Η σημαία δεν είναι ούτε έπαθλο, ούτε βραβείο

Λέξεις: Γιώργος Αγγελόπουλος

Η πλέον επικίνδυνη για τον τόπο μας προγραμματική δήλωση της Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων δεν αφορά την τοποθέτηση των 10.500 προσλήψεων μόνιμων εκπαιδευτικών στις καλένδες, ούτε τον εξοβελισμό της Έρευνας από το Υπουργείο της, ούτε τα ζητήματα ιδεολογικής πειθάρχησης (π.χ. επαναφορά Σχολικών Συμβούλων, κατάργηση του ν+2 στα πανεπιστήμια), ούτε την υπονόμευση του μορφωτικού επιπέδου και των αναπτυξιακών προοπτικών της χώρας μέσω της μείωσης του αριθμού των εισακτέων στα πανεπιστήμια κλπ. Αφορά την επαναφορά ορισμού του σημαιοφόρου στα Δημοτικά Σχολεία βάσει της ακαδημαϊκής επίδοσης των μαθητών. Οι άριστοι θα κρατούν τη σημαία. H πρακτική αυτή έχει για δεκαετίες δημιουργήσει ποικίλα παιδαγωγικού και λειτουργικού χαρακτήρα ζητήματα (στείρος ανταγωνισμός βαθμοθηρίας των μαθητών, πιέσεις γονέων σε εκπαιδευτικούς κλπ.) που υπάρχουν όσο και να θέλουμε να τα κρύβουμε κάτω από το χαλί. Το βασικό όμως πρόβλημα που προκύπτει συνδέεται με την αντίληψη ότι το σύμβολο ενός έθνους συνιστά έπαθλο ή βραβείο που το δικαιούνται μόνο όσοι είναι οι άριστοι μαθητές.

Η σημαία όμως ενός σχολείου δεν αναφέρεται στην τοπικότητα της σχολικής μονάδας αλλά στην καθολικότητα του έθνους. Το έθνος συγκροτείται μέσα από τις τελετουργίες του που συνοψίζουν συμβολικά τις υποσχέσεις και τις εγγυήσεις που μας παρέχει. Το ποιοί συμμετέχουν στις τελετουργίες είναι σημαντικό γιατί δηλώνει το ποιούς εντέλει το έθνος αφορά. Ο ορισμός του σημαιοφόρου κατόπιν κλήρωσης ήταν μια βαθύτατα πολιτική διαπίστωση στα μάτια όλων των παιδιών: μια διαπίστωση που πιστοποιεί το έθνος της συμπερίληψης. Το έθνος δηλαδή ως κοινότητα πολιτών μιας ιστορικής περιόδου που συνομολογεί κοινές παραδοχές για το παρόν και το μέλλον της. Παραδοχές που βασίζονται στην ισονομία, στην ισοπολιτεία, στο σεβασμό των δικαιωμάτων όλων μας, στην έμπρακτη διασφάλιση αυτών των δικαιωμάτων (ξεκινώντας από αυτά που αφορούν την ελευθερία, την εργασία, τη στέγη, την υγεία, την παιδεία, τον πολιτισμό). Το πρόταγμα της συμπερίληψης είναι αυτό που μπαίνει ως προτεραιότητα μέσω της κλήρωσης του σημαιοφόρου. Οι όποιες άλλες αφηγήσεις του έθνους δεν μας αφορούν. Η τοποθέτηση κριτηρίων για τον ορισμό του σημαιοφόρου (άριστος μαθητής, πιο ρωμαλέος, πιο εμφανίσιμος, «Έλληνας εκ καταγωγής», μαθητής ήθους κλπ.) αυτομάτως οδηγούν στην αντίληψη ότι μπορούν να μπουν και κριτήρια περισσότερης ή λιγότερης συμμετοχής στο έθνος.

Στις κρίσιμες στιγμές που τα έθνη καλούνται να υπερασπιστούν την ύπαρξη τους δεν τοποθετούνται προτεραιότητες, ιεραρχίες και διαχωρισμοί. Το γνωρίζουν καλύτερα από όλους μας όσοι έζησαν τέτοιες εποχές. Όλοι, άριστοι και μη άριστοι, ρωμαλέοι και μικροκαμωμένοι, υποδειγματικά εργατικοί και πιο χαλαροί, καλούνται να υπερασπιστούν το έθνος. Άρα, όλοι δικαιούνται να συμμετέχουν στις τελετουργίες του. Στα σχολεία υπάρχουν τα βραβεία αριστείας, τα έπαθλα για τους αθλητικούς αγώνες και για τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Η σημαία όμως δεν είναι ούτε βραβείο, ούτε έπαθλο. Η απόδοση του ρόλου του σημαιοφόρου χωρίς προϋποθέσεις και διακρίσεις είναι ρόλος για όλους τους μελλοντικούς πολίτες.