Σταθμός με αρχαία ή χωρίς αυτά;
Γράφει ο Γιώργος Ζωίδης, Ομότιμος Καθηγητής Αρχιτεκτονικής ΑΠΘ.
Λέξεις: Γιώργος Ζωίδης / Ομότιμος Καθηγητής Αρχιτεκτονικής ΑΠΘ
Ορισμένοι φορείς της πόλης −με κυβερνητική, δυστυχώς, συμπαράσταση− επαναφέρουν το θέμα της απόσπασης των αρχαίων ευρημάτων από τον σταθμό μετρό της οδού Βενιζέλου στο στρατόπεδο Π. Μελά.
Εδώ και αρκετό καιρό έχουν εγκριθεί και αποζημιωθεί προμελέτες. Οριστικές μελέτες βρίσκονται στη διαδικασία έγκρισης ενώ άλλες εργασίες έχουν ξεκινήσει για την κατά χώραν διατήρησή τους. Το έργο βρίσκεται, λοιπόν, σε εξέλιξη και θα παραδοθεί στο τέλος του ’20-αρχές ’21, ενώ ο εν λόγω σταθμός θα λειτουργήσει το 2023. Οι μέχρι σήμερα δαπάνες για την κατά χώραν διατήρηση των αρχαίων ανέρχονται στα 5.000.000 ευρώ σύμφωνα με δηλώσεις του μέχρι σήμερα προέδρου της Αττικό Μετρό Γιάννη Μυλόπουλου.
Προς τι, λοιπόν, η ανακίνηση του θέματος μεταφοράς των ευρημάτων εφόσον έχει δοθεί τελικά λύση και μάλιστα η ορθή;
Πού αποσκοπούν αυτοί που επαναφέρουν το θέμα;
- Στην ορθότερη αντιμετώπιση και μεταχείριση των ευρημάτων;
Επιστημονικά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η κατά χώραν διατήρηση των ευρημάτων του σταθμού μετρό Βενιζέλου είναι η πιο ενδεδειγμένη. Άλλο είναι να αποσπάς ένα αρχαίο άγαλμα και να το τοποθετείς σε ένα μουσείο και άλλο να αποσπάς ένα ολόκληρο πολεοδομικό τμήμα του μεσαιωνικού αστικού ιστού και να το μεταφέρεις σε ένα στρατόπεδο εκτός ιστορικού κέντρου. Το δεύτερο ισοδυναμεί με στρέβλωση της ιστορίας.
Ο ΣΕΑ από το 2013 έχει τεκμηριώσει με πλήθος επιχειρημάτων την αναγκαιότητα της κατά χώραν διατήρησης των αρχαιολογικών ευρημάτων για την ιστορία, τον πολιτισμό αλλά και την αναπτυξιακή πορεία της σύγχρονης πόλης. Συνέβαλε, μάλιστα, στην εξεύρεση της λύσης που εξασφαλίζει και την κατασκευή του Σταθμού και την ανάδειξη των μοναδικών, παγκόσμιας σημασίας μνημείων των πρώιμων βυζαντινών χρόνων, ως ανοιχτού μουσείου εντός του σταθμού.
Αλλά και η Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρία σε παλιότερο ψήφισμά της είχε υποστηρίξει ότι:
«μόνον η κατά χώραν διατήρηση αμετακίνητου του μεσαιωνικού παλίμψηστου (απόφαση του ΚΑΣ από το 2017) θα επιτρέψει στον επισκέπτη να κατανοήσει τη μοναδική διαχρονικότητα της Θεσσαλονίκης, με τα σύγχρονα οδοστρώματα των οδών Βενιζέλου και Εγνατίας να υπέρκεινται των μεσαιωνικών».
Είναι, άλλωστε, μοναδική ευκαιρία να αποκαλυφθεί και να αναδειχθεί η κρυμμένη διαχρονικότητα της πόλης μας.
- Στην εξοικονόμηση δαπανών και χρόνου;
Αυτό δεν αποδεικνύεται γιατί δεν υπάρχουν μελέτες απόσπασης και επανατοποθέτησης των ευρημάτων, άρα ούτε οικονομική και χρονική εκτίμηση περαίωσης του έργου. Οι όποιοι ισχυρισμοί περί εκτιμήσεων χρόνου και κόστους είναι αυθαίρετοι. Αλλά και τεκμηριωμένοι να ήταν, θα έπρεπε −κατά τη γνώμη μου− να προτάξει η πόλη τον διαχρονικό της πολιτισμό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, διότι αυτός είναι που θα επιστρέψει στην πόλη πολλαπλάσια υλικά και άυλα οφέλη.
Το δίλημμα, λοιπόν, ας μη γελιόμαστε, δεν είναι σταθμός με κατά χώραν διατήρηση των ευρημάτων ή σταθμός με απόσπαση και επανατοποθέτησή τους σε… εύθετο χρόνο.
Το πραγματικό δίλημμα είναι: σταθμός με αρχαία ή χωρίς αυτά; Η «επανατοποθέτηση» είναι λέξη χωρίς καμία αξία και χρησιμοποιείται μόνον για να «πείσει». Όπως, δηλαδή, επρόκειτο να αντικαταστήσουν άμεσα(!) τα πρόχειρα λυόμενα σχολεία με καινούργια ασφαλή, υπόσχεση που δόθηκε μετά τους σεισμούς του 1979 και η οποία μετά από 40 χρόνια, ακόμα δεν υλοποιήθηκε! Άλλωστε, αυτοί που κόπτονται ότι θα επιστραφούν, μετά από λίγο καιρό ίσως να μην είναι πλέον αρμόδιοι, ίσως να μη ζουν, οπότε δεν δεσμεύουν κανέναν επόμενο με την απόφασή τους.
Και ένα τελευταίο ελαφρώς οξύμωρο: υποτίθεται κάνουμε αγώνα για να επιστραφούν τα μάρμαρα του Παρθενώνα στον τόπο τους και ταυτόχρονα είμαστε διατεθειμένοι να πετάξουμε τα σπάνια και μοναδικά ευρήματα του σταθμού μετρό της Βενιζέλου στα αζήτητα!
