Πόλεμος και περιβαλλοντική καταστροφή όχι μόνο στην Ουκρανία!

Λέξεις: Οδυσσέας Χιλτίδης

Όπως και να το κάνει κανείς ο πόλεμος ως ανθρώπινο δημιούργημα είναι από μόνος του μια καταστροφική πράξη όχι μόνο για τον άνθρωπο αλλά και για το περιβάλλον.

Τόνοι και χιλιάδες λίτρα από επικίνδυνες ουσίες απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα τα νερά και το έδαφος, κάτι που γίνεται συστηματικά και στη διάρκεια της ειρήνης επιβεβαιώνοντας τον Μπρεχτ που λέει ότι «Ο πόλεμός τους σκοτώνει ό,τι άφησε όρθιο η ειρήνη τους…»

Στη διάρκεια όμως του πολέμου κάτι που ξεχάσαμε τα τελευταία 75 χρόνια στη Ευρώπη (παρά τα διαλείμματα της Κύπρου της Γιουγκοσλαβίας αλλά και των επεμβάσεων στην Ουγγαρία και την -τότε- Τσεχοσλοβακία όταν τα σοβιετικά τανκ δημιούργησαν κύματα προσφύγων που κατέφυγαν στις γειτονικές χώρες τις δεκαετίες του 50 η πρώτη και του 60 η δεύτερη) αυτό που κυρίως καταρρακώνεται, είναι οι ανθρώπινες ηθικές αξίες και ο πολιτισμός, ενώ πάει περίπατο το βιοτικό επίπεδο των εμπολέμων. 

Άνθρωποι καθημερινοί και απλοί μεταμορφώνονται σε τέρατα στο όνομα της υπεράσπισης των δικαίων της όποιας πατρίδας, ενώ ταυτόχρονα άνθρωποι φανατισμένοι και δηλητηριασμένοι από το ρατσισμό, το μίσος και τη μισαλλοδοξία βρίσκουν ευνοϊκό πεδίο δράσης και “δικαιολογίες” για να αναδείξουν τον βόρβορο της προσωπικότητάς τους.

Γι’ αυτό και η πιο γνωστή παγκόσμια περιβαλλοντική οργάνωση η Greenpeace παρά τα όσα οι πούροι οικολόγοι, αριστεροί, αναρχικοί και συνομωσιολόγοι της σούρνουν, έβαλε στον τίτλο της και την έννοια της ειρήνης για να καταδείξει ότι δεν μπορείς να μιλάς σε περιόδους πολέμου για ανώτερες ηθικές και άυλες αξίες όπως είναι η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η προστασία του περιβάλλοντος και των μη ανθρώπινων όντων, η προστασία της υγείας μέσω της διατροφής που είναι απαλλαγμένη από χημικά και επικίνδυνες ουσίες, η εξοικονόμηση των πρώτων υλών μέσω της ανακύκλωσης, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου μέσω της παραγωγής με ήπιες μορφές ενέργειας και άλλα τέτοια πράσινα αγγελικά πλασμένα…

Πώς μπορείς να υπερασπιστείς την υγεία σου και την διατροφή σου όταν αναγκάζεσαι να πίνεις νερό από τα καλοριφέρ και να τρως νεκρά ζώα συντροφιάς και χόρτα από τις άκρες των δρόμων για να επιβιώσεις! 

Πώς μπορείς να μιλάς για εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή μετάβαση όταν το ζητούμενο είναι η καταστροφή των πόρων του εχθρού; Πόσοι τόνοι βενζίνης, κηροζίνης και άλλων καυσίμων υψηλής ενεργειακής αξίας έγιναν ατμός σε αυτό τον πόλεμο για να κινηθούν τανκ, αεροπλάνα, καράβια και πύραυλοι ή ακόμα χειρότερα καταστράφηκαν για να μην μπορέσουν να κινηθούν τανκ, αεροπλάνα, καράβια και πύραυλοι;

Αυτό που μας ήρθε κατάμουτρα βέβαια και πάνω απ΄ όλα τα υπόλοιπα ήταν η πυρηνική απειλή που εντελώς ωμά τέθηκε στο τραπέζι. Μπορεί ο Πούτιν να το έθεσε και να υπενθυμίζει ότι τα πυρηνικά του όπλα είναι σε ετοιμότητα αλλά γιατί δεν αναλογιζόμαστε ότι και τα αμερικάνικα, γαλλικά, αγγλικά, κινέζικα, ινδικά, πακιστανικά, ισραηλινά και βορειο-κορεάτικα πυρηνικά δεν κοιμούνται τον ύπνο του δικαίου;

 Και πέρα από τα πυρηνικά όπλα και οι “ειρηνικές” εφαρμογές της πυρηνικής ενέργειας έχουν το δικό τους μερίδιο σε μια γενική και μη αντιστρεπτή καταστροφή όχι μόνο για τους εμπόλεμους και τους γείτονές τους αλλά και για τους αθώους πολίτες αυτού του κόσμου στην όλες τις παραλλήλους και τους μεσημβρινούς της γης! 

Έχουμε ξεχάσει ότι τα πυρηνικά υπάρχουν δίπλα μας, στην ατμόσφαιρά μας στα έγκατα της γης και της θάλασσας όπου οι θιασώτες της πυρηνικής ενέργειας θάβουν τα υπολείμματα της πυρηνικής σχάσης περίπου όπως η γάτα το σκατό της όταν γνωρίζουμε ότι τα ασφαλή τσιμεντένια βαρέλια με σχάσιμο υλικό που ποντίζονται στη θάλασσα (όχι σε καμιά μακρινή θάλασσα για το Ιόνιο πέλαγος μιλάμε) παρέχουν ασφάλεια για περίπου 150 χρόνια όταν τα υπολείμματα της σχάσης έχουν διάρκεια ζωής μερικές χιλιάδες χρόνια.

Διάλειμμα για τραγούδι: 

Το υπουργείο Περιβαλλοντικής Προστασίας της Ουκρανίας ήδη ξεκίνησε να καταγράφει τις περιβαλλοντικές ζημιές που προκλήθηκαν από τις ρωσικές επιθέσεις. Ορισμένες ΜΚΟ έχουν εργάζονται εξ αποστάσεως και προσπαθούν να χαρτογραφήσουν πιθανούς περιβαλλοντικούς κινδύνους, τόσο για να προειδοποιήσουν τους αμάχους όσο και για να βοηθήσουν στις προσπάθειες καθαρισμού όταν τελειώσει τελικά ο πόλεμος.

Το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Environment Programme – UNEP) το οποίο αποτελεί το βασικό όργανο συντονισμού, παρακολούθησης και προώθησης θεμάτων προστασίας του περιβάλλοντος στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, ζήτησε κατάπαυση του πυρός «για να διασφαλιστεί η ασφάλεια όλων των ανθρώπων και το περιβάλλον που συντηρεί τη ζωή στον πλανήτη». Ήδη έχουν εκφραστεί από τις πρώτες μέρες του πολέμου στην Ουκρανία ανησυχίες για τις πιθανές συνέπειες από τις έντονες μάχες γύρω από τον πυρηνικό σταθμό του Τσερνομπίλ αλλά και από τον κίνδυνο να βομβαρδιστεί κάποιος από τους τέσσερις πυρηνικούς σταθμούς της Ουκρανίας που στελεχώνονται από 15 αντιδραστήρες που παράγουν το 51,2 % της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.

Στη Ζώνη Απομόνωσης του Πυρηνικού Σταθμού Τσερνόμπιλ η οποία είναι μια επίσημα καθορισμένη ζώνη αποκλεισμού γύρω από την τοποθεσία του ατυχήματος στον πυρηνικό αντιδραστήρα του Τσερνόμπιλ, ήδη έχει καταγραφεί άνοδος στη ραδιενέργεια που εκπέμπεται πιθανά γιατί όση είχε κατακαθίσει στα δάση και το έδαφος της περιοχής αυτής κατασκάφτηκε από τα ερπυστριοφόρα και τα λοιπά πολεμικά οχήματα, η ξυλεία χρησιμοποιήθηκε από τα ρωσικά στρατεύματα ως μέσο θέρμανσης, απόκρυψης ακόμα και κατάλυμα.

 Όπως αναφέρει δημοσίευμα της Daily Mail , τουλάχιστον επτά λεωφορεία με Ρώσους στρατιώτες έφτασαν στο ειδικό Κέντρο αντιμετώπισης των συνεπειών της ραδιενέργειας που υπάρχει στην πόλη Γκόμελ της Λευκορωσίας την περασμένη εβδομάδα, επικαλούμενο ειδησεογραφικό κανάλι της Λευκορωσίας.

Οι φόβοι για περιβαλλοντική καταστροφή στην Ουκρανία δεν είναι νέοι και έχουν γίνει έντονα αισθητοί στις περιοχές της χώρας που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στη σύγκρουση που ξεκίνησε το 2014 και έχει ήδη σκοτώσει περισσότερους από 13.000 ανθρώπους. Η ανατολική Ουκρανία, γνωστή ως Ντονμπάς, είναι έντονα βιομηχανοποιημένη και ακόμη και πριν από τον πόλεμο ήταν γνωστή ως μια από τις πιο μολυσμένες περιοχές της χώρας. Αγωνίστηκε να αντιμετωπίσει τα τοξικά απόβλητα από την παρελθόν της στην εξόρυξη άνθρακα, στη μεταλλουργία και στη χημική βιομηχανία.

Χρόνια πολέμου έχουν ήδη υποβαθμίσει τις υδάτινες υποδομές της περιοχής και έχουν μολύνει τα τοπικά ποτάμια. Η παροχή νερού έχει διακοπεί σε πολλά σημεία κατά τη διάρκεια των μαχών, καθιστώντας βασικές εργασίες όπως το μαγείρεμα, την πόση και το πλύσιμο των χεριών «καθημερινή πρόκληση», σύμφωνα με τη UNICEF.

Διάλειμμα για τραγούδι: 

Κανείς δεν γνωρίζει την κατάσταση του ατμοσφαιρικού αέρα, των επιφανειακών υδάτων, των βιότοπων και της άγριας φύσης που ζει αλλά και διέρχεται (είμαστε σε εποχή μετανάστευσης πολλών ειδών πουλιών αυτή την εποχή) από τα εδάφη της Ουκρανίας και των γειτονικών περιοχών της.

 Είναι δύσκολο να αποτιμηθεί αυτή τη στιγμή το αποτύπωμα του πολέμου και των υλικών που χρησιμοποιούνται σε αυτόν στα καλλιεργήσιμα αγροτικά εδάφη της Ουκρανίας.

 Κανείς δεν μπορεί να πει με ασφάλεια τι θα γίνουν όλα αυτά τα δηλητηριασμένα μπάζα από ολόκληρες πόλεις και πως θα διαχωριστούν επικίνδυνα υλικά, πως θα αρθούν τα ναρκοπέδια και πως θα επιστραφούν πίσω τα κάθε μορφής όπλα που μοιράστηκαν στους πολίτες για να υπερασπιστούν την πατρίδα τους και τα οποία συνήθως καταλήγουν σε ανθρώπους που κυρίως φροντίζουν για το τομάρι τους και τα συμφέροντά τους.

Βέβαια προτεραιότητα δίνεται στο ότι πρέπει να σταματήσουν να ισοπεδώνονται πόλεις, να σκοτώνονται χιλιάδες άμαχοι, να αντιμετωπιστεί το κύμα των περίπου 10.000.000 προσφύγων από τους οποίους τα 3.500.000 βρίσκονται εκτός χώρας, και να ανακτηθούν υποδομές μεταφορών, ενέργειας, εφοδιασμού, υγείας και παιδείας που έχουν διαλυθεί

Το σταμάτημα του πολέμου και η διασφάλιση της ειρήνης στην περιοχή είναι προτεραιότητα προς όφελος όλων των κοινωνιών. Μένει όμως και ένα παράπονο και μια θλίψη που δεν έχω δει να εκφράζεται από τους υπερασπιστές των σοσιαλιστικών ιδεών.

 Η Ρωσία, η Ουκρανία η Λευκορωσία και όλες οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης επί δεκαετίες γαλούχησαν τους πολίτες τους με τις σοσιαλιστικές αρχές και αξίες στο πλαίσιο ενός στιβαρού και συμπαγούς κράτους παντοδύναμων κυβερνήσεων. Ο Πούτιν, ο Λαβρόφ ακόμα και η Μέρκελ και εκατομμύρια συνομήλικοί τους που γαλουχήθηκαν με αυτές τις αξίες βρίσκονται ακόμη σε θέσεις εξουσίας και κέντρα αποφάσεων. Είναι δυνατόν αυτό να είναι το αποτύπωμα που άφησε η Οκτωβριανή επανάσταση στον κόσμο;

Τελικό τραγούδι (κάθαρση και αποναζιστικοποίηση πακέτο) 

*Ο Οδυσσέας Χιλτίδης είναι καθηγητής ΠΕ 80 Οικονομίας.