Ρωμαίος και Ιουλιέτα για πάντα

της Γιώτας Κωνσταντινίδου

Ο Σωκράτης Καραντινός μεγάλος ιστορικός και σκηνοθέτης του θεάτρου έλεγε ότι με οποιαδήποτε έργο και αν καταπιαστούμε από το Σοφοκλή ως το Σαίξπηρ, οφείλουμε να προβάλουμε τη δική μας ανατρεπτική ματιά. Κάτι τέτοιο φαίνεται να έχει συντελεστεί στην παράσταση, «Ρωμαίος & Ιουλιέτα για 2», όπου το κλασικό κείμενο συμβαδίζει με το διαδραστικό χαρακτήρα της παράστασης, το αστείρευτο ταλέντο δυο ηθοποιών και τη σκηνοθεσία και μουσική παρέμβαση του Κώστα Γάκη. Ο «Ρωμαίος & Ιουλιέτα για 2» μετατρέπουν μαγικά τη δυαδικότητα σε ολότητα που μπορεί να υπερβεί εμπόδια και να αλλάξει τον κόσμο. Η χαρισματικότητα επί σκηνής του Κώστα Γάκη ακολουθεί αλλά και προηγείται μουσικά τις κινήσεις των ηρώων παρασύροντάς μας σε ένα ταξίδι που έχει προορισμό τη ζέση της ψυχής.»

«Οι άνθρωποι αν έρθουν κοντά, ακόμα κι αν είναι μόνο δύο, μπορούν να υπερβούν τεράστια εμπόδια, όπως ανυπαρξία χρημάτων, οικονομική κρίση και πολλά άλλα.»

Από το Θησείο στη Θεσσαλονίκη. Τι μεταφέρει η παράσταση σε όλη αυτή τη διαδρομή της; Μεταφέρει μνήμες και εμπειρίες τριών ετών ενός ταξιδιού από την Αθήνα. Η παράσταση ταξίδεψε ήδη στην Κύπρο και τιμήθηκε με δυο βραβεία και στη συνέχεια επισκεφτήκαμε τη Σερβία μετά από κάλεσμα του Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς όπου εκπροσωπήσαμε την Ελλάδα. Φέτος το καλοκαίρι είχαμε την ευτυχία να μεταφερθούμε μέχρι την Ισπανία. Εκεί συμμετείχαμε στο Διεθνές Festival de Teatro Clásico de Almagro της Ισπανίας (Μαδρίτη), όπου λάβαμε το πρώτο βραβείο. Όλα αυτά μας έχουν αφήσει, αναμφισβήτητα, ανεξίτηλες εμπειρίες κυρίως σε ψυχικό επίπεδο. Βιώσαμε πρωτόγνωρα συναισθήματα και γω και οι άλλοι δυο ηθοποιοί.

Ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα είναι σύμβολα του αιώνιου έρωτα. Τι μας γοητεύει σ’ αυτούς; Η αθωότητα των δυο ηρώων. Όταν θυμόμαστε τα πρώτα σκιρτήματά μας συγκρινόμαστε με το πιο αληθινό και ατόφιο κομμάτι του εαυτού μας. Μας γοητεύει η παραστατικότητα αυτού του έρωτα, η δύναμή του και η επιμονή του να συγκρουστεί με το κατεστημένο. Αυτά τα δύο πλάσματα επιθυμούν να υπερβούν το μίσος και στέλνουν ένα μήνυμα ιδιαίτερο επίκαιρο και για την εποχή μας, οι άνθρωποι αν έρθουν κοντά, ακόμα κι αν είναι μόνο δύο, μπορούν να υπερβούν τεράστια εμπόδια, όπως ανυπαρξία χρημάτων, οικονομική κρίση και πολλά άλλα. Είναι ένα δείγμα ηρωισμού.

Οι ήρωες επιστρέφουν, αφηγούνται την ιστορία τους, βιώνουν τον έρωτα και το θάνατό τους. Πρόκειται για δυο καταδικασμένους ήρωες; Οι δύο αυτοί ήρωες αφηγούνται την ιστορία τους ως φαντάσματα, οπότε δεν ξέρω αν είναι ακριβώς καταδικασμένοι. Τα φαντάσματα ανήκουν στο διάμεσο μιας κατάστασης. Η σύλληψη έγκειται στο γεγονός ότι δυο πρωταγωνιστές έχουν στοιχειώσει δεκάδες έργα από το 1600 και μετά και μεταφέρουν όλη αυτή την αξεπέραστη εμπειρία γέλιων, κλαμάτων, συγκινήσεων. Πρόκειται για ταυτόχρονες εμπειρίες διάφορων εποχών, ήθη, έθιμα, μουσικές που δένουν αρμονικά στην παράστασή μας. Αυτό για μας δεν είναι κάτι απελπισμένο, κλειστό και μια σκοτεινή φάση φαντάσματος, αντιθέτως διαθέτει ένα άνοιγμα και μια εμπιστοσύνη. Επιθυμούμε την παράστασή μας να τη γευτεί ένα παιδί 10 χρονών όσο ένας ενήλικας 80 ετών. Για να το πετύχεις αυτό δεν θα πρέπει να έχεις αποκόψει με ένα βίαιο και μεταμοντέρνο τρόπο τους δεσμούς με το θεατρικό παρελθόν και τις μνήμες της χώρας.

Οι Σαιξπηρικοί ήρωες αν είχαν άλλο τέλος θα μας είχαν στοιχειώσει μ’ αυτόν τον τρόπο; Πιστεύω πως όχι. Σίγουρα το σπαραξικάρδιο τέλος που φέρνει την ειρήνη σ’ αυτήν την πόλη, ισοδυναμεί με την υπέρβαση που κάνει τους δεσμούς αυτής της αγάπης τόσο γνωστούς. Οπωσδήποτε απαιτείται ένα τίμημα αν συγκρουστείς με θεσμούς και κατεστημένα.

Η «ΙΔΕΑ», η θεατρική σας ομάδα, βασίζεται σε τρεις υποστάσεις. Είναι στην ουσία οι νέες ιδέες, οπτικές πάνω σε διαχρονικά κείμενα; Σημαίνει πολλά πράγματα. Μπορείς να ξεκινήσεις από το μότο, « όλα μια ιδέα είναι», οπότε σε μια εποχή ανυπαρξίας θεμάτων, ιδεών, αξιών αν ακολουθήσουμε τις ιδέες μας με πάθος, πιστεύουμε ότι θα πετύχουμε. Μια από τις πρώτες ιδέες που είχαμε ήταν να ταξιδέψουμε σε όλο τον κόσμο μ’ αυτή την παράσταση, ένα κομμάτι της ιδέας πραγματοποιήθηκε και είμαστε χαρούμενοι γι’ αυτό. Ένα άλλο πράγμα, είναι όντως αυτό που λέτε, να έρθουμε σε επαφή με κλασικά κείμενα και να τους δώσουμε νέα πνοή μέσα από νέες θεατρικές ιδέες. Πιστεύουμε ακράδαντα σε ένα λαϊκό θέατρο, σε εκείνο που δεν προορίζεται για την ελίτ ή ένα ειδικό κοινό. Κλείνουμε ένα κύκλο ως ηθοποιοί, είμαστε ένα ημικύκλιο και χρειαζόμαστε το ημικύκλιο του κοινό για να ολοκληρώσουμε έναν κύκλο μέσα στη θεατρική αίθουσα και να νιώσουμε τη ζέση ψυχής. Αν είχαμε ένα μανιφέστο στην ομάδα θα υποδήλωνε αυτήν την ένωση.

Πέρα από τη σκηνοθεσία και τη διασκευή, παρεμβαίνετε και στην παράσταση. Πώς δημιουργήθηκε αυτή η ανάγκη; Η δική μου παρέμβαση είναι μουσική. Έχω γράψει τη μουσική του έργου και παίζω 7-8 όργανα επί σκηνής. Η μουσική έρχεται να συμπληρώσει τα κομμάτια που άφησε κενά ο Σαίξπηρ. Είναι αυτή που συνοδεύει τους αυτοσχεδιασμούς των ηθοποιών επί σκηνής. Οι ηθοποιοί ξεφεύγουν από το κείμενο και κάνουν παρασπονδίες και η μουσική είναι εκεί για να τις στηρίξει. Αλλάζουν συνεχώς ρόλους και στα διαστήματα που πρέπει να αναδιαμορφώσουν τα σκηνικά μου γεννιέται η ανάγκη να μιλήσω με το κοινό, να πω ατάκες και κάπως έτσι προστέθηκε μια μικρή αφήγηση η οποία είναι άλλοτε πολιτική ή ποιητική. Σε ένα σημείο όπου ετοιμάζονταν οι ηθοποιοί είπα, ότι η πόλη της Βερόνας είναι σαν μια μεγάλη βάρκα που μπάζει νερά, σαν τη δική μας και σε κείνο το σημείο τραγούδησα ένα τραγούδι που είχα γράψει και αποτελεί σύμβολο για τη δική μας εποχή. Στο ταξίδι μας στην Ισπανία ανέφερα στη διάρκεια της παράστασης ότι αυτή η βάρκα μπορεί να είναι ελληνική ακόμα και ισπανική. Εκεί βιώσαμε συναισθήματα συγκίνησης, ταύτισης τόσο πρωτόγνωρα και για εμάς και έτσι η σύνδεση με το κοινό επιτελέστηκε σε ένα κομμάτι καθαρά εξωκειμενικό.

Η παράσταση είναι κοινωνός του σωματικού θεάτρου; Όποιος παρακολουθήσει την παράστασή μας θα αναγνωρίσει βασικές αρχές του σωματικού θεάτρου. Το σώμα παίζει καθοριστικό ρόλο στο έργο καθώς κάθε χαρακτήρας έχει ξεχωριστό σωματότυπο και απαιτεί ανάλογη κινησιολογία. Οι ηθοποιοί είναι άρτια εξασκημένοι γι’ αυτό που κάνουν και σωματικά και φωνητικά. Πέρα από το σωματικό θέατρο, θα συναντήσουμε το αφηγηματικό, το θέατρο της κούκλας, θέατρο της μάσκας σε άλλα σημεία, μουσικό θέατρο. Ουσιαστικά πρόκειται για μια μείξη των ειδών.

Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2, η δυαδικότητα φαίνεται να είναι ολότητα; Σε κάθε περίπτωση η δυαδικότητα μπορεί να αποβεί σε ολότητα γιατί σχετίζεται με τον τρόπο που κοιτάμε τον κόσμο ο οποίος είναι δομημένος σε δίπολα. Όπου και να κοιτάξεις, υπάρχει ο πλούσιος-φτωχός, κρύο-ζέστη, αριστερή- δεξιά πλευρά όχι μόνο πολιτικά αλλά και στα χέρια μας αλλά και ίδιο το σαιξπηρικό κείμενο, Μοντέγοι- Καπουλέτοι, γηρατειά- νιάτα, η ανοησία του πολέμου με τη γλυκιά ειρήνη.

Η διάκριση και η βράβευση της παράστασης είναι μια επιβεβαίωση της ανατρεπτικότητας που πρεσβεύει; Η παράσταση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί αν και οι τρεις συντελεστές της δεν φέραμε μέσα μας από διαφορετική οπτική την έννοια της ανατρεπτικότητας. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι η δική μας ανατρεπτικότητα δεν χαρακτηρίζεται από τυφλότητα, παρωπίδες αλλά μια βαθειά, ουσιώδη αναζήτηση της ζέσης της ψυχής και της δημιουργίας γεφυρών. Μπορείς να ανατρέψεις μια κατάσταση ψυχρή και μονήρης μόνο με γέφυρες, πλατφόρμες συνανθρώπων. Ωστόσο, το ίδιο το κλασικό κείμενο κρύβει μια ανατρεπτικότητα, ο Σαίξπηρ όταν ξεκίνησε τη συγγραφή ήταν ερωτευμένος και στη συνέχεια βύθισε το έργο στο αίμα όταν έπαθε ένα ερωτικό ατύχημα. Κινούμαστε ανάμεσα σε μια ανατρεπτική κωμωδία με συγκίνηση, συναίσθημα και διαδραστικότητα, καθώς μιλάμε με το κοινό. Οι διακρίσεις πιθανόν να επιβεβαιώνουν το αρχικό μας ένστικτο να κινηθούμε με συγκεκριμένο τρόπο σ’ αυτή την παράσταση. Σε καμία περίπτωση δεν μπορείς να είσαι σίγουρος για την επιτυχία ενός έργου. Το ανατρεπτικό χιούμορ χέρι- χέρι με τη βαθιά συγκίνηση είναι το δίπολο που μπορεί να οδηγήσει μια παράσταση στην αποδοχή και την επιτυχία.

Διακρίνετε μια φράση, ένα μότο του έργου που θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας; Υπάρχει μια φράση στο έργο που απευθύνει ο Ρωμαίος στους φίλους του που τον περιγελούν για τον έρωτά του, «γελάει με τις ουλές των άλλων όποιος ποτέ δεν έχει πληγωθεί». Αυτή η φράση με αγγίζει γιατί μου αρέσει να συναλλάσσομαι με ανθρώπους και να ανταλλάσουμε μνήμες και εμπειρίες, τι είναι αυτό που τους έχει πληγώσει βαθιά και πόσο μπορεί να τους άλλαξε. Αν διαθέτουμε μια αθωότητα και μια ευθύτητα να εξετάζουμε ο ένας τον άλλο και να επικοινωνούμε χωρίς ασφάλεια, σιδερένια πανοπλία, ταμπέλες αναγνώρισης, ποιος είμαι, ποιος είσαι και ιδιότητες ίσως καταφέρουμε να αλλάξουμε αυτόν τον κόσμο.

«Ολοκληρώνεται στη Θεσσαλονίκη με δύο παραστάσεις 1 και 2 Σεπτεμβρίου ένας όμορφος κύκλος περιοδείας σε Πελοπόννησο, Επτάνησα, Κω, Κρήτη Κοζάνη. Επιστρέφουμε στην Αθήνα όπου συμμετέχουμε σε Φεστιβάλ Δήμων και έπειτα στο θέατρο Θησείον από αρχές Οκτώβρη.»

Περισσότερα για την παράσταση εδώ