Τα δάκρυα της Conchita

της Δάφνης Τραγάκη

Όταν ήταν πλέον προφανές ότι η νίκη της ανήκει, η Conchita άφησε τα δάκρυα χαράς να κυλίσουν. «Είμαστε ενωμένοι και είμαστε ασταμάτητοι» τόνισε σφίγγοντας στη γροθιά της το τρόπαιο λίγα λεπτά αργότερα. Ποιοι είναι ασταμάτητοι; Για τον κόσμο της Eurovision και για ένα μεγάλο μέρος των μίντια o θρίαμβος της Conchita Wurst αναγνωρίστηκε ως ελπιδοφόρο σημάδι μιας Ευρώπης που σέβεται και αποδέχεται τη διαφορετικότητα. Συμπτωματικά, η δήλωση της Conchita συμφωνεί με το επίσημο μότο που έχει υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, «ενότητα στην πολυμορφία». Ή, όπως τόνισε περήφανος ο Αυστριακός πρόεδρος, Heinz Fischer, «αυτή η νίκη δεν ήταν μόνο της Αυστρίας, αλλά, πάνω απ’ όλα, ήταν η νίκη της ποικιλομορφίας και της ανεκτικότητας στην Ευρώπη». Η «ανεκτικότητα», όπως και ο «πλουραλισμός» κατέχουν κεντρική θέση και στη ρητορική των νεοφιλελεύθερων δημοκρατιών, όπως αυτή της Αυστρίας, γιατί όχι και της Conchita; Πάρα τη Λαμπεντούζα και το Φαρμακονήσι, βέβαια. Και παρά την αυξημένη παρουσία των ακροδεξιών και νέο-ναζιστικών κομμάτων στα Ευρωπαϊκά κοινοβούλια, τα κρούσματα βίαιων ρατσιστικών επεισοδίων, ή της ολοένα και πιο περιοριστικής νομοθεσίας που αφορά στην ιδιότητα του πολίτη στην καρδιά της Ευρώπης. Και παρά την περιβαλλοντική επιβάρυνση που προκάλεσαν οι εγκαταστάσεις κινητήρων diesel για τη λειτουργία του Εurovision Ιsland τους δύο τελευταίους μήνες στην Κοπεγχάγη και σε μία χώρα που, κατά τα άλλα, φημίζεται για την προτεραιότητα που δίνει στην «πράσινη και βιώσιμη ανάπτυξη».

Η Εurovision, ένας θεσμός που υποτίθεται ότι στοχεύει στη σύσφιξη των δεσμών μεταξύ «των λαών της Ευρώπης» μέσω της μουσικής και πέρα απ’ ό,τι μας χωρίζει, προωθεί την «ανεκτικότητα» – όπως και την «ειρήνη», την «αγάπη», τη «δικαιοσύνη» – ως πανανθρώπινες αξίες που υφίστανται πέρα από όποιες πολιτικές διεκδικήσεις και αντιπαραθέσεις, ή γεωπολιτικά παιχνίδια εξουσίας. Σύμφωνα μάλιστα με τους κανόνες του διαγωνισμού οποιαδήποτε πολιτική αναφορά ή σχόλιο στους στίχους των υποψηφίων τραγουδιών μπορεί να λογοκριθεί, όπως συνέβη, για παράδειγμα, το 2009 με το υποψήφιο τραγούδι της Γεωργίας με τίτλο “We don’t Wanna Put In”.

Στην εποχή της διευρυμένης, νεοφιλελεύθερης Ευρώπη, η οποία υποτίθεται ότι αγκαλιάζει και προστατεύει την πολυπολιτισμικότητα στην υπηρεσία της ευρωπαϊκής «ολοκλήρωσης», η απευθείας ανάθεση της εκπροσώπησης της χώρας στην Conchita από τον κρατικό ραδιοτηλεοπτικό φορέα της Αυστρίας, επομένως, ήταν μία εύστοχη επιλογή στη δεδομένη ιστορική στιγμή της κρίσης στην Ουκρανία και των ομοφοβικών πολιτικών του Πούτιν. Στη γενικότερη αναγνώριση της νίκης της Conchita, ως απάντησης της «πολιτισμένης» Δύσης στην ομοφοβική πολιτική της «οπισθοδρομικής» Ρωσίας και του πρώην Σοβιετικού κόσμου, αναπαράγεται για ακόμη μια φορά ο υποκριτικός αυτοπροσδιορισμός της Δύσης ως κατεξοχήν τόπου «ελευθεριών» και «σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα». Ο θρίαμβος του εκκεντρικού σώματος της γενειοφόρου ντίβας με το glitter φόρεμα έρχεται να ανακινήσει το δίπολο «πολιτισμός»/ «βαρβαρότητα» σε μια Ευρώπη που φαντάζει πιο εξασθενημένη και εύθραυστη όσο πότε.

Ωστόσο, η επιλογή της Conchita από την αυστριακή δημόσια τηλεόραση δεν αποδοκιμάστηκε μόνο από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, αλλά και από ένα σημαντικό μέρος της αυστριακής κοινωνίας και της Δύσης, που έσπευσε να υποστηρίξει την «Anti-Wurst» καμπάνια στο Facebook. Ίσως αξίζει να θυμηθούμε, για παράδειγμα, ότι μόλις πριν μερικά χρόνια η αποκάλυψη ότι ο ηγέτης του αυστριακού ακροδεξιού κόμματος, Jörg Haider, είναι ομοφυλόφιλος πήρε διαστάσεις σκανδάλου για την αυστριακή κοινωνία.

Μήπως η ανάδειξη της νίκης της Conchita ως νίκης της διαφορετικότητας αναπαράγει το κυρίαρχο αφήγημα της υπεροχής της κοσμοπολίτικης Δύσης των «ελευθεριών», της «Gayropa» των «ίσων ευκαιριών» έναντι της Ανατολικής Ευρώπης και «του υπόλοιπου κόσμου»; Ενδεχομένως, χρειάζεται να ξανασκεφτούμε τι ακριβώς σημαίνει το σλόγκαν της φετινής Eurovision, “Join us”. Ποιοι ανήκουν στο «εμείς»; Και ποιοι είναι οι «άλλοι»; Τελικά για ποιον κλαίει η Conchita;

You were warned Once I’m transformed Once I’m reborn You know I will rise like a phoenix But you’re my flame

*Η Δάφνη Τραγάκη είναι απόφοιτος του τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας (Α.Π.Θ). Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Εθνομουσικολογία και διδάσκει στο πανεπιστήμιο Θεσσαλίας  από το 2004.