Σκηνοθετώντας έναν φτωχό και μόνο κάου μπόι

της Κύας Τζήμου

Ο Κωστής Ζαφειράκης στέκεται όρθιος στο χώρο του Toms στην Στοά Πελοσόφ σε μεγάλα κέφια και αφηγείται ιστορίες από το φαρ-ουέστ της πραγματικότητας. Ονομάζει το ποπ αυτό γουέστερν με μοναχικό καουμπόι πρωταγωνιστή τον εαυτό του, “Αγελάδες και Διαφωτισμός”, σχολιάζει με τον δικό του λοξό τρόπο το γιαπωνέζικο virtual game στο οποίο πρωταγωνιστούμε όλοι, είτε το θέλουμε, είτε όχι και προτείνει ιδέες για το πώς μπορούμε να κονταροχτυπηθούμε με το παράλογο.

Τον σκηνοθετεί ο φίλος του, ηθοποιός και σκηνοθέτης, Γιάννης Παρασκευόπουλος, παλιός γνωστός των θεατρικών δρώμενων της πόλης. Είναι ο άνθρωπος που δημιούργησε την θεατρική ομάδα Νέες Μορφές (1997-2004) και έστησε σε ένα υπόγειο ένα θεατρικό studio στο οποίο όλοι βρεθήκαμε κάποια στιγμή να χειροκροτάμε, σε μια εποχή που το θεσσαλονικιώτικο θέατρο προσπαθούσε να αποβάλλει την ταμπέλα του συντηρητισμού. Και τα κατάφερε… Έχει διδάξει θέατρο στη ΧΑΝΘ, έχει παίξει ως ηθοποιός στο σανίδι κα ως σκηνοθέτης συνεργάστηκε με τις Νέες Μορφές, το ΚΘΒΕ, το Εθνικό Θέατρο, τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου και το Εθνικό Θέατρο Κραιόβας της Ρουμανίας, σε έργα των Ευριπίδη, Μπρεχτ, Σαίξπηρ, Ζαρύ, Κέην, Ξενόπουλου, Στάικου, Τριβιζά, Αριστοφάνη κ.ά. Τελευταία του συνεργασία με το ΚΘΒΕ ήταν το περσινό “Συνέβη και του χρόνου”, ενώ φέτος εντυπωσάσε κοινό και κριτικούς με το έργο του “Zyklon ή το Πεπρωμένο”. Μιλήσαμε μαζί του.

Εκτός από την προσωπικότητα του Κωστή τι άλλο ήταν αυτό που σε οδήγησε να δεχτείς αυτή τη συνεργασία; Ο Κωστής Ζαφειράκης είναι μια πολύ ξεχωριστή περίπτωση στον χώρο αυτόν που λέμε Μ.Μ.Ε. Όταν έβλεπα τις εκπομπές του, διέκρινα ένα στοιχείο θεατρικότητας. Αυτό ακριβώς το στοιχείο είναι που μας έφερε κοντά, και αυτή η θεατρικότητα είναι αυτό που τελικά προσπάθησα να αποβάλει ο Κωστής, όλη την περίοδο που δουλεύαμε την παράσταση. Στόχος μου ήταν να φύγει κάθε στοιχείο που τον καλύπτει και τον προστατεύει και να μείνει το αυθεντικό και μοναδικό υλικό που κουβαλάει ο Κωστής ως προσωπικότητα. Τώρα αν με ρωτήσεις ποιο είναι αυτό, θα σου πω ένας ποπ σουρεαλισμός.

Πώς ήταν η συνεργασία σου με τον Κωστή και πόσο συνεργάσιμος αποδείχτηκε, αυτός ο ιδιαίτερα ανήσυχος άνθρωπος στις σκηνοθετικές υποδείξεις σου; Η συνεργασία μας ήταν πάρα πολύ δημιουργική. Την πρώτη περίοδο δουλεύαμε αποκλειστικά τα κείμενα, ο Κωστής έγραφε, έφερνε, μου διάβαζε, διορθώναμε και έτσι, μέσα από αυτή τη διαδικασία διαμορφώθηκε η παράσταση και πώς ο Κωστής θα υπάρξει μέσα σε αυτήν. Τώρα που η «παράσταση» έχει πάρει τη μορφή της και οι απαιτήσεις είναι διαφορετικές με ακούει με απόλυτη προσοχή κι εγώ του μιλάω με έναν τρόπο που να μην τον τρομάξει. Με δυο λόγια η συνεργασία μας έχει πολύ γέλιο και απεριόριστη εκτίμηση.

Ποια είναι αυτά τα στοιχεία που πρέπει να προσέξει ιδιαίτερα ένας σκηνοθέτης που καλείται να αναδείξει με τη δουλειά του ένα one man show; Για μένα είναι η πρώτη φορά που ασχολούμαι με μια τέτοιου είδους παράσταση, άρα λοιπόν δούλευα ανιχνευτικά και κυρίως προσπαθώντας να ξεχάσω αυτά που ξέρω και να βρω καινούργιους τρόπους. Ο Κωστής έχει μια αφοπλιστική αμεσότητα, η βασική μου έγνοια είναι να μην τη χάσει και αρχίσει να παίζει θεατρικά.

Πόσο σημαντικός είναι ο χώρος για μια παράσταση του είδους και με ποια κριτήρια τον επιλέγετε; Ήθελα να βρούμε έναν χώρο στον οποίο να μην έχει γίνει ποτέ κάτι ανάλογο και επιπλέον να δημιουργεί ένα πλαίσιο οικειότητας στον Κωστή. Να μην είναι ένας χώρος που ετοιμάστηκε για την παράσταση, αλλά ένας χώρος όπου οι άνθρωποι έχουν πάει να χαλαρώσουν και ο Κωστής έρχεται για να τους μιλήσει. Το Toms έχει ακριβώς αυτό, σου δημιουργεί τη διάθεση να συζητήσεις και όχι να απομονωθείς πίσω από μια οθόνη, έχοντας τους φίλους σου απέναντι σου.

Μια stand up comedy παράσταση που βασίζεται σε μια σειρά παράλογων ερωτήσεων και διαπιστώσεων. Εσύ τι θα ήθελες να ρωτήσεις τον Κωστή; Είχε έρθει μια μέρα στην πρόβα και μου έφερε ένα από τα καλύτερα κείμενα που έχουμε στην παράσταση, μου το διάβασε με τόσο κέφι, γελούσαμε διαρκώς. Όταν τελείωσε την ανάγνωση, τον κοίταξα απεγνωσμένα και τον ρώτησα «Κωστή, πως δεν τρελαίνεσαι;». Αυτή είναι η ερώτηση μου και τη σκέφτομαι κάθε μέρα που κάνουμε πρόβα.

Πώς βλέπετε το θεατρικό τοπίο αλλά και το θεατρόφιλο κοινό της Θεσσαλονίκης σήμερα; Βλέπω πως κάτι αρχίζει να διαμορφώνεται. Η Θεσσαλονίκη περνάει περιόδους θεατρικής ακμής και περιόδους θεατρικής παρακμής και θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που έζησε μια από αυτές τις όμορφες περιόδους θεατρικής ακμής της πόλης. Αν πάψουμε να αναπολούμε το παρελθόν και αν κοιτάξουμε μπροστά θα δημιουργήσουμε το καινούργιο. Θα δούμε, πρώτα από όλα, τι πραγματικά έχουμε ανάγκη να επικοινωνήσουμε εμείς οι καλλιτέχνες και τι είναι αυτό που ο κόσμος θέλει να μοιραστεί μαζί μας. Νομίζω πως το λάθος μας είναι ότι προσπαθούμε να εφαρμόσουμε κάτι που λειτούργησε στο παρελθόν, τα πράγματα όμως προχωράνε κι εμείς, αντί να καταναλώνουμε σκέψη για το τι δεν πηγαίνει καλά, δεν έχουμε πάρα να δούμε τι γίνεται μπροστά μας. Πιστεύω πως ο κόσμος, το θεατρόφιλο κοινό, είναι πάντα διαθέσιμο και με καλή διάθεση πληρώνει εισιτήριο για να δει μια παράσταση στην οποία θα νιώθει ότι δεν τον κοροϊδεύουν.

Τι θα θέλατε να αλλάξει αύριο στην πόλη και ποιο είναι αυτό που σας κάνει «επίμονο» κάτοικό της; Αν έχεις επιλέξει να ζεις και να δημιουργείς στη Θεσσαλονίκη, αυτό που περισσότερο σε ενδιαφέρει είναι η ποιότητα της ζωής και της καθημερινότητας σου, και λιγότερο η επιβεβαίωση σου μέσα στον καλλιτεχνικό κύκλο. Αυτό είναι που δεν θέλω να αλλάξει στη Θεσσαλονίκη… θέλω να παραμείνει μια πόλη που δεν σε δηλητηριάζει ο αγώνας της καλλιτεχνικής επιβεβαίωσης. Να εξακολουθήσει να είναι μια πόλη που σου επιτρέπει να είσαι άνθρωπος. Τώρα τι θέλω να αλλάξει; Ίσως θα ήθελα να υπάρχουν οι προϋποθέσεις που θα κρατάνε εδώ τους καλλιτέχνες της.