SYRIZA c’est fini!

Λέξεις Νίκος Μαραντζίδης*

Εκείνη η συζήτηση  έμελλε να αποδειχθεί προφητική. Ήταν ένα σαλονικιώτικο βροχερό πρωινό αρκετούς μήνες πριν τις εκλογές του Μαΐου. Συνομιλούσα χαμηλόφωνα για τις πολιτικές εξελίξεις με σημαίνον στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ που τραβούσε πάνω του τα μάτια των υπόλοιπων θαμώνων, σε μια γωνιά στο συνηθισμένο στέκι μου στην Παύλου Μελά: «Τι θα κάνει ο Τσίπρας όταν θα χάσει τις επόμενες εκλογές, θα συνεχίσει ή θα παραιτηθεί;», ρώτησα. Αν και το στέλεχος, αρνιόταν να αποδεχτεί την επερχόμενη -βέβαιη στα δικά μου μάτια- ήττα, για την οικονομία του πράγματος μετατρέψαμε το χρονικό επίρρημα σε υποθετικό.

Μου έκανε πάντα εντύπωση πόση αμηχανία προκαλούσε το θέμα αυτό στο ΣΥΡΙΖΑ. Σε αντίθεση με άλλα κόμματα εξουσίας, τη ΝΔ ή και το ΠΑΣΟΚ ακόμη και στην εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου, που το ενδεχόμενο μιας εκλογικής ήττας ενείχε πάντα το σοβαρό ενδεχόμενο της παραίτησης και της εκλογής νέου αρχηγού, στον ΣΥΡΙΖΑ όλα αυτά ήταν ταμπού. Κάθε φορά που έκανες μια τέτοια συζήτηση με τα πρωτοκλασάτα αλλά και τα μεσαία στελέχη του κόμματος έβλεπες κόμπιασμα και δισταγμό,  λες και δεν είχε βιώσει στο παρελθόν του το κόμμα αλλαγές ηγεσίας.

Τελικά, είστε βαθιά σταλινικοί ή πολύ θρήσκοι, σχολίασα. Μόνο για τον Στάλιν και τον Πάπα δεν θα κάναμε τέτοια συζήτηση, είπα και έσκασα στα γέλια. Δεν γέλασε! Λένε, είπε με κάποιο δισταγμό, πως αν φύγει ο Τσίπρας ο ΣΥΡΙΖΑ θα τελειώσει, θα διαλυθεί. Αυτό δεν μου ακούγεται πολύ αριστερό, απάντησα χαμογελώντας. Και συνέχισα με σαλονικιώτικο χαλαρό ύφος: «οπότε ας κάνω εγώ τον αριστερό ανάμεσα στους δυο μας».

Μου φαινόταν, βέβαια, σχεδόν αυθάδες να κάνω μαθήματα αριστερής ανάλυσης σε ένα μπαρουτοκαπνισμένο στέλεχος της Αριστεράς, αλλά απτόητος συνέχισα: «αν σε ένα κόμμα, η μόνη συγκολλητική ουσία μεταξύ των προσώπων και των ρευμάτων που το συνιστούν είναι ο ηγέτης του, τότε φαίνεται πως αυτό το κόμμα δεν επιτελεί κάποιο πραγματικό κοινωνικό ρόλο, ούτε και εκφράζει μια πραγματική κοινωνική συμμαχία και ένα πραγματικό πολιτικό σχέδιο, οπότε ας τελειώσει».

Τελικά, ο ΣΥΡΙΖΑ τελείωσε. Όχι βέβαια επειδή το είπα εγώ, αλλά για άλλους λόγους. Είτε επειδή, όπως κάποιοι υποστηρίζουν, «εξαγοράστηκε» με επιθετικό τρόπο, είτε επειδή το κόμμα «απήχθη» από αλλότριες ιδεολογικές δυνάμεις, είτε τέλος γιατί στην απόγνωση τους ή με διάθεση χαβαλέ και «φάσης» μερικές δεκάδες χιλιάδες ψηφοφόροι (το 1% του εκλογικού σώματος) αποφάσισαν να οδηγήσουν χωρίς να το καταλάβουν έναν συλλογικό φορέα στην πολιτική του αυτοκτονία.

Πάντως, η σημερινή ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, αυτό το σουρεαλιστικό κράμα αλαζονείας, λαϊκισμού, ιδεολογικής ρηχότητας και πολιτικής ανεπάρκειας για την οποία «δυσκολεύεται κανείς να καταλάβει που σταματά η παρωδία και που ξεκινά η πραγματικότητα» (Στάθης Καλύβας, «Μετά το Τέλος», Καθημερινή της Κυριακής 3/12/2023), είναι προφανές πως είναι εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι απίθανο, να μετεξελιχθεί σε μια σοβαρή και αξιόπιστη πολιτική ηγεσία. Οπότε ναι, τελείωσε. C’est fini SYRIZA!

Το τέλος ενός κόμματος δεν σημαίνει απαραιτήτως το τέλος ενός πολιτικού και ιδεολογικού χώρου. Κάθε άλλο! Κάτω από συνθήκες, μια κρίση μπορεί να λειτουργήσει αναζωογονητικά, να εμπλουτίσει ιδεολογικά, να αναδιατάξει δυνάμεις, να αναδιαρθρώσει συμμαχίες, και τέλος να διευρύνει την πολιτική απήχηση.

Υπό αυτό το πρίσμα, όσοι ενδιαφερόμαστε να τεθεί ένα τέλος στην ηγεμονία της Νέας Δημοκρατίας και ανησυχούμε να μην φτάσει η χώρα μας στο σημείο η μόνο πραγματική απειλή στην Κεντροδεξιά να γίνει η Άκρα Δεξιά, οφείλουμε να καλωσορίσουμε το νέο φορέα, τη Νέα Αριστερά και τον ηγέτη της, τον Αλέξη Χαρίτση.

Γιατί ο  νέος φορέας διαθέτει ακριβώς αυτό που λείπει από το ΣΥΡΙΖΑ: Σοβαρότητα.  Η κατάσταση «σοβαρότης μηδέν» του ΣΥΡΙΖΑ, όπως  εύστοχα το διατύπωσε ο δημοσιογράφος Γιώργος Καρελιάς («Νέα Αριστερά: Έχει στίγμα, έχει πρόσωπο, δεν έχει Πολάκη – Κασσελάκη…», News24/7, 5/12/2023), αποτελεί παράθυρο ευκαιρίας για την Νέα Αριστερά. Αποτελεί παράθυρο ευκαιρίας για κάθε πολίτη που ενδιαφέρεται για την πολιτική και όχι για το Life Style.

Αυτό βεβαίως δεν φτάνει, και όχι μόνο επειδή για μερικές κατηγορίες ψηφοφόρων η σοβαρότητα θεωρείται μειονέκτημα παρά προτέρημα. Κυρίως επειδή η πολιτική χρειάζεται και άλλα στοιχεία: να είναι λαϊκά κατανοητή και να παράγει όραμα και σχέδιο που να πείθει και να εμπνέει τον πολίτη.

Ο νέος φορέας, η Νέα Αριστερά έχει ένα βουνό να ανέβει και οι δυσκολίες είναι όλες μπροστά, αναμφίβολα. Αλλά ήδη έχει πετύχει κάτι εξαιρετικής σημασίας: διέσωσε την αξιοπρέπεια ενός ολόκληρου κόσμου κι ενός πολιτικού χώρου. Κι αυτό είναι ανεκτίμητο. Γιατί στο κάτω-κάτω, στην Αριστερά, σε όλες τις εκδοχές της από την φιλελεύθερη έως την ριζοσπαστική, κάνουμε πολιτική για να απελευθερωνόμαστε και να χειραφετούμαστε από τους καταναγκασμούς και τα όρια της καθημερινότητας, κι όχι για να υποδουλωνόμαστε στο γελοίο.

*Ο Νίκος Μαραντζίδης, είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.