Σαν σήμερα: Αλέκος και Άιρτον, νεκροί και ανίκητοι

Του Μιχάλη Αποστολίδη

«Αλίμονο στους λαούς που έχουν ανάγκη από ήρωες». Ο Μπρεχτ προτείνει να χειραφετηθούμε. Ευκαιρία σήμερα η εργατική Πρωτομαγιά και τα γεγονότα του Σικάγο. Τι γίνεται όμως με όσους δεν κάθονται στα αβγά τους υπό οποιεσδήποτε συνθήκες; Με αυτούς που δεν μπαίνουν σε καλούπια; Με εκείνους που διαφέρουν; Το μόνο που σκέφτηκαν οι ιδανικές κοινωνίες που οραματίστηκαν οι άνθρωποι ήταν να ανεχθούν τους ακαταχώρητους σιωπηλά. Να τους ελέγξουν. Να τους παρακολουθούν με μισό μάτι. Όσοι ξεχώριζαν, θα βίωναν πιο έντονα τη μοναξιά. Θα συγκέντρωναν το ενδιαφέρον. Θα πλήρωναν το τίμημα. Πρωτομαγιά δολοφόνησαν τον Αλέκο Παναγούλη. Σαν σήμερα πριν 40 χρόνια. Τo Φίατ Μιραφιόρι που οδηγούσε ξέφυγε από την πορεία του και καρφώθηκε σε κατάστημα επί της Λεωφόρου Βουλιαγμένης. Η Δημοκρατία για την οποία πολέμησε λυσσαλέα, το έκανε να φανεί σαν ατύχημα. Το πλήθος κόσμου στην κηδεία του, εκείνο το χταπόδι όπως το περιέγραψε η Φαλάτσι, μούγκρισε: «Αβέρωφ φασίστα παραιτήσου». Θρήνησε. Και ξέχασε. Έμεινε η ποίηση που βρέθηκε στο αίμα του. Ο αγώνας του ενάντια στην τυραννία. Το κόλπο που εφάρμοζε για να μη λυγίζει: Προσβάλλοντας τους βασανιστές του για να τον χτυπούν πιο δυνατά, λιποθυμούσε τη στιγμή που φοβόταν πως χάνει το κουράγιο του, «πεθαίνοντας μόνο για λίγο». Έμεινε η προδοσία από τον ξάδερφό του για 500 χιλιάρικα και μια θέση στο Δημόσιο-αυτή είναι ακόμα η σύντομη ιστορία της μικρής αλλά περήφανης πατρίδας μας.  Έμειναν τέλος τα μάτια του που μας κοιτούν μελαγχολικά τώρα που νοσταλγήσαμε τους Συνταγματάρχες. Σε εκείνον θα ήταν επιτρεπτή μια τέτοια στάση. Ζήτημα ζωής ή θανάτου. Στη Χούντα είχε καταφέρει να επιβιώσει. Κάτι όμως μου λέει ότι θα ντρεπόταν πολύ για το λαό της Metron Analysis.

Πρωτομαγιά σκοτώθηκε κι ο Άιρτον Σέννα. Σαν σήμερα πριν 22 χρόνια. Το τιμόνι της Williams Renault δεν έστριψε ποτέ στην Ταμπουρέλο μάλλον γιατί η κολώνα του έσπασε. Ο γρηγορότερος οδηγός στον κόσμο πέθαινε σε ζωντανή σύνδεση γράφοντας την μεγαλύτερη τραγωδία στην ιστορία της Φόρμουλα 1, μία μέρα μετά το θάνατο του Ρόλαντ Ρατσενμπέργκερ που τον είχε συγκλονίσει. Ο Σέννα δεν ήταν απλά τρεις φορές παγκόσμιος πρωταθλητής. Ήταν ο ευφυέστερος. Ο πιο εγκάρδιος. Ο πρώτος που έτρεχε κοντά σε όποιον τύχαινε να εμπλακεί σε ατύχημα. Πάντα με τη φλογά μικρού παιδιού. Με το δικαίωμα που του έδινε ο Βραζιλιάνος Θεός του να κερδίζει, αφού το δικαίωμα να ξεκινάει από την pole position το κατακτούσε μόνος του. Ο Σέννα που είχε ανάγκη τον Προστ όπως ο καπιταλισμός τον κομμουνισμό για να γίνεται καλύτερος, που πρόλαβε να χορέψει στη βροχή του Μονακό το ’84 με την Toleman, να περάσει τέσσερα αυτοκίνητα σε ένα γύρο στο Ντόνιγκτον το ‘93, να θριαμβεύσει δυο χρόνια νωρίτερα μπροστά στους συμπατριώτες του έχοντας μείνει μόνο με μία ταχύτητα, την έκτη, αυτή δηλαδή που του άρεσε πιο πολύ. Για το λαό του, πέρα από τη χαρά που του έδωσε, δεν πρόλαβε να κάνει πολλά. Είναι ωστόσο βέβαιο πως, αν ζούσε, θα γινόταν η προτεραιότητά του.

Ο Αλέκος κι ο Άιρτον ήταν ξεροκέφαλοι, απροσάρμοστοι, παρορμητικοί, αγνοί. Ανίκητοι όπως δύο τύραννοι: ο ένας στο κόκπιτ, ο άλλος στο κρατητήριο. Νεκροί: ο πρώτος στα 36, ο δεύτερος στα 34. Από τα αρσενικά εκείνα που κοιτούν τα θηλυκά και τα γλυκαίνουν για τον επόμενο αιώνα, από αυτά που κλαίνε στην αγκαλιά τους χωρίς να ντρέπονται, που αρκούνται σε μία λέξη, τη σωστή, που ξυπνούν μες στη νύχτα από τα αυτοκαταστροφικά τους οράματα. Κι άλλοι μεγάλοι έφυγαν μέσα σε ένα αμάξι. Ο Ντράζεν Πέτροβιτς, ο Κένεντι, ο Καμύ. Και πόσοι άσημοι. Η χώρα μας ποτέ δεν μπορούσε να στρίψει. Τι σχέση έχει ένας ταπεινός αγωνιστής που τον έκλεισαν σε τάφο με έναν οδηγό που έζησε τη σύντομη ζωή του μες στα πλούτη και τη φήμη, εκτός από το ότι έφυγαν οδηγώντας την Πρωτομαγιά χωρίς ποτέ να μάθουμε το πώς και το γιατί; Δυσκολεύτηκα να το εξηγήσω. Το φύλο τους εντέλει θα απαντούσα. Το αντριλίκι τους που έχει εκλείψει. Την πίστη ότι έκαναν το καθήκον τους που ήταν μεγαλύτερο από το να εκτελέσουν μια εντολή. Το ότι έπαιξαν κρυφτό με το φασίστα που τους έτρωγε τα σπλάχνα, βγάζοντας το φως από μέσα του. Το ότι αγνόησαν τους κανόνες και πορεύτηκαν χωρίς αφέντη. «Όχι ,δεν σε ακούω. Με τη λογική απογοητεύομαι. Κι αν απογοητευτώ, δεν θα νικήσω». Η φράση του Παναγούλη θα περιέγραφε τέλεια τον Σέννα την ώρα που έπαιρνε στο όριο τις στροφές με τα λάστιχα να μουγκρίζουν όπως τα πλήθη της δικής του κηδείας. Η ηρωοποίηση των δύο ανδρών, πόσο μάλλον η αγιοποίηση, θα επρόκειτο για ασυγχώρητη ανοησία, ένα δεύτερο “ατύχημα”, μια υποτίμηση της ανθρωπινότητας και των αντιφάσεών τους. Εξάλλου και οι δυο έζησαν με το θάνατο στην πλάτη. Έγιναν πιο πολλά από όσα ήταν. Αυτό υπήρξε το μεγάλο αμάρτημά τους. Εμπνέουν ακόμα δίχως να το θέλουν. Να τι δεν τους συγχωρούν όσοι ποτέ δεν χώνεψαν τους “ήρωες”. Γιατί ακόμα και νεκροί παραμένουν πιο ζωντανοί, πιο έτοιμοι να πέσουν στη φωτιά και να καούν απ’την αρχή.