Σύνοδος του ΟΗΕ για το Κλίμα: «Διώξτε αυτούς που ρυπαίνουν», αλλιώς κάνετε πάρτι με τις «5 αδελφές»

Την ώρα που πόλεις της Ισπανίας πλημμυρίζουν από έντονες βροχοπτώσεις και ολάκερος ο κόσμος αντιμετωπίζει ακραία καιρικά φαινόμενα, στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν διεξάγεται η 29η Σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα (COP29).

Και θυμήθηκα τις πλωτές πλατφόρμες εξόρυξης αργού πετρελαίου, αυτούς τους τεράστιους μεταλλικούς όγκους, που είχα αντικρύσει εκεί, μερικές εκατοντάδες μέτρα από τη ακτή, στην Κασπία Θάλασσα, και λίγα μόλις χιλιόμετρα μακριά από το οχυρωμένο τμήμα της παλιάς πόλης του Μπακού, που έχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO.

Η αντίθεση ήταν προφανής και όχι μόνον από αισθητικής πλευράς.

Το Αζερμπαϊτζάν, παρότι έχει σημαντικά έσοδα από τους φυσικούς του πόρους (πετρέλαια και φυσικό αέριο), οι κάτοικοί του ήταν -και παραμένουν- στην πλειοψηφία τους φτωχοί. Το κατά κεφαλήν εισόδημα εκτιμάται περίπου σε 6.000 δολάρια σε ονομαστικούς όρους και 17.000 δολάρια βάσει ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης (PPP).

Στο Μπακού, λοιπόν, οι ηγέτες των κρατών μελών, δια των εθνικών αντιπροσωπειών τους, -υποτίθεται ότι- εξετάζουν τη λήψη δραστικών μέτρων για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Το ίδιο δήλωναν ότι έκαναν και το μακρινό 1995, όταν είχα καλύψει τις εργασίες της Παγκόσμιας Συνόδου για το Κλίμα στο Βερολίνο. Ήταν η πρώτη διάσκεψη που διοργάνωνε ο ΟΗΕ. Επιστήμονες και εκπρόσωποι ΜΚΟ έκρουαν από τότε τον κώδωνα του κινδύνου για τις συνέπειες της ανόδου λίγων μόνον βαθμών της θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα.

Κι όμως οι ηγέτες κρατών έβρισκαν διάφορες δικαιολογίες για να αντικρούσουν αυτές τις επιστημονικά τεκμηριωμένες απόψεις. Το ίδιο και πολύ περισσότερο πολυεθνικές και τα lobbies τους. Όλα στο όνομα της ανάπτυξης…

Ακολούθησαν παγκόσμιες σύνοδοι για το κλίμα στη Γενεύη, στο Κιότο το ΄97 όπου υπογράφηκε το σχετικό Πρωτόκολλο για το Κλίμα, στο Μπουένος Άιρες, στη Βόννη, στη Χάγη, στο Μαρακές, στο Δελχί, στο Μπαλί, στο Παρίσι, στη Μαδρίτη, με τελευταία, την 28η, αυτή που πραγματοποιήθηκε το 2023 στο Ντουμπάι (ΗΑΕ). Κάθε χρόνο και μια διάσκεψη, όλες διοργανωμένες από τον ΟΗΕ.

Οι πάντες υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα να επιταχυνθεί η ενεργειακή μετάβαση ώστε να μετριαστεί η κλιματική αλλαγή, εκατομμύρια δολάρια δαπανώνται κάθε χρόνο για αυτή τη διοργάνωση, αλλά τα αποτελέσματα είναι κάτι λιγότερο από πενιχρά.

Τριάντα σχεδόν χρόνια μετά, παρότι πλέον οι συνέπειες είναι ορατές (παραπέμπω σε χάρτες για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και στους χιλιάδες περιβαλλοντικούς πρόσφυγες), οι ηγέτες κρατών ουσιαστικά κωφεύουν και τα βήματα που γίνονται, τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου, για την κλιματική αλλαγή είναι λίγα, όπως φαίνεται εκ του αποτελέσματος.

Οι πάγοι λιώνουν, η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει, πόλεις πλημμυρίζουν κι άλλες κινδυνεύουν να πλημμυρίσουν. Tο κλίμα έχει αλλάξει.

Σε μια μελέτη επιστημόνων που δημοσιεύτηκε το 2018, αναφέρθηκαν συνολικά 467 επιδράσεις των κλιματικών επιπτώσεων που επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία, το νερό, τα τρόφιμα, την οικονομία, τις υποδομές και την ασφάλεια. Η απειλή που δημιουργούν οι αρνητικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θα αυξηθούν σημαντικά εάν δεν υλοποιηθούν άμεσα και δραστικά μέτρα προστασίας του κλίματος.

Τον Μάρτιο του 2023, ο κόσμος έκανε μπάνιο στη θάλασσα, πολιτικοί χαίρονταν διότι επιμηκύνθηκε η τουριστική περίοδος (τρομάρα τους!), και φέτος αντιμετωπίζουν πλημμύρες.

«Είναι βάσιμο -υπογραμμίζουν πάλι επιστήμονες- να αναμένουμε στη Μεσόγειο, που άλλωστε θεωρείται κλιματικό hot spot, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, ακραία φαινόμενα με μεγαλύτερη ένταση και διάρκεια αλλά και συχνότερα».

Θα έλεγα ότι αυτό αφορά κυρίως τους καύσωνες, χωρίς όμως να παραβλέπεται ο συνδυασμός κλιματικών φαινομένων, δηλαδή καύσωνας και ξηρασία (που εν τέλει συμβάλλουν ώστε οι δασικές πυρκαγιές να είναι περισσότερο επιθετικές), ή θαλάσσιος καύσωνας και καταιγίδες (που οδηγούν σε ακραίες καταιγίδες).

Ακόμη κι αν περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, η στάθμη του νερού στις θάλασσες θα αυξάνεται για δεκαετίες, πλημμυρίζοντας πόλεις που κατοικούνται από μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους.

Το 2023, έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος που δόθηκε στη δημοσιότητα αναφέρει ότι ένας στους οκτώ ευρωπαίους πολίτες ζει σε μια περιοχή που κινδυνεύει από πλημμύρες.

Σε περιοχές υψηλού κινδύνου βρίσκονται επίσης υποδομές ζωτικής σημασίας, όπως το 11% των νοσοκομείων και το 15% περίπου των βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Οι ξηρασίες και οι καύσωνες απειλούν την ποιότητα του νερού και αυξάνουν τη συγκέντρωση ρύπων. Αυτά με τη σειρά τους επηρεάζουν τη γεωργία και τα συστήματα ψύξης πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Σύμφωνα πάντα με την έκθεση, από το 1980 έως το 2022 καταγράφηκαν 5.582 θάνατοι από πλημμύρες και 702 θάνατοι από πυρκαγιές σε 32 ευρωπαϊκές χώρες. Ηλικιωμένοι πολίτες, παιδιά, άτομα με κακή υγεία, ομάδες χαμηλότερου εισοδήματος, αγρότες και ομάδες υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης είναι μεταξύ των ομάδων που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στην υγεία από πλημμύρες, ξηρασίες, πυρκαγιές ή ασθένειες που μεταδίδονται από το νερό.

Στο Μπακού, όμως, «πέρα βρέχει». Και δεν είναι μόνον ο επί 20 και πλέον χρόνια, λόγω κληρονομικού δικαιώματος, πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλάμ Αλίεφ, που αποκάλεσε «δώρο του θεού» τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Όπως πέρυσι προκάλεσε αγανάκτηση το γεγονός ότι ο επικεφαλής της εθνικής εταιρίας πετρελαίου των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων είχε διοριστεί πρόεδρος της Παγκόσμιας Συνόδου για το Κλίμα.

Φέτος η παρουσία των λόμπι από τις βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. 1.800 είναι οι εκπρόσωποι του κλάδου που συμμετέχουν στις εργασίες της συνόδου. Οι λομπίστες, δηλαδή, υπερβαίνουν σε αριθμό τις αντιπροσωπείες των περισσότερων χωρών, με εξαίρεση τη διοργανώτρια χώρα και άλλες μεγάλες αντιπροσωπείες, όπως της Βραζιλίας και της Τουρκίας.

Η συμμαχία Kick Big Polluters Out (KBPO), στην οποία συμμετέχουν 450 περιβαλλοντικές ΜΚΟ απ΄ όλον τον κόσμο και με σύνθημα «διώξτε αυτούς που κάνουν τη μεγαλύτερη ρύπανση», επισημαίνει ότι οι άδειες εισόδου που χορηγήθηκαν στους λομπίστες, καθώς και η συμμετοχή μεγάλων εταιρειών, των «πέντε αδελφών» (Chevron, ExxonMobil, BP, Shell, ΕΝΙ), υπερβαίνουν συνολικά αυτές των 10 χωρών που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή.

Κατόπιν τούτου, διερωτώμαι αν θα έχουν άδικο όσοι υποστηρίξουν ότι αυτές οι σύνοδοι κορυφής έχει εκφυλιστεί σ΄ ένα πάρτι των «πέντε αδελφών» με τους υποστηρικτές τους, «στάχτη στα μάτια του κόσμου». Ή, εάν πράγματι υπάρχει ακόμη ελπίδα κάτι να προσφέρουν.