Souvenirs de Salonique

Ο πιο επιτυχημένος εορτασμός του 2012 για τη Θεσσαλονίκη δεν στήθηκε σε παρελάσεις, πομπώδεις πανηγυρικούς και τελετουργικές αναπαραστάσεις. Η ουσιαστική αξία της επετείου βρίσκεται στις λεπτομέρειες, στις καλές αφορμές, που εξαιτίας του –λίγο έως πολύ επιβεβλημένου- εορταστικού κλίματος αναδύθηκαν σε δημόσια θέα και παρακίνησαν τους Θεσσαλονικείς να ξανακοιτάξουμε την πόλη μας, να ενδιαφερθούμε γι’ αυτήν και να την ξαναγνωρίσουμε μέσα από την ιστορία της. Όχι μόνο μέσα από την επίσημη ιστορία, αλλά, κυρίως, πέρα από αυτήν.

Οι αφορμές ήταν αρκετές: Εκδηλώσεις, εκθέσεις, εκδόσεις, συναντήσεις, μικρής ή μεγαλύτερης εμβέλειας, με κοινό σημείο ενδιαφέροντος τη Θεσσαλονίκη. Την πόλη πέρα από το εθνικό αφήγημα, πλάι στις μικρές, καθημερινές, γνωστές και άγνωστες ιστορίες ανθρώπων πολλών και διαφορετικών φυλών και εθνοτήτων, που έζησαν ή βρέθηκαν σ’ αυτή την πόλη 100 χρόνια πριν. «Η Θεσσαλονίκη μέσα από τη φωτογραφία» είναι μια τέτοια αφορμή. Μια έκθεση που, ήδη από τον τίτλο της, δηλώνει τις προθέσεις να ξεφύγει «πέρα από την ιστορία». Και να απογειωθεί στο συναρπαστικό και περιπετειώδη κόσμο των εικόνων, στο σύμπαν των αναμνήσεων που ζωντανεύει το φωτογραφικό χαρτί, αναδίδοντας την ατμόσφαιρα μιας άλλης Θεσσαλονίκης από το 1912 έως τα χρόνια του Μεσοπολέμου.

Το πλεονέκτημα της έκθεσης είναι πως δεν ακολουθεί την ιστορική εξέλιξη της πόλης. Αντίθετα, την προσπερνά, προκειμένου να μας αφηγηθεί ένα καλύτερα κρυμμένο μυστικό: Τη ζωντανή ανάσα της Θεσσαλονίκης και των κατοίκων της. Τα ιστορικά γεγονότα συνθέτουν μόνο τον καμβά, πάνω στον οποίο υφαίνονται τα συναισθήματα, οι αναμνήσεις, τα προσωπικά ενδιαφέροντα των ανθρώπων μπροστά και πίσω από τον κινηματογραφικό φακό.

Πεντακόσιες φωτογραφίες επιλέχθηκαν στην έκθεση όχι λόγω της ιστορικής τους αξίας, αλλά λόγω της διεισδυτικής ματιάς τους σε θέματα που απασχολούσαν κάποτε τους ανθρώπους αυτής της πόλης: Τον πόλεμο, την πυρκαγιά, την κανονικότητα της καθημερινής ζωής ανάμεσα στις πολεμικές συρράξεις, τη Θεσσαλονίκη της μπελ επόκ. Ετερόκλητα καρέ, σε διαφορετικά σχήματα και μεγέθη, αναδίδουν την ατμόσφαιρα της πόλης και κρύβουν μέσα τους τη γοητεία και τη δυναμική εκατοντάδων προσωπικών ιστοριών. Πώς βρέθηκαν αυτοί οι άνθρωποι στη Θεσσαλονίκη; Πώς έζησαν; Πού σύχναζαν; Πώς περνούσαν τη μέρα τους; Πού, πώς και γιατί φωτογραφήθηκαν εκεί όπου τους συνέλαβε ο φακός;

Souvenirs de Salonique: Πίσω από την τετριμμένη επιγραφή των καρτ ποστάλ, αναδύονται τα αναμνηστικά μιας διαφορετικής Θεσσαλονίκης, που γίνεται σημείο συνάντησης για μια πανσπερμία ανθρώπων. Έλληνες, Γάλλοι, Ιταλοί, Εβραίοι, Οθωμανοί, Αρμένιοι, Σέρβοι, Ινδοί, σπεύδουν να φωτογραφηθούν εδώ, απαθανατίζοντας την αποφασιστική στιγμή της λήψης, αλλά και της παρουσίας τους σ’ αυτή την πόλη. Φωτογραφίες ξένων στρατιωτών σε ανάπαυλα από τις μάχες, σκηνές γάμου, κηδείες, εκδρομικά ενσταντανέ, ρομαντικοί περίπατοι, πρόσφυγες σε καταυλισμούς, πόζες επισήμων, μνημεία, κτίρια-σύμβολα, σινεμά, εστιατόρια, διαφημιστικές καταχωρήσεις, υπαίθριες αγορές, γειτονιές, σκηνές καθημερινής ζωής σε ένα αγνώριστο λιμάνι δίνουν εικόνα στην καρδιά της πόλης, που χτυπά δυνατά μέχρι σήμερα.

Ευτυχής συγκυρία για την έκθεση είναι η σύμπραξη και η συνεργασία πολλών φωτογραφικών αρχείων και συλλογών, που τροφοδότησαν με πλούσιο υλικό το Μουσείο Φωτογραφίας, το οποίο προγραμματίζει και συνέχεια της έκθεσης στους νεότερους χρόνους, σε δύο ακόμη φάσεις. Ελπιδοφόρο στοιχείο η επίσκεψη πολλών μικρών παιδιών στις αίθουσες του Μουσείου, που μαζί με τους γονείς τους ξεναγούνται στη Θεσσαλονίκη της φωτογραφίας. Στη Θεσσαλονίκη που αποκαλύπτουν οι μικρές, προσωπικές αναμνήσεις γνωστών και άγνωστων φωτογράφων της καθημερινότητας. Στα Souvenirs de Salonique.

*Έκθεση: “Πέρα από την ιστορία: Η Θεσσαλονίκη μέσα από τη φωτογραφία. Μέρος Α’, Από την Απελευθέρωση μέχρι το Μεσοπόλεμο”

28 Νοεμβρίου 2012 – 30 Μαρτίου 2013 / Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης