Start ups: Go small, go simple, go now

του Γρηγόρη Ζαρωτιάδη

«Πάμε μικρά, πάμε απλά, πάμε τώρα» είναι το σύνθημα της Lin και του Larry Pardey, ίσως του πιο αναγνωρισμένου και πιο έμπειρου ζευγαριού ιστιοπλόων στην Αμερική. Τρόπος ζωής, ο οποίος συνδυαζόμενος με το πάθος τους κατέληξε στο να έχουν καλύψει μαζί πάνω από 200.000 ναυτικά μίλια με ένα ξύλινο, ιδιοκατασκευασμένο σκαρί 30 ποδιών, χωρίς καθόλου μηχανική υποστήριξη.

Ανάλογο είναι το συμπέρασμα της σχετικής βιβλιογραφίας ως προς τη σημασία των start-ups και εν γένει της μικρής και μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας. Ειδικότερα για την ευρωπαϊκή πραγματικότητα, συχνά η κοινοτική γραφειοκρατία επικαλείται ευστόχως τη σχετικά μεγαλύτερη συμβολή των μικρών μονάδων στη δημιουργία νέων, βιώσιμων θέσεων (αυτο-) απασχόλησης και κατευθύνει σημαντικό τμήμα της κοινοτικής χρηματοδότησης στην άμεση ή έμμεση ενίσχυσή τους. Αντιστοίχως σημαίνουσα είναι η συνδρομή των «μικρών» στη δημιουργία του ακαθάριστού εγχωρίου πλούτου (ΑΕΠ) μιας περιοχής. Επιπρόσθετα, όταν πρόκειται για τις δυναμικές, νέες, όχι μόνο ηλικιακά, επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, προκύπτει αποδεδειγμένα ένα ακόμη πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό τους: έχουν έναν ιδιαιτέρως καινοτόμο χαρακτήρα, είτε ως προς τον τρόπο λειτουργίας, είτε ως προς τα προϊόντα και/ή τις υπηρεσίες που παράγουν. Με άλλα λόγια αποτελούν το ιδιαιτέρως γόνιμο έδαφος ανάδειξης σειράς τεχνολογικών καινοτομιών – του συνόλου δηλαδή της «παραγωγικά εφαρμοσμένης γνώσης» που ο Solow ονομάζει «μηχανή της οικονομικής μεγέθυνσης – ενισχύοντας έτσι την ενδογενή αναπτυξιακή δυναμική της κάθε περιοχής.

Όλα τα παραπάνω ισχύουν ιδιαιτέρως για την χώρα μας, για τρεις λόγους:

1) Η τρέχουσα συγκυρία της βαθύνουσας κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής κρίσης διαμορφώνει δυσεπίλυτα αντικίνητρα για παραγωγική επένδυση του υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου, είτε βρίσκεται στο εσωτερικό της χώρας και/ή ανήκει σε πολίτες της, είτε πρόκειται για το διεθνώς υπερπροσφερόμενο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. Με άλλα λόγια, η χώρα βρίσκεται σε μια κατά Keynes «παγίδα επενδύσεων»: όσο και να μειωθεί το κόστος επένδυσης εν γένει, οι επενδυτές είναι διστακτικοί – εξ ου και η νεοφιλελεύθερης έμπνευση εσωτερική υποτίμηση που προσπαθεί μα καταστήσει δελεαστικές τις βιαίως συρρικνωμένες αξίες στο εσωτερικό της χώρας, οδηγώντας όμως ταυτόχρονα σε ακόμα μεγαλύτερη όξυνση της κοινωνικοοικονομικής ανισορροπίας.

2) Η Ελλάδα έχει ένα βασικό χαρακτηριστικό που τη διαφοροποιεί από πολλές άλλες, περιοχές του κόσμου: η γεωμορφολογία της, ο κλιματικός πλουραλισμός, η γεωστρατηγική θέση της και ο συνεπακόλουθος, από τα βάθη των αιώνων προκύπτων, πολύπτυχος εθνοπολιτισμικός πλούτος της, διαμορφώνουν ένα ιδιαιτέρως «πολύχρωμο μωσαϊκό» μεθοδολογικής και προϊοντικής ποικιλίας, το οποίο συν τοις άλλοις είναι εκπληκτικά μικρό: με άλλα λόγια, η χώρα συμπυκνώνει μια σχεδόν ανεξάντλητη κοινωνικοοικονομική ποικιλομορφία σε ένα μικρό χωρικό ανάπτυγμα. Δεν μπορούμε, εξ’ ορισμού να ανταγωνιστούμε σε οικονομίας κλίμακας. Οφείλουμε όμως να επενδύσουμε στην οικονομία της εξειδικευμένης ποιότητας. Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να καταστεί το εργαστήρι παραγωγής νέων βασικών γνώσεων και εφαρμοσμένων καινοτομιών του κόσμου. Μια παγκόσμια θερμοκοιτίδα πρωτοποριακών ιδεών.

3) Η γεωστρατηγική θέση και η αυτούσια κοινωνικοπολιτισμική ποικιλομορφία που μόλις αναφέραμε σε συνδυασμό με τη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους, η οποία χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη ευμεταβλητότητα, ανισορροπίες και εκτροπές, διαμορφώνουν ορισμένα χαρακτηριστικά για τους πολίτες της χώρας, τα οποία, υπό προϋποθέσεις, είναι συγκριτικά πλεονεκτήματα, αν βεβαίως επικρατήσει κάποια στιγμή μια πορεία κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής ομαλοποίησης: ευελιξία και ικανότητα χειρισμού έκτακτων καταστάσεων, οξυδέρκεια στην αναζήτηση λύσεων «εκτός πλαισίου» και καινοτομική προδιάθεση. Μάλιστα, συνδυαζόμενα με ένα ακόμη προκύπτoν χαρακτηριστικό, αυτό του ατομικισμού και της μοναχικής, ανεξάρτητης δράσης (το οποίο παρεμπιπτόντως πρέπει να μας προβληματίσει καθώς οξύνει μια σειρά από κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα), τα παραπάνω ενισχύουν την ικανότητα και τη διάθεση της/του  Ελληνίδας –α να δράσει ως πρωτοπόρος.