Πόσες προσπάθειες για «μεταρρύθμιση» θα αποτύχουν;

Ο όρος «μεταρρύθμιση» είτε αυτούσιος είτε σε συνώνυμες μορφές αποτελεί πάγιο αίτημα και στόχο κάθε νέας κυβέρνησης στην Ελλάδα.

Ο Γιώργος Παπανδρέου έταξε την «Δανία του νότου», ο Αλέξης Τσίπρας έταξε επανάσταση των πολλών ενάντια στους λίγους, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έταξε την «Ελλάδα 2.0». Φυσικά αυτή τάση δεν είναι καινούργια. Αξίζει, για παράδειγμα, να μελετήσει κανείς την «Ομάδα των Ιαπώνων» από το Ελληνικό Κοινοβούλιο των αρχών του 1900.

Κατά την ταπεινή μου άποψη, όλες αυτές οι προσπάθειες έβαλαν μικρά ή μεγάλα «λιθαράκια» στον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας, όσο κι αν διατεινόμαστε ότι η πολιτική σκηνή είναι διεφθαρμένη.

Καμία τους, όμως, δεν κατάφερε να πλησιάσει τον πολυπόθητο στόχο της «μεταρρύθμισης».

Εδώ να σημειώσω πως, αν και πιστεύω ότι απέχουμε πολύ από «μεταρρυθμισμένες» χώρες της δυτικής Ευρώπης, παραμένουμε ένα σύγχρονο δυτικό κράτος, του «πρώτου κόσμου», που δεν έχει πολλά να ζηλέψει σε οικονομικό επίπεδο από τις Γερμανίες και τις Γαλλίες, ειδικά αν κάνουμε μια αντικειμενική σύγκριση με το μεγαλύτερο μέρος των εθνικών οικονομιών τόσο στην γεωγραφική περιοχή μας όσο και στην παγκόσμια κλίμακα.

Συνεπώς, χρειαζόμαστε «μεταρρύθμιση». Εγώ λέω ότι τη χρειαζόμαστε σε πολλούς τομείς. Ειδικά, σε θέματα γνωστικά και συμπεριφορικά.

Πως μπορούμε να πετύχουμε κάτι τέτοιο;

Α) Μικρά κοινωνικά δίκτυα αντί πανεθνικών εκστρατειών

Πρόσφατα ταξίδεψα στην Ιαπωνία και έκανα κάποιες σχετικές σκέψεις. Στο ξενοδοχείο που έμεινα στο Τόκυο, σε απόσταση μερικών μέτρων υπήρχε ένα πολύ μικρό ισόγειο κατάστημα με κεραμικά σκεύη. Τα περισσότερα ήταν τοποθετημένα σε τραπεζάκια μπροστά στο κατάστημα. Κάποιο βράδυ περάσαμε περίπου τα μεσάνυχτα μπροστά από το κατάστημα και είδαμε πως, αν και ήταν κλειστό, τα προιόντα του βρίσκονταν ακόμα τοποθετημένα έξω, σε τραπεζάκια, χωρίς καμία επίβλεψη, και μάλλον χωρίς κάποια κάμερα παρακολούθησης σε κοντινό σημείο. Ο καταστηματάρχης είχε βάλει ένα βαζάκι με ένα σημείωμα που παρότρυνε τους περαστικούς να πάρουν από το τραπεζάκι όποιο σκεύος τους άρεσε και να τοποθετήσουν το αντίτιμο στο βαζάκι. Σοκ και δέος!

Παρόμοιες νομοταγείς συμπεριφορές έχω συναντήσει σε κράτη όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπου οι ποινές είναι αδυσώπητες. Η Ιαπωνία όμως δεν ανήκει σε αυτό τον πολιτισμό. Φαίνεται ότι εκεί οι πολίτες έχουν από μόνοι τους καταλάβει ότι δεν τους συμφέρει να κλέψουν, όχι γιατί θα πάνε στη φυλακή, αλλά γιατί η ανομία ρίχνει όλη την κοινωνία και τον κλέφτη μαζί της. Όλα αυτά συνδέονται με μια ευρύτερη «μανία» της κοινωνίας αυτής με τη συνεργασία, την ομαδικότητα.

Αξίζει να αναφερθεί το βιβλίο “Cleverlands” της Lucy Crehan όπου περιγράφεται το πώς τα παιδιά στην Ιαπωνία εισάγονται από τη βρεφική ηλικία στη συνεργατικότητα, ακόμα και από το γεγονός ότι κοιμούνται στο ίδιο κρεβάτι με τους γονείς τους έτσι ώστε να κατανοήσουν ότι ένας άνθρωπος μόνος είναι πάντα χαμένος (Crehan, 2016).

Ίσως είναι προτιμότερο, λοιπόν, η αλλαγή να μην περιμένουμε να προέλθει κάθετα, από ψηλά, από το κράτος που θα εκπαιδεύσει ή θα τιμωρήσει το λαό. Η αλλαγή ίσως θα ξεκινούσε πιο εύκολα από μικρά κοινωνικά δίκτυα όπως η οικογένεια, το ζευγάρι, οι φίλοι, το άτομο(!).

B) Ράδιο Αρβύλα σε πανεθνική εκστρατεία

Στην προηγούμενη παράγραφο τάχθηκα ενάντια σε πανεθνικές εκστρατείες. Όντας, όμως, μη ειδικός στο θέμα και έχοντας σπουδάσει αρχιτεκτονική και όχι marketing ή κοινωνιολογία, οφείλω να παραδεχτώ ότι οι μεγάλου εύρους εκστρατείες ίσως να έχουν αποτέλεσμα.

Σε αυτή την κατεύθυνση, υπάρχει, για εμένα, ένα θετικό παράδειγμα αντίστοιχης εκστρατείας που ίσως δεν έχει μελετηθεί αρκετά, πχ. από μια διδακτορική διατριβή, και ίσως θα μπορούσε να φέρει αποτελέσματα. Πρόκειται για την τηλεοπτική προτροπή της ομάδας των παρουσιαστών της εκπομπής «Ράδιο Αρβύλα» για χρήση του ελληνικού και όχι του λατινικού αλφάβητου σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Η προτροπή αυτή έγινε το 2011 σαν διαφήμιση για την εκπομπή. Άσχετα με το αν κρίνουμε την χρήση του ελληνικού αλφάβητου θετικά ή αρνητικά, πιστεύω ότι η προτροπή είχε τρομακτική επιτυχία. Τα χρόνια εκείνα ήμουν 14 χρονών και θυμάμαι ότι μέσα σε μια ή δύο μέρες σχεδόν όλο το Facebook έγραφε πλέον με το ελληνικό αλφάβητο. Πως μπόρεσε μια απλή διαφήμιση να πείσει εκατομμύρια εφήβους;

Τι διαφορά είχε η διαφήμιση αυτή από αντίστοιχες κατά την περίοδο του COVID 19; Είχε σχέση με το εθνικό φρόνημα των εφήβων; Ήταν μια προσπάθεια αντίστασης στην «καταστροφή της Ελλάδας» από το ΔΝΤ, τη CIA και τους Illuminati; Ήταν οι παρουσιαστές της εκπομπής «δικά μας παιδιά» και όχι «πουλημένοι»; Ήταν άλλος ένας απόηχος της πτώσης του υπαρκτού σοσιαλισμού, του Μοντερνισμού και της ανόδου του Μεταμοντερνισμού; Πάντως πέτυχε…