Σημειώσεις για το παρόν και το μέλλον των λοιμώξεων στην Ελλάδα

Λέξεις: Γιώργος Παππάς

Σημειώσεις για το παρόν και το μέλλον των λοιμώξεων στην Ελλάδα-1: Τα λάθη και οι καταχρήσεις στα αντιβιοτικά στην κοινότητα ή “η σωστή χρήση ενός αντιβιοτικού σήμερα εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό ότι θα είναι δυνατή η χρήση ενός σωστού αντιβιοτικού και αύριο”:

1. Η Ελλάδα κάνει πρωταθλητισμό στην Ευρώπη στην κατανάλωση αντιβιοτικών στην κοινότητα (στα νοσοκομεία υπάρχουν και χειρότεροι).
2. “Υπάρχει πλαίσιο ορθολογικής χρήσης αντιβιοτικών για λοιμώξεις κοινότητας;” Υπάρχουν πλαίσια, συχνά αντικρουόμενα, ενίοτε άγνωστα στο κοινό και ξεχασμένα από τους επαγγελματίες υγείας.
3. “Δώσε μας ένα παράδειγμα”: Ουρολοιμώξεις. Η πλέον συνηθισμένη λοίμωξη των γυναικών (ετησίως 11% των γυναικών εμφανίζουν, το 50% θα εμφανίσει στην διάρκεια της ζωής του). Θέλει εξετάσεις για να την διαγνώσεις; Όχι,το ιστορικό φτάνει. Δεν είναι ανάγκη για καλλιέργεια, αν μιλάμε για μια νέα και υγιή, μη έγκυο γυναίκα και αν δεν είναι υποτροπιάζουσα: τότε μπορείς να θεωρήσεις ότι το αίτιο ονομάζεται E.coli και να δώσεις κατάλληλη αγωγή αμέσως.
4. “Ναι, αλλά ποια είναι η κατάλληλη;” Υπάρχουν κανόνες, μελέτες, και κατευθυντήριες οδηγίες. Διεθνώς από την Αμερικανική Εταιρεία Λοιμώξεων από κοινού με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Κλινικής Μικροβιολογίας, από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ουρολογίας, αλλά και από τους πάντα οργανωμένους και διεξοδικούς Βρετανούς. Στην Ελλάδα υπάρχουν από τον ΕΟΔΥ, ενσωματωμένες στην συνταγογράφηση (αλλά με δυνατότητα παράκαμψης), από τον ΕΟΦ, και από την Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων.
5. “Και δεν λένε το ίδιο αυτές όλες οι εταιρείες;” Σχεδόν. Αυτό που λένε είναι να δώσουμε αντιβιοτικά, συγκεκριμένα: νιτροφουραντοΐνη, φωσφομυκίνη, πιβμεκιλλινάμη. Να ΜΗΝ δώσουμε αντιβιοτικά για τα οποία ξέρουμε ότι το E.coli έχει αντοχή στην κοινότητα πάνω από 20%, οπότε στην Ελλάδα ξεχνάμε την τριμεθοπρίμη-σουλφαμεθοξαζόλη.
6. “Και γιατί να μην πάρω κινολόνες; Τόσο δημοφιλείς είναι ανάμεσα σε εσάς τους γιατρούς, επίσης οι οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων λένε να πάρω”: Επειδή ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων έχει προειδοποιήσει να περιορίσουμε την χρήση τους, επειδή έχουν παρενέργειες σημαντικές, και ειδικά σε ανθρώπους με ιστορικό ανευρυσμάτων (και αρρυθμιών και σπασμών, να προσθέσω εγώ). Και επειδή με την υπερβολική χρήση τους αναπτύχθηκε αντοχή στην κοινότητα, τόσο για το E.coli (ήδη στην Ελλάδα περάσαμε το όριο του 20%) όσο και για άλλα παθογόνα όπου μπορεί οι κινολόνες να ήταν απαραίτητες για την θεραπεία τους και αρχίσαμε να ξεμένουμε. Και επειδή οι κατευθυντήριες οδηγίες της ΕΕΛ μάλλον θέλουν επικαιροποίηση στο θέμα αυτό, για να εναρμονιστούν με όλες τις διεθνείς και τις άλλες ελληνικές.
7. “Και δεν εφαρμόζουμε την οδηγία περιορισμού;” Όχι επαρκώς, η χρήση τους στην Ελλάδα όπως και σε πολλές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης αντίθετα αυξήθηκε.
8. “Και πώς θα διορθωθεί αυτό;” Με την κατάλληλη διάχυση της πληροφόρησης στους επαγγελματίες υγείας πρώτης γραμμής. Η ασθενής με ουρολοίμωξη μπορεί να απευθυνθεί στον προσωπικό γιατρό της, ή τον μικροβιολόγο, ή τον φαρμακοποιό. Πρέπει να έχουν ένα κοινό πλαίσιο συμβουλευτικής και καθοδήγησης όλοι αυτοί.
9. “Να φτιάξουμε ένα, και να το μοιράσουμε”. Φτιάξαμε ένα με τον Διαμαντή Κλημεντίδη, λαμβάνοντας υπόψη όλες αυτές τις ελληνικές και διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, συν όλη τη νεότερη βιβλιογραφία. Το δημοσιεύσαμε πρόσφατα στο Acta Microbiologica Hellenica, το Δελτίο της Ελληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας (στο νέο του διεθνές ξεκίνημα ως επιστημονικό περιοδικό, πάντα υπό την ηγεσία του Αθανάσιου Τσακρη), το διαβάζετε εδώ: https://www.mdpi.com/2813-9054/69/2/7

Έχει και στην βιβλιογραφία συνδέσμους για όλες τις διεθνείς και ελληνικές οδηγίες και μελέτες. Φτιάξαμε και απλοποιημένο αλγόριθμο, τον βρίσκετε στα ελληνικά στο πρώτο σχόλιο. Θα προσπαθήσουμε να τον μοιράσουμε κιόλας.

10. “Εκτός αντιβιοτικών έχει τίποτε;”. Επικουρικά των αντιβιοτικών ναι, υπάρχουν δύο σκευάσματα που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά και έχουν τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα στην ανακούφιση συμπτωμάτων (πάντα επικουρικά αδειοδοτημένα) ΚΑΙ ένα επαρκές ρυθμιστικό πλαίσιο ποιότητας. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων βάζει σε αυτό το πλαίσιο και άλλα δύο σκευάσματα, λεπτομέρειες στο κείμενο.
11. “Άμα δεν πάρω αντιβίωση;”. Υπάρχει πιθανότητα να υποχωρήσουν τα συμπτώματα, αλλά πολύ μικρότερη, το ισοζύγιο είναι υπέρ των αντιβιοτικών. Σε κάθε περίπτωση, οι 48 ώρες επιμονής συμπτωμάτων είναι όριο συναγερμού.
12. “Υγιής κατά τα άλλα γυναίκα που παθαίνει συχνά ουρολοιμώξεις;” Ξεχωριστή κατηγορία οι υποτροπιάζουσες, θέλουν έναν έλεγχο παθολογικού υποβάθρου και συγκεκριμένη προληπτική προσέγγιση (με πρακτικές μεθόδους, αντιβιοτικά, ή μη-αντιβιοτικές φαρμακευτικές προσεγγίσεις, υπάρχουν και γι’ αυτά κατευθυντήριες οδηγίες και τις συνοψίζουμε).
13. “Και για τους άνδρες, τις εγκύους, τις γυναίκες με συγκεκριμένα υποκείμενα νοσήματα;” Εκεί απαιτείται περαιτέρω έλεγχος, εξειδικευμένος, και κάποιες εξετάσεις.
14. “Κι εγώ ως πολίτης τι κάνω;” Ρωτάς, αν το αντιβιοτικό που σου συνταγογραφήθηκε είναι το κατάλληλο, γιατί δεν είναι κάποιο από τα επίσημα προτεινόμενα αν δεν, αν χρειάζεται προσαρμογή η δόση- ειδικά αν υπάρχουν και άλλα φάρμακα στην μέση. Η χρήση ενός σωστού αντιβιοτικού σήμερα εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό ότι θα είναι δυνατή η χρήση ενός σωστού αντιβιοτικού και αύριο.

*Ο Γιώργος Παππάς ζει και εργάζεται στα Ιωάννινα ως παθολόγος. Απόφοιτος και διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, έχει μακρό ερευνητικό έργο διεθνούς αναγνώρισης σε θέματα ζωονόσων και ετοιμότητας αντιμετώπισης επιδημιών (φυσικών και προκλητών