Που βρίσκεται το νόημα της ζωής;

Στην ανατολή του 2022, οι ευχές για ευτυχία και ουσία στη ζωή μας δίνουν και παίρνουν. Τι δίνει, όμως, αληθινό νόημα στην ύπαρξή μας;

Λίγο πριν την εκπνοή του χρόνου, το Pew Research Center πραγματοποίησε μια παγκόσμια έρευνα για το που βρίσκουν το νόημα της ζωής 19.000 ενήλικες από 17 προηγμένες οικονομίες του πλανήτη, μεταξύ αυτών η Σιγκαπούρη, η Νότια Κορέα, η Γαλλία, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Ελλάδα, η Ολλανδία και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Τι εκτιμούν περισσότερο στη ζωή;

Πόσα από αυτά που τους δίνουν ικανοποίηση είναι θεμελιώδη και κοινά μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών και πόσα είναι μοναδικά σε κάθε κοινωνία; Τελικά, ακόμα και το νόημα της ζωής είναι τόσο σχετικό και υποκειμενικό…

Οικογενειακή υπόθεση 

Ο θεσμός της οικογένειας αποτελεί κυρίαρχη αξία στις 14 από τις 17 προηγμένες  οικονομίες που συμμετείχαν στην έρευνα, με ποσοστό 38%. Σε χώρες, όπως οι Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Ελλάδα και ΗΠΑ, οι μισοί αποθεώνουν την αξία της, ενώ οι γυναίκες την αναφέρουν πιο συχνά απ’ ότι οι άνδρες -στη Νέα Ζηλανδία, το 64% των γυναικών σε σχέση με το 45% των ανδρών. Το χάσμα μεταξύ των φύλων δεν είναι τόσο εμφανές στην Ισπανία, την Ιταλία ή το ασιατικό κοινό, όπου η οικογένεια αναφέρεται λιγότερο (Νότια Κορέα, Σιγκαπούρη, Ιαπωνία). 

Εργασία και χαρά 

Η δεύτερη σημαντικότερη έννοια που δίνει νόημα στη ζωή είναι τα επαγγελματικά, στα περισσότερα μέρη του κόσμου (25%). Ωστόσο, υπάρχει διαβάθμιση -από 43% στην Ιταλία έως 6% στη Νότια Κορέα. Και παρόλο που στην Ιταλία πολλοί βάζουν το επάγγελμα ισότιμα με την οικογένεια, σε μέρη όπως οι ΗΠΑ, μόνο το 1/3 αναφέρεται στην καριέρα. Με τον όρο, βέβαια, «επαγγελματικά», οι περισσότεροι περιγράφουν τη σταδιοδρομία τους, ενώ άλλοι, την απόλαυση που λαμβάνουν από το αντικείμενο της δουλειάς, τους συναδέλφους ή τη διανοητική διέγερση που αυτή τους προκαλεί.

Οικονομική άνεση

Τρίτη στη σειρά, με ποσοστό 19%, αναδεικνύεται η κάλυψη των βασικών οικονομικών αναγκών -ή ακόμα και κάποιου επιπέδου πολυτέλειας. Σε εννέα από τα 17 κοινά της συγκεκριμένης έρευνας, η υλική ευημερία αποτελεί έναν από τους κορυφαίους παράγοντες που δίνουν νόημα στη ζωή, για δύο στους πέντε ερωτηθέντες. Στη Νότια Κορέα, για παράδειγμα, παρουσιάζεται ως κορυφαία  επιλογή. 

Η αξία της φιλίας 

Ένα ποσοστό 18% στηρίζεται στους φίλους και την τοπική κοινότητα σε μεγάλο βαθμό. Οι Αυστραλοί πιστεύουν στη δύναμη των εξωοικογενειακών δεσμών σε ποσοστό 28%, ενώ και το ¼ τονίζει τη σημασία των σχέσεων εκτός οικογένειας στην Ολλανδία, τη Νέα Ζηλανδία, τη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Σε καθεμία από αυτές τις χώρες, καθιστώντας τες από τους τέσσερις πρώτους παράγοντες που δίνουν νόημα στη ζωή. Σε αντίθεση με το κοινό της Ανατολικής Ασίας, που μόνο 1 στους 10 αναφέρεται στις φιλικές σχέσεις.  

Ο παράγοντας υγεία 

Ακολουθεί η υγεία, στην πέμπτη θέση, με 17%. Ωστόσο, κι εδώ υπάρχει διαβάθμιση, από 48% στην Ισπανία έως 6% στην Ταϊβάν. Η υγεία είναι πιο διαδεδομένη μεταξύ των ευρωπαίων ενηλίκων, ενώ το ένα πέμπτο (17%) των Νοτιοκορεατών τη θεωρούν τον δεύτερο σημαντικότερο παράγοντα στη ζωή, μετά την υλική ευημερία, όπως και στη Γερμανία, ενώ αποτελεί Νο3 παράγοντα  για Ολλανδούς, Έλληνες και Γάλλους.

Ισχυροί θεσμοί 

Την κοινωνία και τους θεσμούς αναφέρει το 14% των ερωτηθέντων ως στοιχεία  που δίνουν νόημα στη ζωή τους, με έμφαση στη χώρα, τις κοινωνικές υπηρεσίες, την κατάσταση της οικονομίας και πατριωτικά ή εθνικιστικά αισθήματα. Το 38% των συνολικών απαντήσεων αναφέρεται στη χώρα του, καθιστώντας την κορυφαίο παράγοντα στο νόημα της ζωής, και παράλληλα, στην Ταϊβάν  επικεντρώνονται στις υποδομές, στη Γαλλία, στις ευκαιρίες και στην Αυστραλία, στις επιλογές. 

Προσωπική ελευθερία 

Έβδομη στη λίστα, με ποσοστό 12%, παρουσιάζεται η ελευθερία. Σε πολλές περιπτώσεις, με τον όρο «ελευθερία» εννοούν την ανεξαρτησία, τη δυνατότητα να ζουν όπως θέλουν, την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής ή το να έχουν αρκετό ελεύθερο χρόνο. Σε κάποιους λαούς, η ελευθερία εκφράζεται με μια γενικότερη, πολιτική έννοια, όπως η ελευθερία του λόγου ή των θρησκευτικών πεποιθήσεων. 

Τα χόμπι 

Σε ποσοστό 10%, τα χόμπι που επιτρέπουν χρόνο σε εξωτερικούς χώρους δίνουν νόημα στη ζωή. Σε οκτώ χώρες, οι νέοι κυρίως ξεχωρίζουν τις  δραστηριότητές τους ως σημαντικά κομμάτια της καθημερινότητάς τους, με τη διαφορά να είναι μεγαλύτερη στην Ελλάδα, όπου περίπου 3/10 έως 29 ετών αναφέρονται σε ψυχαγωγικές δράσεις, σε σύγκριση με το μόλις 7% άνω των 65. Επίσης, σε πέντε από τις χώρες, το 23% των ανδρών θεωρούν τα χόμπι πιο σημαντικά απ’ ότι οι γυναίκες (14%), συμπεριλαμβανομένης και της Αυστραλίας. 

Σκοπός, η γνώση 

Μόνο το 5% των ερωτηθέντων αναφέρονται στη μόρφωση όταν ορίζουν το νόημα της ζωής. Είναι αξιοσημείωτο ότι σε κάποιες χώρες, όσοι ανήκουν στον ευρύτερο αριστερό ιδεολογικό χώρο, αναφέρονται περισσότερο στη μάθηση από εκείνους που ανήκουν στον δεξιό. Η εκπαίδευση εμφανίζεται πιο ψηλά στη λίστα της Αυστραλίας, της Σουηδίας και της Νέας Ζηλανδίας, ενώ στα περισσότερα κράτη, είναι περίπου η 10η (από τις 16 συνολικά) πιο δημοφιλής πηγή που προσθέτει ουσία στη ζωή. 

Ζωή στη φύση 

Είτε πρόκειται για δραστηριότητες στη φύση ή περιβαλλοντικές ανησυχίες, η φύση αποτελεί βασική πηγή νοήματος στη ζωή του 5% των ερωτηθέντων. Ο βαθμός στον οποίο οι άνθρωποι εκτιμούν το φυσικό περιβάλλον, ωστόσο, ποικίλλει, από 1% στην Ιαπωνία έως 14% στη Νέα Ζηλανδία. Κι ενώ η φύση παρουσιάζεται στους 10 πιο κοινούς παράγοντες που αναφέρονται από τους πολίτες της Αυστραλίας, του Καναδά, της Γαλλίας, της Νέας Ζηλανδίας, της Σουηδίας, της Ταϊβάν και του Ηνωμένου Βασιλείου, κατατάσσεται ιδιαίτερα  χαμηλά στην Ιαπωνία, τη Σιγκαπούρη και τις ΗΠΑ. 

Ερωτικός σύντροφος

Και υπάρχει κι ένα 4% που θεωρεί τον ερωτικό σύντροφο ιδιαίτερης σημασίας. Ενώ στις περισσότερες χώρες εμφανίζεται πολύ χαμηλά στη λίστα, οι ΗΠΑ και η Ταϊβάν αποτελούν εξαιρέσεις, αφού 1 στους 10 ενήλικες στις ΗΠΑ αναφέρει τον σύζυγο, αποτελώντας το ένατο στοιχείο στη λίστα τους. Αντίθετα, είναι ένα από τα ελάχιστα αναφερόμενα ζητήματα στην Ταϊβάν, όπου λιγότερο από το 1% του κοινού κάνει λόγο για σύζυγο ή σύντροφο.

Η δύναμη της προσφοράς 

Η συμμετοχή στα κοινά αποτελεί κομμάτι μιας ουσιαστικής ζωής για κάποιους (3%), που κυμαίνεται στο 7% στις ΗΠΑ έως το 1% στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα και τη Νότια Κορέα. Μόνο στη Σιγκαπούρη, την Ιταλία και την Ταϊβάν, η κατηγορία αυτή κατατάσσεται στις 10 πρώτες της λίστας. Σε ορισμένες χώρες, μάλιστα, τα άτομα με υψηλή επίπεδο εκπαίδευσης εμφανίζουν την τάση να αντλούν νόημα από κάποιου είδους προσφοράς. Στην Αυστραλία, το 8% των ατόμων με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης περιλαμβάνουν την κοινωνική εργασία στην απάντησή τους, σε σύγκριση με το 4% όσων έλαβαν χαμηλότερου επιπέδου μόρφωση.

Συναρπαστικές εμπειρίες 

Για κάποιους -3% των ερωτηθέντων-, το νόημα της ζωής βρίσκεται στα ταξίδια και τις νέες εμπειρίες. Περισσότερο, όμως, για τους Αυστραλούς και τους Νεοζηλανδούς, που τα επιλέγουν σε ποσοστό 4%, λιγότερο στην Ιαπωνία, τη Σιγκαπούρη και την Ταϊβάν, με 1%, και με μηδενική αναφορά στη Νότια Κορέα. Σε τέσσερις από τις χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, όσοι διαθέτουν υψηλότερα εισοδήματα συσχετίζουν περισσότερο τα ταξίδια με την ουσία της ύπαρξης από εκείνες με χαμηλά εισοδήματα. 

Η ώρα της σύνταξης 

Λέγοντας ότι απολαμβάνουν ή ανυπομονούν για τα χρόνια της συνταξιοδότησης, το 2% των ερωτηθέντων ανέδειξε τη σύνταξη ως ένα από τους 16 παράγοντες που προσφέρουν νόημα στη ζωή. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι η συνταξιοδότηση  απασχολεί κυρίως τους ηλικιωμένους σε όλα σχεδόν τα κοινά, όπως στη Γερμανία, που την αναφέρει το 9% των 65 και άνω, ενώ σχεδόν κανένας από την ομάδα των 60 και κάτω.

Η σχέση με τα θεία 

Ένα μόνο 2% βρίσκει νόημα στη θρησκεία. Με το 15% των αμερικανών ενηλίκων να την αναφέρουν, οι ΗΠΑ κατατάσσει την πίστη ως τον πέμπτο σημαντικότερο παράγοντα στη λίστα της. Μόνο το 5% των Νεοζηλανδών θεωρεί σημαντική τη θρησκεία και όχι περισσότερο από το 1% στη Γαλλία, τη Σουηδία, το Βέλγιο, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία. Για τους Σουηδούς, η πίστη είναι το λιγότερο ενδιαφέρον θέμα, ενώ για τους Νοτιοκορεάτες είναι 11ο στη σειρά! Με εξαίρεση τις ΗΠΑ, η θρησκεία δε βρίσκεται μέσα στο τοπ 10 καμίας χώρας!  

Οι πιο πιστοί «φίλοι» 

Με το χαμηλότερο ποσοστό, 1% στο σύνολο των ερωτηθέντων, τα κατοικίδια   φαίνεται ότι μπαίνουν στη λίστα και δίνουν νόημα στο 4% των ενηλίκων στη Νέα Ζηλανδία και στο 3% των Αμερικανών, των Αυστραλών και των Βρετανών, ενώ στη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν δε γίνεται καν αναφορά σε αυτά. Πάντως κι όταν γίνεται στις περισσότερες χώρες, υπάρχει σύνδεση του ζώου με τα χόμπι, όπως στη Νέα Ζηλανδία και τις ΗΠΑ.

*Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ερώτηση κατά πόσο η πανδημία έχει επηρεάσει την   άποψη των ανθρώπων για το νόημα της ζωής, το Βέλγιο, η Ιταλία, η Ολλανδία και η Σουηδία παρουσίασαν το υψηλότερο ποσοστό (8%) και η Ιαπωνία με τη Νότια Κορέα το χαμηλότερο (1%), με τις υπόλοιπες χώρες να κινούνται στα  ενδιάμεσα ποσοστά!