Σημείο αναστροφής;

Λέξεις: Μιχάλης Μπαρτσίδης

Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν σε ανάρτησή του δημοσιοποίησε την απόφαση του να αναγνωρίσει η Γαλλία ένα Παλαιστινιακό Κράτος. Έχει κάνει κι άλλες φορές τέτοια δήλωση αλλά αυτή τη φορά θα προβεί σε “επίσημη ανακοίνωση” στον ΟΗΕ τον ερχόμενο Σεπτέμβριο.

Ο Μπενζαμίν Νετανιάχου ισχυρίζεται ότι η γαλλική απόφαση να αναγνωρίσει το Κράτος της Παλαιστίνης «ανταμείβει την τρομοκρατία». Αχώνευτος ο Μακρόν; Οκ, αλλά εδώ δεν μιλάμε για προσωπικές διαδρομές, συμπεριφορές και κουτσομπολιά.

Πρόκειται για μια πολύ σημαντική στιγμή. Ανεξαρτήτως των λόγων γι’ αυτή την απόφαση που αφορούν την εσωτερική πολιτική της Γαλλίας, η συμβολική σημασία της είναι μεγάλη. Δεν περιορίζεται στην εσωτερική πολιτική αλλά αναφέρεται στην δυνατότητα αναστήλωσης της ευρωπαϊκής προοπτικής μετά τα ρεζιλίκια με τον Τραμπ και τα αδιέξοδα της πολεμικής επιλογής στην Ουκρανία. Μπορεί να αποδειχτεί ένα σημείο αναστροφής της συνεχούς πορείας απίσχνασης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος το οποίο φάνταζε πλέον ως ένα σκέλεθρο της παλιάς λάμψης του. Ομολογώ ότι είχα, πλέον, αποδεχτεί το “τέλος της Ευρώπης”, την κατάρρευση του ομοσπονδιακού εγχειρήματος και την οριστική διάλυσή της με βάση και την τραυματική εμπειρία της ελληνικής αντίστασης του 2015 αλλά και την πολεμική στροφή που πήρε μόλις.

Πόση υπομονή χρειάζεται μετά από τόσες καταστροφές, τόσους θανάτους στη Γάζα που όλοι χαρακτηρίζουμε πλέον ως γενοκτονία, για να εμφανιστεί μια τέτοια αναστροφή; Δυστυχώς σε τέτοιες ιστορικές στιγμές ένα εγχείρημα ολοκλήρωσης μπορεί να φτάσει στο έσχατο σημείο της αδυνατότητάς του ώστε οριακά εντελώς να ξαναποκτήσει τις δυνατότητές του. Μια τέτοια οριακή ιστορική διαλεκτική πρέπει να μην την χάνουμε από το νου μας, ειδικά όταν οι συγκρούσεις και οι αντιφάσεις φτάνουν στην οξύτερη στιγμή και στην μεγαλύτερη έντασή τους. Ποτέ δεν πίστεψα στην διαδεδομένη αντίληψη του Χέγκελ για την πορεία της ιστορίας μέσα από μεγάλες καταστροφές και ερείπια, μέσα από το κλάμα, τους θανάτους και τις καταστροφές. Αλλά στα χρόνια μας, στους ζοφερούς καιρούς που ζούμε πλέον, όπου η ιστορία προχωρεί από την “κακή της πλευρά”(Μαρξ), μια έστω διαφορετική μορφή μιας τέτοιας “διαλεκτικής” ίσως πρέπει να την αποδεχτούμε. Και, κυρίως, να την μάθουμε.

Αλλά πρόκειται, ίσως, για μια στιγμή αναστροφής που μπορεί να αποδειχτεί ελπιδοφόρα για την επιστροφή της ίδιας της πολιτικής, η οποία είχε οδηγηθεί στην “αποκτήνωσή της”.

Με τον όρο βαναυσοποίηση της πολιτικής (brutalisation de la politique) αναφερόμαστε στις διαδικασίες μετατροπής της δύναμης σε τελευταία λέξη της αλήθειας της ύπαρξης και του ανθρώπου, σύμφωνα με τον Achille Mbembe. Μόνο βαναυσότητες αντικρύζουμε κάθε μέρα μέσα στην ενδημική βία, στους πολέμους, στην ανεξέλεγκτη άσκηση της μετα-νεοφιλελεύθερης κυβερνολογικής και στην άνοδο παντού της ακροδεξιάς. Αναφερόμαστε, επίσης, στη διάχυτη βία που διαφεύγει της λειτουργίας των θεσμών, λειτουργία που θα την περιόριζε εντός της, μετατρεπόμενη τώρα σε ακραία βία ή βαναυσότητα-ωμότητα. Συνδέεται δε με την κρίση της ευρωπαϊκής ενοποίησης, τη συνακόλουθη αλλαγή του σκοπού της, ο οποίος παρουσιάζεται όχι πλέον ως συμβολή στην ειρήνευση της διεθνούς σφαίρας, αλλά τίθεται υπό το πρίσμα ενός κόσμου που έχει ξαναγίνει «γεωπολιτικός». Ως προς αυτό, υπάρχουν ακόμη δυνατότητες να θεωρείται η ενοποίηση ως αναγκαία απάντηση στη βαναυσότητα.

Παραμένω μη αισιόδοξος, μετά από όσα είδαν τα μάτια μας, αλλά την αρχή μιας αλλαγής την βλέπω. Μου το επιβεβαιώνει και η αντίδραση του Νετανιάχου. Υλακές μέσα στην νύχτα και στην έρημο που προκάλεσε. Για να δούμε.