Στη Θεσσαλονίκη ποιος είναι ο ρόλος των πολιτών;

Λέξεις: Ορέστης Τρασανίδης, Συντονιστής ecothess

Στις παραγκουπόλεις της Καμπάλα, οι πολίτες κατηγορούν τις αρχές τους ότι δεν είναι σε θέση ή δεν θέλουν να διορθώσουν τους αποχετευτικούς τους αγωγούς. Έτσι οργανώνονται σε ΜΚΟ και προσπαθούν να αναπτύξουν μόνοι τους στρατηγικές πολιτικής για την αειφορία.

Στο Άμστερνταμ, οι πολίτες ενθαρρύνονται δυναμικά από ινστιτούτα που χρηματοδοτούνται από τις αρχές, να συμμετέχουν ενεργά σε “bottom-up” πολιτικές και πρακτικές για τη βιωσιμότητα της πόλης.

Στο Πεκίνο, η κυβέρνηση ενθαρρύνει τους πολίτες να βοηθήσουν στην εφαρμογή των πολιτικών που έχουν προκύψει με περιορισμένη συμμετοχή τους στη λήψη αποφάσεων.

Στη Νέα Υόρκη, το δημοτικό συμβούλιο διαθέτει 32 εκατομμύρια δολάρια από τον προϋπολογισμό της πόλης, ώστε οι κάτοικοι να ψηφίσουν ποια έργα θα επιδοτηθούν με αυτά τα χρήματα.

Αν και οι πόλεις είναι ικανές για καινοτόμες δημοκρατικές πρακτικές, δεν συμπεριφέρονται ανάλογα. Ο ρόλος τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις παραδόσεις και τις ιστορικά αναπτυγμένες κουλτούρες τους. Γι’ αυτό ο ρόλος που αποδίδεται στους πολίτες είναι διαφορετικός στο Πεκίνο σε σύγκριση με το Άμστερνταμ ή την Καμπάλα.

Στη Θεσσαλονίκη ποιος είναι ο ρόλος τους;

Το 2016, μια ομάδα νέων μηχανικών (ecothess), εθελοντικά μέσα από bottom up διαδικασίες, δημιούργησαν το πρώτο ηλιακό παγκάκι της πόλης και ένα πράσινο δωμάτιο. Απαντήσεις στις ανάγκες των πολιτών για πάρκα όπου μπορείς να φορτίσεις το κινητό σου και πεζοδρόμια χωρίς μηχανές. Βανδαλίστηκαν, απαξιώθηκαν, ξεχάστηκαν παρά την φροντίδα των πολιτών και τις αυτοχρηματοδοτούμενες προτάσεις των νέων μηχανικών.

Σήμερα, 3 χρόνια αργότερα, σε άλλα μέρη της Ελλάδος, τη Λάρισα, τον Άγιο Νικόλαο, έχουν αρχίσει να εμφανίζονται στον αστικό τους ιστό “έξυπνα παγκάκια”, ενώ στην πόλη μας οι μηχανές ή τραπεζοκαθίσματα ή πλανόδιοι πωλητές, καταλαμβάνουν τον δημόσιο χώρο.

Το παραπάνω είναι μόνο ένα παράδειγμα. Υπάρχουν ή υπήρξαν πολλά project και ομάδες που τόλμησαν και τολμούν μέσα στις δυσκολίες. Οι Sigma, Why not, το Open House, ακόμα και το Zumba Open Masterclass στην νέα παραλία, είναι μόνο κάποιες ακόμα δράσεις με χιλιάδες συμμετέχοντες που αναδεικνύουν την ανάγκη για μια άλλη προσέγγιση. Ο Δήμος δεν πρέπει απλά να αδειοδοτεί και να παρουσιάζει, πρέπει βασικά να στηρίζει την βιωσιμότητα τους.

Η Θεσσαλονίκη σήμερα λοιπόν είναι η πόλη που δεν ενθαρρύνει/ενισχύει του πολίτες να είναι ενεργοί. Παρόλο που οι πολίτες της, σε πείσμα των καιρών, δεν προωθούν στρατηγικές όπως στην Καμπάλα, αλλά παράγουν έτοιμες λύσεις. Και ενώ οι αρχές έχουν πρόσβαση στα ίδια ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία με το Άμστερνταμ, για τους ίδιους ευρωπαϊκούς στόχους, έχοντας να λύσουν πολύ περισσότερα προβλήματα από τους Ολλανδούς ομολόγους τους. Ίσως κάποιος επαναπαυθεί στηn ιδέα πως οι πολίτες μας έχουν τον ίδιο ρόλο μ’ αυτούς του Πεκίνου, μόνο που οι πολιτικές συνθήκες εκεί είναι εντελώς διαφορετικές, και κυρίως πως στην Κίνα αυτή την στιγμή η έννοια smart και eco city αγγίζουν τους ορισμούς τους. Η πόλη μας λοιπόν αποδίδει στους πολίτες της τον απλό ρόλο των οικιακών καταναλωτών.

Η κουλτούρα της Θεσσαλονίκης όμως δεν συνάδει με την αδράνεια. Ιστορικά, ακόμα και στα Οθωμανικά της χρόνια, μα μέχρι και σήμερα, ήταν και είναι πρωτοπόρα και ένα πεδίο ιδεών και πολιτισμών. Αυτό το πνεύμα έχει περαστεί και στους ανθρώπους της, που κυνηγούν να βρουν διαδρόμους για να λάμψουν μαζί με την πόλη τους. Η ευθύνη φυσικά βαραίνει και τους ιθύνοντες της, οι οποίοι ποτέ δεν κατόρθωσαν να αθροίσουν αυτές τις προσπάθειες, να τις εξελίξουν, να τις καλλιεργήσουν. Κυρίως, δεν κατάφεραν ως σήμερα να ενώσουν τους ανθρώπους τους, που μάλλον θα κατορθώσουν θαύματα σε ένα κοινό πλαίσιο. Τα προβλήματα της πόλης χρειάζονται την δομημένη και συγκροτημένη συνεργασία όλων μας.

Αρχές και πολίτες πρέπει να συναντηθούμε στη μέση, αυτό πρέπει να είναι το στοίχημα για τα επόμενα χρόνια. Δεν απαιτούνται τόσο τα χρήματα, άλλωστε όλα τα παραπάνω παραδείγματα ήταν low budget επιτυχίες. Χρειαζόμαστε όμως έναν μαέστρο πρωτοβουλιών και καινοτομιών, για να μην σταματήσουν, να μην εκδιωχθούν αυτές οι προσπάθειες, να μην είναι απλά πυροτεχνήματα εξέλιξης και άγουρες ελπίδες ανάπτυξης. Οι ιδέες και οι δράσεις, παραδείγματος χάριν, των νέων μηχανικών, αγκαλιάστηκαν και άνθισαν 2000 km μακριά στο Gothenburg, τον βιωσιμότερο προορισμό του κόσμου. Η πόλη δεν έχει την πολυτέλεια να μην αξιοποιεί το ανθρώπινο δυναμικό της και να συντηρεί ρητορικά αναμασήματα νεωτερισμού κενών περιεχομένου. Πρέπει επιτέλους με έναν νέο τρόπο να βρει τον δρόμο για τους πολίτες της να την σπρώξουν μπροστά να είναι δηλαδή, απλά αληθινή.