Σώματα σε αποικία

“If men could get pregnant, abortion would be a sacrament.” Gloria Steinem

Το 1989 η καλλιτέχνιδα Barbara Kruger δημιουργεί το ιστορικά πια γνωστό κολλάζ “Your is a battleground” για την στήριξη της πορείας υπέρ του δικαιώματος των αμβλώσεων “March for Women’s in Washington”. Το σώμα μας ήταν και εξακολουθεί -δυστυχώς- να είναι ένα αέναο πεδίο μάχης, μιας μάχης, όπου το προσωπικό καθίσταται πολιτικό με τον πιο αήθη τρόπο. Ποιος και πως μπορεί να μας ορίσει πως θα ζούμε και τι θα κάνουμε με το ίδιο μας το σώμα; Ένα σώμα αποικιακό, ένα σώμα ξένο προς την κτήτορά του, προς το έμβιο οργανισμό που κατοικεί μέσα σε αυτό.

Ένα τόσο λεπτό και ιδιωτικό ζήτημα έχει μετατραπεί σε ένα πρωταρχικό ζήτημα κυριάρχησης, εξουσίας και επικράτησης από την πατριαρχική νομενκλατούρα, η οποία με γνώμονα τα προσωπικά της συμφέροντα για έλεγχο τόσο της γυναικείας σεξουαλικότητας, όσο και του ρυθμού αναπαραγωγής του ανθρώπινου είδους κατάφερε πρόσκαιρα να επιβάλλουν την δική τους θέση. Οφείλουμε πια να ζητούμε πρότερη άδεια από τον εκάστοτε πατριάρχη για την επιτέλεση του σώματός μας. Γιατί δεν υφίσταται ο αντίστοιχος έλεγχος και καταπίεση στην επιτέλεση του ανδρικού σώματος; Γιατί δεν ορίζει η κοινωνία την ανδρική επιτέλεση και μάλιστα την προσήκουσα;

Σχεδόν πενήντα χρόνια (49 για την ακρίβεια) μετά την ιστορική νίκη της Roe v. Wade, -η υπόθεση της οποίας εκδικάστηκε τότε με ψευδώνυμο, ώστε να διατηρηθεί η ανωνυμία της και να μην κινδυνεύσει από την γνωστοποίηση της πραγματικής της ταυτότητας-, συντελέστηκε η ανατροπή του δικαστηριακού προηγούμενου, την περασμένη Παρασκευή με ψηφοφορία του δικαστηριακού σώματος (ruling), 6 προς 3. 

Η εκδίκαση της αξίωσης της Norma (το πραγματικό όνομα της προσφεύγουσας) τον Ιανουάριο του 1973 βρήκε την ίδια να έχει ήδη γεννήσει το τρίτο της παιδί και να το έχει δώσει για υιοθεσία. Η ίδια δεν έκανε ποτέ χρήση της ευεργετικής ετυμηγορίας του Δικαστηρίου, αντιθέτως χάριν της δικής της προσφυγής στο US Supreme Court, χιλιάδες γυναίκες είχαν την δυνατότητα να ασκήσουν αυτό το δικαίωμα, τελικά το προστατευτικό «δίχτυ ασφάλειας» ξηλώνεται και αφήνει τις γυναίκες σε μια χαοτική συνθήκη.

Είναι πολυτέλεια να σας γράψω «μα σας τα λέγαμε», είναι χάσιμο χρόνου να σας ζητήσω το λόγο για τις διάφορες άκομψες ταμπέλες και χαρακτηρισμούς που δώσατε και δίνετε στο φεμινισμό και στις φεμινίστριες. Αντιθέτως, θέλω να σας αναφέρω μερικά ουσιαστικά ζητήματα για το τελικό διακύβευμα. 

Σε μια πρώτη ανάγνωση θα προβώ σε μια γενικότερη σταχυολόγηση κάποιων σημαντικών σημείων, δεν θα επικαλεστώ σκοπίμως το δικαστηριακό προηγούμενο, τώρα αυτό που έχει αξία για εμένα είναι να γράψω πρωτίστως με την ιδιότητα της γυναίκας και δευτερευόντως με την ιδιότητα της νομικού!

Η ανατροπή της ιστορικής απόφασης Roe v. Wade αποτελεί το σύγχρονο σημείο καμπής για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα έμφυλα δικαιώματα, το κράτος δικαίου και την δημοκρατία. Σκοπίμως, επισημαίνω αυτούς τους χιλιοειπωμένους όρους χωριστά, καθώς εάν και επιτελούν διακριτές πολιτειακές λειτουργίες, ουσιαστικά αποτελούν ένα πολιτικό συνεχές.

Η προχθεσινή είδηση, ακόμη και αν όσες/-α.-οι ασχολούμαστε με το εν λόγω ζήτημα δεν μας ξάφνιασε, καθώς οι φόβοι υπήρχαν και γράφαμε γι’ αυτούς τουλάχιστον έναν χρόνο πριν, τουναντίον εμείς οι «ακραίες -καταγγελτικές φεμινίστριες» επιβεβαιωθήκαμε σήμερα. Η θλίψη, όμως, παραμένει η ίδια, καθώς η σημερινή ημέρα που ξημέρωσε βρήκε τις γυναίκες των ΗΠΑ σημαντικά λιγότερο ελεύθερες, με πραγματικό κίνδυνο των ζωών τους.

Η αλήθεια είναι πως δεν χρειάζεται μεγάλη φαντασία για την χθεσινή έκβαση της υπόθεσης, οι υπερ-συντηρητικοί δικαστές του US Supreme Court,- οι οποίοι στην πλειονότητά τους διορίστηκαν από τον Donald Trump, κατά τη διάρκεια της προεδρικής του θητείας, η οποία έληξε με πραξικόπημα-, έχουν τον αριθμητικό έλεγχο του οργάνου και κατ΄επέκταση μπορούν να αποφασίζουν με μεγαλύτερη άνεση, λόγω της αριθμητικής υπεροχής, το αιτιολογικό σκέλος της τελικής ετυμηγορίας. 

Το Ανώτατο Δικαστηριακό Όργανο, το οποίο καλείται να προστατέψει τα ανθρωπινά δικαιώματα και το κράτος δικαίου, έχει μετατραπεί ουσιαστικά σε ένα πολιτικό δεκανίκι, με ανυπολόγιστες συνέπειες τόσο για τη ζωή των απλών ανθρώπων, όσο και για το ίδιο το επίπεδο συνταγματισμού στις ΗΠΑ. Οι συντηρητικοί στις ΗΠΑ, σκαρφιζόμενοι διάφορα ψευδοεπιχειρήματα, όπως η κατασκευή του pro life επιχειρήματος, επιθυμούσαν χρόνια άμεσα ή έμμεσα την απαγόρευση των αμβλώσεων στις ΗΠΑ. 

Υπολογίζεται ό,τι είκοσι έξι πολιτείες θα καταργήσουν το δικαίωμα στην άμβλωση και πιθανώς θα ποινικοποίησουν την εκάστοτε βοηθούμενη ιατρική πράξη και την προσφυγή των γυναικών σε αυτήν. Στη πολιτεία του Missouri , η οποία ήταν μεταξύ των πρώτων που απαγορεύσαν απόλυτα το δικαίωμα στην άμβλωση, οι γυναίκες βρίσκονται ενώπιον των ευαγγελικών αρχών, με κατηγορίες της συνωμοσίας.

Η κατάργηση αυτή καταλύει το καθολικό συνταγματικό πλέγμα και δίνει τη δυνατότητα επιμέρους πολιτειακής ρύθμισης ενός τόσο κεντρικού ζητήματος για τη ζωή των γυναικών. Αναλυτικότερα, πέραν της προάσπισης του γενικότερου βιοτικού αγαθού της γυναικείας ζωής, θα παρατηρήσουμε ό,τι θίγονται βασικοί πυλώνες, όπως η αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος, το δικαίωμα στην αντισύλληψη, η αξιοπρέπεια και ο σεβασμός στην προσωπικότητα του ανθρώπου και τέλος η διάρρηξη της ισότητας των φύλων. Η κατάργηση του συνταγματικού δικαιώματος, πέρα από την «αποκεντρωμένη» πολιτειακά ρύθμιση, αφήνει απροστάτευτες τις γυναίκες, οι οποίες είτε για προσωπικούς είτε για ιατρικούς λόγους επιθυμούν να διακόψουν την κύηση. 

Επιπλέον, χωρίς προστατευτική διάταξη μένουν και οι περιπτώσεις της επερχόμενης κυοφορίας από περιπτώσεις αιμομιξίας και του ποινικού αδικήματος του βιασμού και της σεξουαλικής κακοποίησης. Στην προσωπική της εμπειρία αναφέρθηκε δημόσια η πολιτικός Alexandria Ocasio-Cortez.

Αναρωτιέμαι φωναχτά, για ποια νίκη ομιλούν οι έσωθεν και έξωθεν συντηρητικοί νομικοί/-ινες, επισήμαναν σε επιστημονικά και μη άρθρα τους: την «κακοτεχνία» της υπόθεσης, αναφέρθηκαν σε λανθασμένη νομική βάση και πλημμελή αιτιολόγηση, μιας υπόθεσης του 1972, η οποία αποτυπώνει μεταξύ άλλων στα νομικά επιχειρήματα της το κοινωνικοπολιτικό πνεύμα της εποχής. Όμως, δεν θα υπεισέλθω σήμερα σε ακροθιγή νομική ανάλυση της υπόθεσης, αυτό θα το πράξω σε χωριστό κείμενο. 

Επιθυμώ μονάχα να τονίσω απευθυνόμενη σε αυτά τα άτομα που αισθάνονται χαρούμενοι/-ες με την ανατροπής της υπόθεσης, πως πέραν της πρόσκλησης στον άκρατο νομικισμό, οφείλουμε να έχουμε κατά νου πως το έννομο αγαθό της ρυθμιζόμενης διάταξης είναι η προστασία της ανθρώπινης ζωής και δη της ζωής των γυναικών, οι οποίες δεν θα σταματήσουν να προβαίνουν στην ιατρική πράξη της άμβλωσης, αντιθέτως θα αναζητούν παράνομες και φθηνές πρακτικές, διαφορετικές μέθοδος, οι οποίες θα είναι επικίνδυνες για την ίδια τους τη ζωή. Πέρα βέβαια από τον τρόπο, ζητήματα προκύψει και με την οικονομική κάλυψη της δαπάνης αυτής, γυναίκες από μη προνομιακές ομάδες ήδη αδυνατούσαν να ανταποκριθούν στο οικονομικό σκέλος της ιατρικής αυτής πράξης.

Στο νου μου έρχεται έντονα τις τελευταίες ημέρες, η πρόσφατη νομοθετική πρόβλεψη στην Ισπανία για δυνατότητα άμβλωσης από την ηλικία των 16 ετών, χωρίς την πρότερη συναίνεση των γονέων, μια ρύθμιση ευνοϊκή για τις γυναίκες. Μέσω της προστατευτικής ενέργειας της σύγχρονης αυτής διάταξης, η νομοθετική λειτουργία δηλώνει τον σεβασμό του κράτους δικαίου στην ελεύθερη και ακώλυτη επιλογή των γυναικών για αυτοδιάθεση του σώματός τους , ήδη από το στάδιο της προχωρημένης ανηλικότητας και όχι παραδείγματος χάριν από την ηλικία των 12 ή 14 ετών. 

 Ο λόγος η συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση αποτελεί ένα θετικό δείγμα αφορά την αναγνώριση και την ανάληψη ευθύνης από την ίδια την γυναίκα, η οποία κυοφορεί. Η ratio της διάταξής προάγει ουσιαστικά την ισότητα των φύλων, βαδίζοντα ένα βήμα μπροστά. Η ισότητα των φύλων δεν αποτελεί ένα trendy ευχολόγιο, αλλά μια πραγματική επιταγή, καθώς ακόμη και η πιο μικρή βελτίωση των συνθηκών μεταφράζεται ως μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη ελευθερία για τα καταπιεσμένα φύλα!

Η Maya Angelou είπε πως κάθε φορά που μια γυναίκα ορθώνει ανάστημα και υποστηρίζει τον εαυτό της, χωρίς να το γνωρίζει ή να το επιδιώκει, είναι σαν να υποστηρίζει όλες τις γυναίκες. Δεν μπορώ, λοιπόν, να μην αναφερθώ σε όλες αυτές ταις γυναίκες που μερικές από αυτές τυχαίνει και γνωρίζω και προσωπικά, οι οποίες για τον δικό τους λόγο επέλεξαν να σταματήσουν την κύηση. 

Είναι γυναίκες της διπλανής πόρτας, γυναίκες που στιγματίστηκαν ακόμη και αν η πράξη έγινε σε ιδιωτικό επίπεδο, από το αίσθημα ντροπής την ώρα που ο γιατρός της έλεγε «έχετε μια καλή εγκυμοσύνη» υπονοώντας «γιατί δεν το κρατάς; Σκέψου το ξανά». Δεν μπορώ να μην αναφερθώ σε αυτές τις γυναίκες που βγήκαν από το χειρουργείο με διάχυτο το αίσθημα ενοχής, πως έπραξαν κάτι μεμπτό. Σέβομαι και επικροτώ τις γυναίκες που επιλέγουν συνειδητά να φέρουν ή να αποκτήσουν ένα παιδί, παραδείγματος χάριν, μέσω της νόμιμης πράξης της υιοθεσίας ή της αναδοχής. Μα το ίδιο, μπορεί και περισσότερο, σέβομαι ακόμη περισσότερο, όσες επέλεξαν μετά πλήρους γνώσεως να σταματήσουν μια εγκυμοσύνης σε μια κοινωνία, όπου ακόμη για τη γυναίκα η μητρότητα θεωρείται η κορυφαία της επιτέλεση, γιατί εάν δεν έχεις αποκτήσει παιδιά, όπως λέει και η λαϊκή ρήση «κάτι δεν πάει καλά με εσένα!»!

Το γυναίκειο σώμα, το σώμα μου, το σώμα σου, το σώμα μας είναι ένα πεδίο μάχης, έχει καταστεί ένα πεδίο μάχης, όχι από τη δική μας επιλογή, αλλά από την προσπάθεια ευνουχισμού και καθυπόταξης της γυναικείας επιθυμίας, σεξουαλικότητας και τέλος από την επιλογή ή μη της μητρότητας. Όταν τον τελευταίο λόγο για την αυτοδιάθεση μας, τον φέρει η κοινωνία και όχι εμείς οι ίδιες, τότε ναι το σώμα μας όχι μόνον δεν μας ανήκει, αλλά αντιθέτως ανήκει σε όλους τους άλλους, πέραν ημών των ιδίων! Αυτή η ζοφερή διαπίστωσή δεν θα πρέπει να μας φοβίζει ή να μας αποθαρρύνει, αλλά να μας ενώνει ενώπιον του κοινού και ενιαίο αγώνα που έχουμε να δώσουμε. 

Ξέρω πως ίσως ακούγεται παρωχημένο να μιλάμε για αγώνες τη σημερινή εποχή, μα για ακόμη μια φορά στην σύγχρονη ιστορία καλούμαστε να διασώσουμε ένα από τα πιο σημαντικά μας στοιχεία, αυτού του σεβασμού και της αξιοπρέπειας της προσωπικότητας, μα πρωτίστως της ελεύθερης αυτοδιάθεσής μας, ως γυναίκες, μα πάνω από όλα ως άνθρωποι! 

Όπως επισήμανε χαρακτηριστικά στους κινηματικούς και κοινωνικούς της αγώνες η Gloria Steinem: μια στις τρεις γυναίκες στην Αμερική προέβαινε σε άμβλωση όταν ήταν παράνομη, μια στις τρεις γυναίκες προβαίνει τώρα σε άμβλωση, θέλοντας να τονίσει με αυτόν τον τρόπο πως οι γυναίκες δεν θα παύσουν να κάνουν άμβλωση εάν γίνουν παράνομες, αυτό όμως που αλλάζει με την απαγόρευσή της είναι η ασφάλεια για την υγεία και την ζωή τους!