Skena Up. Προορισμός Πρίστινα, Κόσοβο

Τι δουλειά έχουν ένας Έλληνας και ένας Σκοπιανός σ’ ένα ταξί* στο δρόμο για το Κόσοβο; Όπου κι αν σε πήγαν οι προκαταλήψεις και η εικόνα που έχεις σχηματίσει για τα Βαλκάνια καλύτερα δες το αλλιώς. Εμείς πάντως είδαμε ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους στο Skena Up, το διεθνές φοιτητικό φεστιβάλ κινηματογράφου και θεάτρου που διοργανώθηκε για 9η χρονιά στην πόλη Πρίστινα του Κοσόβου.

Skena σημαίνει «σκηνή», εξηγεί ο διευθυντής του Φεστιβάλ Άρμπεν Ζάρκου, καθώς με υποδέχεται μαζί με την αποστολή των υπόλοιπων δημοσιογράφων στον κινηματογράφο ABC, το μοναδικό σινεμά στη Πρίστινα και ένα από τα ελάχιστα στο Κόσοβο που προβάλλουν ταινίες σε τακτική βάση. Ο Άρμπεν, 29, ηθοποιός και παραγωγός ταινιών μας λέει ότι το Κόσοβο έχει πολύ μικρή παραγωγή φιλμ και συνήθως, λόγω έλλειψης χρημάτων, οι παραγωγές αφορούν ταινίες μικρού μήκους. Η αίθουσα του ABC άλλοτε γεμάτη και άλλοτε μισοάδεια, ντυμένη σ’ ένα βαρύ μπορντό χρώμα, φιλοξενεί τις ταινίες του φεστιβάλ. Το κρύο τσουχτερό, η υγρασία στα ύψη και η Πρίστινα προσπαθεί να συνδυάσει ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά γεγονότα της περιοχής με τις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ, την UNMIK και την ανεργία που μαστίζει τα 2 εκατομμύρια Κοσοβάρους.

Φοιτητές από 28 χώρες και 42 σχολές κινηματογράφου, ανάμεσα τους και 2 ελληνικές συμμετοχές, συμμετείχαν στο Διεθνές Διαγωνιστικό με μικρού μήκους ταινίες. Θεατρικά, performance, ειδικές προβολές και συνέδρια πλαισίωσαν το επταήμερο του Skena Up. Το φεστιβάλ αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία για τις κινηματογραφικές σχολές των Βαλκανίων και όχι μόνο να δείξουν τις ταινίες των φοιτητών τους και να μπουν στο κλίμα των κινηματογραφικών διοργανώσεων.

Η επιχορήγηση του Skena Up από το Υπουργείο Πολιτισμού, Νεολαίας και Αθλητισμού του Κοσσυφοπεδίου αυξάνεται χρόνο με το χρόνο. Ο Άρμπεν μας λέει ότι την επόμενη χρονιά το Κόσοβο θα εκπροσωπηθεί στη Μπερλινάλε και στο φεστιβάλ των Καννών προκειμένου να προσελκύσει το ενδιαφέρον παραγωγών και κινηματογραφιστών του εξωτερικού. Ο υπουργός Πολιτισμού Μέμλι Κρασνίκι – με σπουδές στις διεθνείς σχέσεις και πρώην ράπερ – υποστηρίζει ότι η αποσύνδεση του πολιτισμού από την πολιτική είναι ο μόνος τρόπος να αναπτυχθούν οι τέχνες και ο κινηματογράφος στο Κόσοβο. Στόχος του είναι η δημιουργία δομών που θα λειτουργούν ως κανάλια επικοινωνίας με τους καλλιτέχνες και θα διαχειρίζονται τους κρατικούς πόρους ανεξάρτητα από τον εκάστοτε υπουργό. Ευσεβείς πόθοι; Θα το δείξει η ιστορία.

Η τέχνη είναι δύσκολο να ταξιδέψει έξω από τα σύνορα του Κοσσυφοπεδίου. Μέχρι σήμερα 85 χώρες έχουν αναγνωρίσει τη μονομερή ανεξαρτησία που κήρυξε το κοινοβούλιο του Κοσόβου το 2008. Η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Ισπανία είναι από τα μέλη της ΕΕ που δεν το αναγνωρίζουν ως κρατική οντότητα. Συνολικά μόνο πέντε χώρες επιτρέπουν τη διέλευση, χωρίς την ανάγκη έκδοσης βίζας, των κατοίκων του Κοσσυφοπεδίου. Η μοίρα του μοιάζει να είναι συνδεδεμένη με την πορεία της Σερβίας και των γειτονικών κρατών. Η προσπάθεια της Σερβίας να λάβει το καθεστώς χώρας υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ φαίνεται ότι περνάει μέσα από το Κόσοβο, μετά και από την αναβολή της διαδικασίας για τον ερχόμενο Μάρτιο. Η Κροατία υπέγραψε τη συνθήκη προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, ενώ το Μαυροβούνιο θα αρχίσει τις διαπραγματεύσεις σε έξι μήνες. Την ίδια ώρα το Κόσοβο έχει να αντιμετωπίσει την αρνητική εικόνα που έχει σχηματίσει η Ευρώπη εξαιτίας των εντάσεων και των συγκρούσεων που σημειώνονται στην περιοχή, αλλά και των κατηγοριών για σκάνδαλα και υποθέσεις διαφθοράς που φτάνουν μέχρι τα ανώτερα κυβερνητικά κλιμάκια. Μπορεί λοιπόν ο πολιτισμός να αποσυνδεθεί από την πολιτική; Δύσκολο. Τουλάχιστον το Skena Up μας έφερε όλους λίγο πιο κοντά, στα Βαλκάνια.

* Ο καλύτερος τρόπος να ταξιδέψεις στο Κόσοβο είναι οδικώς. Απευθείας πτήση από τη Θεσσαλονίκη ή τακτική σύνδεση με λεωφορείο δεν υπάρχει. Λόγω των μικρών σχετικά αποστάσεων μεταξύ των Βαλκανικών χωρών και της έλλειψης σιδηροδρομικής σύνδεσης το ταξί είναι ένα συνηθισμένο μέσο μετακίνησης.