Ποιος καίγεται, τα προάστια ή η Γαλλία;
Τι πραγματικά συμβαίνει στη Γαλλία σήμερα;
Λέξεις: Χρίστος Ανδριανόπουλος
Εδώ και μερικές μέρες όλα στη Γαλλία μετρούνται ανά χιλιάδες. Χιλιάδες κόσμου στις πορείες, χιλιάδες νεαροί στους δρόμους που επιδίδονται σε πράξεις αντεκδίκησης και πλιάτσικου, χιλιάδες κτίρια καμένα, χιλιάδες οχήματα κατεστραμμένα, χιλιάδες συλλήψεις. Το σκηνικό θυμίζει σε όλους τα γεγονότα του 2005 και συχνά λέγεται ότι η έκταση του φαινομένου πλέον είναι ακόμα μεγαλύτερη.
Όλα τα αυτά τα στοιχεία είναι χρήσιμα, που όμως αποσκοπεί τελικά η χρήση τους ; Τις τελευταίες μέρες στα γαλλικά μίντια παρατηρούμε μια Γαλλία που πασχίζει να ξαναανακαλύψει τον εαυτό της, να καταλάβει ποια είναι, να απαντήσει στο ερώτημα «πως φτάσαμε εδώ ; «ποιες ήταν οι παραλήψεις»; που έγιναν λάθη »; «πως έγινε έτσι η γαλλική κοινωνία»;
Όλες αυτές οι ερωτήσεις θα ήταν δίκαιο να τεθούν εάν δεν συνέτειναν σε μια αγωνιώδη και βίαιη διάγνωση της γαλλικής κοινωνίας. Επίσης όλες αυτές οι ερωτήσεις θα ήταν εύλογες αν σταματούσαν εκεί.
Διότι η τεράστια ανάγκη κάποιων να αποκαλύψουν με μιας την πηγή της γαλλικής παθολογίας επεκτείνεται και σε ερωτήσεις που δεν αναζητούν ουσιαστικά κάποια απάντηση: «ποια είναι η εθνοτική καταγωγή του δολοφονηθέντος νεαρού Nahel» ; «ποιες οι επιδόσεις του στο σχολείο»; «ποια η σχέση με τους γονείς του»; «ποιό το ποινικό του μητρώο»;
Κοντολογίς, όλη η επίσημη αφήγηση αυτές τις μέρες αγνοεί επιδεικτικά την εξής ιστορία: Στις 27 Ιουνίου ο 17 χρόνος Nahel δολοφονείται από αστυνομικούς στο λαϊκό προάστιο της Nanterre επειδή το όργανο της αστυνομίας εκτίμησε ότι η μη συμμόρφωση του στις υποδείξεις του τού δίνει το δικαίωμα να βγάλει το όπλο και να πυροβολήσει.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Οποιαδήποτε ανάλυση επιθυμεί να παραβλέψει τα ακριβή αυτά περιστατικά, μόνο ως μία προσπάθεια να κρυφθούν οι σκελετοί του γαλλικού κράτους μπορεί να εκληφθεί. Και το γαλλικό κράτος έχει πάμπολλους σκελετούς στη ντουλάπα του.
Η δολοφονία νεαρών στα προάστια δεν είναι, δυστυχώς, κάτι το πρωτοφανές, το είδαμε πριν 15 μέρες όταν ο επίσης νεαρός, και επίσης μεταναστευτικής καταγωγής, Alhoussein Camara σκοτώνεται υπό ακριβώς τις ίδιες συνθήκες: Η λίστα των νεκρών είναι μακρά. Μάλιστα οι στατιστικές που είδαν το φως της δημοσιότητας τελευταία μαρτυρούν ότι κατά την περίοδο 2021-2023 η γαλλική αστυνομία κατέρριψε οποιοδήποτε ιστορικό ρεκόρ δολοφονιών πολιτών σε περίοδο ειρήνης.
Οι εξεγέρσεις των παρισινών προαστίων δεν αποτελούν κάποια ιδιαιτερότητα της εποχής μας. Από την δεκαετία του 1960 μέχρι και σήμερα εκατοντάδες μικρές και μεγάλες εξεγέρσεις και συγκρούσεις έχουν σημειωθεί στα προάστια των μεγάλων γαλλικών αστικών κέντρων.
Δεν είναι μυστικό ότι το γαλλικό κράτος έχτισε το κοινωνικό, πολιτικό, διοικητικό και οικονομικό του μοντέλο βάσει ενός αποικιακού δόγματος που σε αντίθεση με άλλα κράτη ουδέποτε αμφισβητήθηκε από τη γαλλική πολιτεία ενώ απολύτως καμία κυβέρνηση δεν το άγγιξε στο παραμικρό. Η Γαλλία είναι ένα τεράστιο μωσαϊκό, μια κατακερματισμένη κοινωνία που συνυπάρχουν πληθυσμοί που κινούνται με τελείως διαφορετικούς ρυθμούς.
Οι εξωπραγματικές κερδοφορίες των μεγάλων γαλλικών πολυεθνικών, τα μερίσματα των οποίων είναι ανάλογα του ΑΕΠ ενός μικρού κράτους, βρίσκονται πλάι σε άνδρες και γυναίκες των οποίων οι αντιξοότητες της ζωής είναι εξωπραγματικές ακόμα και για μια χώρα όπως η Ελλάδα που χτυπήθηκε βάναυσα από τις οικονομικές κρίσεις.
Η αφήγηση τόσο της γαλλικής άκρας δεξιάς όσο και του νεοφασιστικού λόγου που για πρώτη φορά ακούγεται από χείλη πολιτικού αρχηγού, μπορεί μεν να δώσει απλές και κατανοητές λύσεις, μπορεί με γλαφυρότητα να περιγράψει τον «εσωτερικό εχθρό», αλλά δεν έχει την παραμικρή σχέση τόσο με τη γαλλική όσο και την ευρωπαϊκή πραγματικότητα.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Αλλά και οι αφηγήσεις που βρίσκονται πέραν από τον αστερισμό της άκρας δεξιάς αδυνατούν να αντιληφθούν ότι το οικονομικό μοντέλο που χτίστηκε στην πλάτη όλων αυτών που τόσα χρόνια είναι αόρατοι, καταρρέει. Δεν είναι δυνατόν να ορθοποδήσει μια κοινωνία όταν δεν υπάρχει η στοιχειώδης υπόσχεση για κοινωνική ισότητα. Είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε ότι τα τεράστια «μπλοκ» κατοικιών του Παρισιού που τόσο έχει φετιχοποιήσει η ελληνική κοινή γνώμη, στέκουν όρθια ήδη από τη δεκαετία του 1960. Δηλαδή αποτελούν αποθήκες παραγωγικών τάξεων πολλά χρόνια πριν γεννηθούν αρκετοί από αυτούς που σήμερα βλέπουν πίσω από τις εξεγέρσεις τη μεταναστευτική κρίση.
Ποια είναι η διαφορά της παρούσας κρίσης; Η διακυβέρνηση Μακρόν έχει διαλύσει και τα τελευταία απομεινάρια της κοινωνικής συνοχής, όχι από αμέλεια αλλά έχοντας το « τέλος των ίσων ευκαιριών» ως προμετωπίδα της πολιτικής του πορείας.
Από το 2016, οπότε και μπαίνει για πρώτη φορά στην πολιτική, μέχρι σήμερα που διανύει τη δεύτερη προεδρική του θητεία, η Γαλλία έχει γίνει θέατρο μεγάλων κινημάτων. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η Γαλλία μετατρέπεται σε ένα πεδίο κοινωνικών ερειπίων: Μετανάστες, νέοι, μονογονεϊκές οικογένειες, άνεργοι, χαμηλοσυνταξιούχοι, γυναίκες με χαμηλά εισοδήματα έχουν περάσει κάτω από τα όρια της σχετικής φτώχειας και σιγά σιγά σβήνονται από τον κοινωνικό χάρτη της χώρας.
Παράλληλα, τάσεις που θεωρούσαμε ότι είχαν εξαφανιστεί κάνουν ξανθά την εμφάνισή τους: οι νοοτροπίες αυτοδικίας εντός της γαλλικής αστυνομίας οι ρατσιστικές συμπεριφορές πληθαίνουν, ενισχυόμενες και από ένα νομικό πλαίσιο που τους λύνει τα χέρια, ενώ οι επενδύσεις στα σώματα ασφαλείας και ο προϋπολογισμός της αστυνομίας θυμίζουν ένα κράτος που ετοιμάζεται για πόλεμο.
Η Γαλλία είναι πλέον ο μεγάλος πολιτικός ασθενής της Ευρώπης αλλά και ο μεγάλος κοινωνικός ασθενής.
Το ζήτημα των προαστίων έχει την αυτονομία του αλλά δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστο από την γενικότερη κατάσταση. Πλάι στα καμένα τραμ και τα κατεστραμμένα εμπορικά κέντρα νεαροί μιλούν για την ανεργία, το κρακ, τις σπουδές που δεν μπορούν πια να κάνουν, τους εξευτελιστικούς ελέγχους στο μετρό και στο δρόμο και το μύθο των ίσων ευκαιριών.
Η Γαλλία των από κάτω κάνει πλέον την εμφάνισή της είτε πρόκειται για τους ξεχασμένους πληθυσμούς της επαρχίας είτε για το παράλληλο σύμπαν των μεγάλων μπλοκ κατοικιών. Αυτό σε συνδυασμό με τις τρομερές πολιτικές εντάσεις που έχουν απελευθερωθεί τα τελευταία χρόνια καθώς και την βαθύτατη πολιτική κρίση που σοβεί στη χώρα από το 2016 κάνουν δύσκολη και την παραμικρή πρόβλεψη.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι κοινωνικές εκρήξεις δε θα λείψουν. Η χώρα περπατά σε πολύ σκοτεινούς δρόμους με τους διεθνείς οργανισμούς να υπογραμμίζουν ότι τα στατιστικά των επεμβάσεων της έννομης τάξης τα τελευταία χρόνια δεν δικαιολογούν την κατάταξη της Γαλλίας στα δυτικά φιλελεύθερα κράτη. Σε μια τέτοια συγκυρία τα πρώτα θύματα είναι αυτοί που δεν έχουν φωνή, και δυστυχώς πάντα έτσι ήταν.
*Ο Χρίστος Ανδριανόπουλος, διδάκτορας Ιστορίας στο Παρίσι
