίς να παρέχει τη στοιχειώδη ασφάλεια. Πίσω από τα πάνελ βρίσκεται το γνωστό αυτοσχέδιο parking που εξυπηρετεί τα Ι.Χ των εμπλεκομένων με το έργο και έχει «καταβροχθίσει» το πεζοδρόμιο.

Ο σταθμός του Ευκλείδη, είναι η μόνη αισιόδοξη εξαίρεση στον κανόνα της καθυστέρησης του έργου, ενώ ανατολικά η κατάσταση δείχνει να είναι εκτός μελετητικού και κατασκευαστικού ελέγχου.

Σε όλα αυτά προστίθεται η έλλειψη μέτρων ασφαλείας και προφύλαξης των πολιτών από τους ρύπους των εργοταξίων, κάτι που τους θερινούς μήνες δημιουργεί συνθήκες ασφυξίας. Η σκόνη διαχέεται από τα εργοτάξια στον ήδη επιβαρυμένο αέρα της πόλης, χωρίς να διαφαίνεται προσπάθεια από τους υπεύθυνους για περιορισμό της ρύπανσης.

Σε ό,τι αφορά το θέμα των αρχαιολογικών ανασκαφών υπάρχουν αντιφατικές προσεγγίσεις. Από τη μία μιλάμε για τη μεγαλύτερη ευκαιρία ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, της ιστορικής συνέχειας της πόλης και από την άλλη μεμφόμαστε τις «καθυστερήσεις» που προκαλεί η αρχαιολογική σκαπάνη.

Σήμερα, πάλι σε ένα ιδιότυπο σημείο zero, τίθεται -περίπου εκβιαστικά- από τους υπεύθυνους της «Αττικό Μετρό» το δίλημμα ότι το έργο ή θα καθυστερήσει ή θα ματαιωθεί εξαιτίας των ευρημάτων. Την ίδια στιγμή δεν διαθέτει κανένας τους ένα αξιόπιστο και ολοκληρωμένο χρονοδιάγραμμα παράδοσης και λειτουργίας του έργου. Απαξιώνονται οι όποιες προτάσεις διατήρησης της αρχαιότερης οδού της πόλης, με το επιχείρημα της αύξησης του κόστους(;) και με το φόβητρο της κατάργησης μιας κεντρικής στάσης.

Η κατασκευή του έργου έγινε στη βάση μελετών οι οποίες σε γενικές γραμμές έχουν χαρακτηριστεί ανεπαρκείς από πολλούς ειδικούς, έχοντας ως αποτέλεσμα άπειρες τροποποιήσεις. Είναι άδικο προς την πόλη, όποιες αλλαγές γίνονται να έχουν γνώμονα το οικονομικό συμφέρον της κατασκευάστριας εταιρείας, αγνοώντας τη βούληση, τις ανάγκες και τις επιθυμίες των πολιτών. Το Δημοτικό Συμβούλιο συνεδρίασε δύο φορές με θέμα την πρόοδο του έργου αλλά τελικά δεν προέκυψε κανένα ουσιαστικό συμπέρασμα και δε δόθηκε καμία αξιόπιστη απάντηση για τον ορίζοντα ολοκλήρωσης του. Παρόλα αυτά η σημερινή διοίκηση του Δήμου Θεσσαλονίκης ανέλαβε έμμεσα ένα μέρος του εξωτερικού κόστους κατασκευής απαλλάσσοντας τις επιχειρήσεις που βρίσκονται σε γειτνίαση με τα εργοτάξια από τα δημοτικά τέλη.

Η απόφαση κατασκευής του Μετρό στη Θεσσαλονίκη ήταν κατά κύριο λόγο πολιτική και όχι τεχνοκρατική. Τα πολιτικά οφέλη από τις συνεχείς εξαγγελίες του έργου τα αποκόμισαν συγκεκριμένοι πολιτικοί χώροι και ιδιώτες. Τα οικονομικά κέρδη από τη διαδικασία κατασκευής τα καρπώνονται συγκεκριμένες εταιρείες. Το έμμεσο και άμεσο κόστος ωστόσο, χρεώνεται στους πολίτες και στη διοίκηση του δήμου.

Μήπως έχει έρθει η ώρα να πάρουμε τις απαραίτητες αποφάσεις ως πόλη; Μέχρι στιγμής η πορεία του έργου ελέγχεται και καθορίζεται από μια «Αόρατη Αρχή» που ανακοινώνει τα θέσφατα της, χωρίς να ρωτήσει τους άμεσα ενδιαφερόμενους. Κάθε εβδομάδα σχεδόν μαθαίνουμε από τον Τύπο ότι το έργο δεν πάει καλά και οι παρατιθέμενες αιτίες αλλάζουν με συχνότητα αντιστρόφως ανάλογη της ουσιαστικής προόδου του αντικειμένου. Οι πολιτικές αποφάσεις που δημιούργησαν το «τεχνοκρατικό» πρόβλημα στην πόλη θα χρειαστεί να αλλάξουν. Η πορεία του έργου δεν θα επιταχυνθεί με αφορισμούς των απόψεων των πολιτών ούτε με απειλές για ακύρωση σταθμών. Αντίθετα οι υπεύθυνοι του έργου οφείλουν να αφουγκραστούν της ανησυχίες και τις προτάσεις των πολιτών και να ξεπεράσουν τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις. Το μετρό πρέπει να κατασκευαστεί για να εξυπηρετήσει τη Θεσσαλονίκη ως συγκοινωνιακό μέσο, με σεβασμό στην ιστορία της πόλης και όχι ως όχημα προσωπικών, εταιρικών και μικροκομματικών συμφερόντων.

*Οι φωτογραφίες είναι της Ελένης Βράκα

**O Χρήστος-Κωνσταντίνος Ελευθεριάδης είναι δημοτικός σύμβουλος στο δήμο Θεσσαλονίκης

***Η αρχαιολογική ανασκαφή έχει πραγματοποιηθεί σε ποσοστό 73% στο σύνολο του έργου και αναμένεται τα τέλη του έτους να έχει ολοκληρωθεί.

****Έως σήμερα η πρόοδος  στα έργα πολιτικού μηχανικού  στο Μετρό Θεσσαλονίκης ανέρχεται  σε ποσοστό 44%.