Τα γήπεδα, οι σύγχρονοι ιππόδρομοι

Λέξεις: Αργύρης Μπακιρτζής

Ο Αργύρης Μπακιρτζής βάζει σε τάξη τις σκέψεις του, υπό μορφήν απαντήσεων  σε έναν φανταστικό ερωτώντα, με την ευκαιρία της παραμονής του στην Αθήνα ως ερμηνευτή ενός αγανακτισμένου φιλάθλου στο θεατρικό έργο του Στ.Τσιώλη «Ταξιδεύοντας με τον ΠΑΟΚ» και  ύστερα από τα πρόσφατα επεισόδια στον χώρο του ποδοσφαίρου.

-Πώς και μετά τον κινηματογράφο σας βλέπουμε και στο θέατρο;

-Στον κινηματογράφο, είμαι ηθοποιός ενός σκηνοθέτη, του Σταύρου Τσιώλη, στου οποίου τις τελευταίες πέντε ταινίες έχω συμμετάσχει με ποικίλες ιδιότητες και σε όλες ως ηθοποιός. Δηλαδή δεν είμαι ηθοποιός παρά μέλος της κινηματογραφικής του  ομάδας. Διαβάζοντας τα σενάρια και τα θεατρικά του έργα έχω την εντύπωση ότι όλοι οι ρόλοι είναι γραμμένοι για μένα. Έτσι βρίσκομαι στην Αθήνα και συμμετέχω στη διανομή της παράστασης του Θεάτρου Τέχνης  του έργου του «Ταξιδεύοντας με τον ΠΑΟΚ», -ενός  έργου με ηρωίδες τρεις μοναχικές γυναίκες και φόντο τον κόσμο του ποδοσφαίρου-, για τους παρακάτω τρεις λόγους: α) ως μη παροπλισμένο μέλος της ομάδας Τσιώλη, αφού συχνά τηλεφωνιόμαστε ή συναντιόμαστε και στήνουμε το επιτελείο μας σε ένα καφενείο στο Χαλάνδρι, σχεδιάζοντας τις επόμενες κινήσεις μας, β) ως αποδέκτης μιας τιμητικής πρότασης ενός ιστορικού θεάτρου και γ) ως εσωτερικός οικονομικός μετανάστης.

-Πώς βλέπετε την Αθήνα, τώρα που είστε ημιμόνιμος κάτοικός της;

-Μου αρέσει πολύ να έρχομαι στην Αθήνα γιατί έχω πολλούς αγαπητούς φίλους και γιατί  στο συγκρότημά μας Χειμερινοί Κολυμβητές η Αθήνα προσφέρει πάντα μια πολύ ζεστή αγκαλιά, τόσο που πιστεύω ότι αν δεν παίζαμε στην Αθήνα, σχετικά συχνά  θα έλεγα, δεν θα υπήρχαμε ως συγκρότημα. Η ζωή όμως εδώ αυτόν τον καιρό, όπως την αντιλαμβανόμαστε φαντάζομαι όλοι μας,  είναι πολύ δύσκολη και το χειρότερο που βιώνει κανείς  είναι η δυστυχία και η απόγνωση  τόσων πολλών συνανθρώπων μας  τόσο πολύ κοντά μας. Σε σταματούν άνθρωποι καθ’ όλα αξιοπρεπείς που βρίσκονται σε τρομερή απελπισία και είναι τόσοι πολλοί που αναγκάζεσαι να προσπεράσεις  σαν αναίσθητος και ένοχος. Φαντάζομαι ότι αυτή η κατάσταση που ζούμε δεν οφείλεται παρά σε μια  συνειδητή πολιτική  αυτών που διαχρονικά μας κυβερνούν. Δεν μπορώ να δώσω άλλη εξήγηση. Το κράτος οφείλει να περιθάλψει όλους αυτούς τους απόκληρους και να τους βοηθήσει, όσοι και όποιοι είναι. Δεν του επιτρέπεται να μην το κάνει. De juris. Πώς; να βρει τρόπο. Να φτιάξουν ιμαρέτια, όπως οι Οθωμανοί. Πώς να το κάνει όμως όταν  είναι φανερό ότι αφήνοντας ατιμώρητους τους πρωταγωνιστές τόσων σκανδάλων   αποδέχεται τη συνενοχή σε όσα μας οδήγησαν εδώ που βρισκόμαστε  και δείχνει πως διολισθαίνει στη σκοτεινή πλευρά του κόσμου; Διαβάστε Φίλιπ Ντικ. Πενήντα χρόνια πριν, έχει περιγράψει  με ακρίβεια ό,τι συμβαίνει σήμερα. Όσο για τους μετανάστες θέλω να πω πως αποτελούν μια από τις λίγες ελπίδες του τόπου μας. Οι μόνοι, σχεδόν, ευγενείς άνθρωποι που γνώρισα εδώ και καιρό είναι μετανάστες. Και σίγουρα οι πιο εργατικοί.  Άνθρωποι που έρχονται από πολιτισμούς μακραίωνους και που οι δημιουργημένες από τον, βυθισμένο στη βαρβαρότητα, λεγόμενο «πολιτισμένο» κόσμο συνθήκες τους οδήγησαν κοντά μας. Γνωρίσατε ανθρώπους από το Μπαγκλαντές; Ούτε στο δαχτυλάκι τους δεν τους φτάνουμε. Τόσο δύσκολη, για παράδειγμα,  είναι μια ανακατανομή της  κρατικής, εκκλησιαστικής και ιδιωτικής ακαλλιέργητης γης; Η γη στους ανθρώπους που την καλλιεργούν και την αγαπούν  ανήκει. Δώσε στους ανθρώπους αυτούς χωράφια και θα κάνουν θαύματα, θα γεμίσουν και τα ταμεία από τις εισφορές τους.

-Ας  μιλήσουμε για ποδόσφαιρο.  Παρακολουθείτε; Πηγαίνετε στο γήπεδο;

-Προέρχομαι από οικογένεια Ηρακλειδέων. Από μικρός, μόνος εγώ στο σπίτι, ως μικρότερος, για να σταθώ απέναντι στα δυο μου αδέλφια,  έγινα  Παοκτσής και πήγαινα με τον δάσκαλο αδελφό του πατέρα μου, σέντερ φορ της Δόξας Δράμας γύρω στα 1930, στο παλιό γήπεδο του ΠΑΟΚ στο Συντριβάνι, την εποχή της μεγάλης ομάδας των Κουϊρουκίδη, Παπαδάκη, Γεντζή, Τσίντογλου, Κεμανίδη, Χουρβουλιάδη, Λέανδρου, Κιουρτζή  κ.ά, πριν από την ιστορική εποχή που ψάχναμε όνομα  παίχτη του ΠΑΟΚ που να μην τελειώνει σε  -ίδης·  αν θυμάμαι καλά υπήρχε μόνον ένα, του τερματοφύλακα, Πρόγιος, που τον είχα δει να τρώει σε ένα ματς τρία  γκολ από φαλτσαριστά σουτ του Νεστορίδη, στο παλιό γήπεδο. Σε ένα άλλο παιχνίδι στην Τούμπα, η ΑΕΚ είχε παίξει φανταστικά,  ο τερματοφύλακας του ΠΑΟΚ Χριστοδούλου έπιασε τα άπιαστα και πέναλτυ,  και η ΑΕΚ έχασε με 4-0. Γύρω στο 1980 σταμάτησα να πηγαίνω στο γήπεδο. Τα τελευταία δυο χρόνια πήγα 3-4 φορές  μετά από φορτική πίεση του μικρού γιου μου Κώστα, όταν δεν βρήκα  γνωστό να τον πάρει μαζί του. Στη νέα μου επαφή με το γήπεδο αισθάνθηκα μια μικρή δυσφορία  και  παρά λίγο αίσθημα πανικού και αρρυθμία. Δεν είναι για την ηλικία μου το τόσο στρίμωγμα. Πλέον μου αρκεί να παρακολουθώ απ’ την τηλεόραση, κατά προτίμηση στο καφέ του Λιμενικού Σταθμού στην Καβάλα, όπου συγκροτείται φοβερή κερκίδα και αναμεταδίδονται όλοι οι αγώνες συγχρόνως από πολλές τηλεοράσεις.

-Τι γνώμη έχετε για  το ποδόσφαιρο;

-Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι. Συγχρόνως όμως, στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο διακυβεύονται τεράστια οικονομικά συμφέροντα,  ξεφεύγοντας μάλιστα συχνά  από  το μάτι του Νόμου, ενώ οι επί κεφαλής των μεγάλων ομάδων είναι συνήθως επιτυχημένοι επιχειρηματίες, άνθρωποι που δεν έχουν μάθει  να χάνουν. Τόσο μάλιστα που μερικές φορές ορισμένοι «φτιάχνονται» ακόμη περισσότερο όταν η ομάδα τους κερδίζει κάλπικα, γιατί έτσι επιβεβαιώνεται η ισχύς τους. Το κακό είναι ότι όσοι εμπλέκονται με το ποδόσφαιρο παριστάνουν τις αθώες περιστερές και προβάλλουν εαυτούς ως λάτρεις του αθλήματος, όμως αθώοι είναι μόνον οι φίλαθλοι που δεν έχουν οικονομική εξάρτηση από τους παράγοντές  του ή όσοι έχουν μια νόμιμη επαγγελματική σχέση μαζί του. ΄Ετσι δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι το ποδόσφαιρο είναι κι αυτό είναι ένας   καθρέφτης του κοινωνικού μας περιβάλλοντος και με ένα τέτοιο πνεύμα μπορούμε να ξεκινήσουμε την κουβέντα μας. Και πρώτα πρώτα ας αναφέρουμε ένα σπουδαίο κινέζικο ποίημα του Kινέζου ποιητή Λυ Γυ,(50 – 130μ.Χ), αντιγραμμένο από έκδοση τσέπης της 10ετίας του ’50, άγνωστου μεταφραστή, που αναδημοσιεύτηκε  στον δίσκο των Χειμερινών Κολυμβητών «23 κόκκινα φώτα» και στο πρόγραμμα της παράστασης «Ταξιδεύοντας με τον ΠΑΟΚ»:

«Ολοστρόγγυλη σφαίρα και τετράγωνος χώρος

ενώ αντίπαλες οι δυο ομάδες στέκουν

η σφαίρα ανάμεσά τους θα πετάξη σαν τη σελήνη.

Αρχηγοί εκλέγονται και τις θέσεις τους παίρνουν,

χωρίς να συγχωρούν απ’ την αδελφοσύνη παρεκτροπή

οι αμετάβλητοι κανονισμοί δεν επιτρέπουν μεροληψία.

Εκεί χρειάζεται αποφασιστικότης και ψυχραιμία

ούτε ο παραμικρός ερεθισμός στην ατυχία.

Κι’ αν όλ’ αυτά  είν’ αναγκαία στο ποδόσφαιρο

πόσο περισσότερο στις υποθέσεις της ζωής».

-Τι συμβαίνει στο γήπεδο εκτός από το ότι 22 άνθρωποι κυνηγούν μια μπάλα

-Παρά τη δημοτικότητα του παιχνιδιού στην αρχαία Κίνα οι σύγχρονοι Κινέζοι άργησαν να το ξαναανακαλύψουν. Όταν ο αντιπρόσωπος της Κίνας στη διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή Δρ Βανγκ έπεισε το 1936 δυο ξένες ομάδες να δώσουν έναν αγώνα επίδειξης στη Σαγκάη, κάλεσε και δυο ισχυρούς φίλους του για να βοηθήσουν στην προσπάθεια διάδοσής του. Μετά από ένα τέταρτο και οι δυο σηκώθηκαν και έφυγαν. «-Δεν καταλαβαίνω τι έννοια έχει να κλωτσά κανείς μια σφαίρα και να τρέχει ύστερα κατόπιν της», είπε ο ένας. «-Ούτε κι εγώ», είπε ο δεύτερος. «-Αν δεν κλωτσούσαν τη σφαίρα μάλιστα, δε θα ήταν αναγκασμένοι να την κυνηγούν» (το επεισόδιο αναφέρεται στο παραπάνω βιβλίο). Παρόλ’ αυτά το άθλημα διαδόθηκε ευρέως και στην Κίνα.  Τα γήπεδα του ποδοσφαίρου αποτελούν τους  σύγχρονους Ιππόδρομους. Στους ρωμαϊκούς Ιππόδρομους, -η Ρώμη είχε έξι-, συναθροίζονταν άνθρωποι από διάφορους τόπους και εκεί σιτίζονταν, μάθαιναν τη γλώσσα, υιοθετούσαν κοινές συμπεριφορές, οδηγούνταν με λίγα λόγια σε μια ελεγχόμενη μαζικοποίηση, κάτι που συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό και στα σημερινά γήπεδα ποδοσφαίρου, ιδίως στα ευρωπαϊκά, όπου όλα  μοιάζουν πολιτισμένα και ευγενικά. Αντίθετα στον βυζαντινό Ιππόδρομο δεν συνέβαινε το ίδιο. Η μαζικοποίηση του «χύδην όχλου», των «λαϊκών» ή «βουλγάριων», που μιλούσαν  την ελληνική και όχι την επίσημη ρωμαϊκή γλώσσα, δεν ευοδώθηκε. Αντίθετα, αναπτύχθηκε  μια αντίδραση στην κοινωνική αδικία και μια αντιπολίτευση στους προνομιούχους και στην  κοσμική και θρησκευτική εξουσία,  που μάλιστα στήριξε πολλές φορές τη  βυζαντινή δημοκρατία, όπως τον 6^ο αιώνα, μετά στα χρόνια των λαοπρόβλητων Ισαύρων και τον 11^ο αιώνα με τις διεκδικήσεις στα χρόνια των Κομνηνών. Ο Ιππόδρομος  έφθασε να αποτελεί το κέντρο της ζωής της αυτοκρατορίας και μαρτυρεί ένα χιλιόχρονο Βυζάντιο όχι άκαμπτο και ίδιο, όπως έχουμε μάθει να το θεωρούμε, αλλά πολυφωνικό και ευμετάβλητο, ανοιχτό στους άλλους πολιτισμούς και στη συγχώνευση ετερόκλητων πολιτιστικών στοιχείων (χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του Βαγγέλη Παπαζαχαρίου «Βαλκανική Κολυμβήθρα Ονομάτων», Ισνάφι, Γιάννενα).

-Πού οφείλεται κατά τη γνώμη σας η δυναμική που διαθέτει ο ΠΑΟΚ, αφού αυτός  αναφέρεται στον τίτλο του θεατρικού έργου και η αναγραφή του ονόματός του στην είσοδο του Θεάτρου Τέχνης προκάλεσε εκτεταμένους βανδαλισμούς το βράδυ της πρεμιέρας του στις 4.2.2011;

-Βασιζόμενος σε μια  ανάλυση του αρχιτέκτονα και ιστορικού Μίλτου Πολυβίου, καταγόμενου από προσφυγική οικογένεια των Νέων Μουδανιών, θα σας αναφέρω τρεις βασικούς λόγους:

α) Είναι γνωστό πως η ελληνική κοινωνία είναι δέσμια ενός αθηνοκεντρισμού που περιθωριοποιεί την επαρχία. Όλα τα εκτός λεκανοπεδίου σωματεία είναι αντίθετα σ’ αυτό, όμως η αδυναμία τους να το αντιμετωπίσουν τα οδηγεί να λειτουργούν συχνά  ως δορυφόροι των μεγάλων  ή να έχουν μαζί τους όπως λέγεται πελατειακές σχέσεις.  Ο ΠΑΟΚ, λόγω του μεγάλου πλήθους των οπαδών του και της εν γένει δυναμικής του, μπορεί να αμφισβητήσει τον αθηνοκεντρισμό, έτσι ώστε να καθίσταται ο εκφραστής ενός πνεύματος αντίστασης στο φαινόμενο αυτό, όχι μόνο σε αθλητικό πλαίσιο.

β)Το μεγάλο κεφάλαιο και οι ισχυροί πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες της χώρας, αυτό που ονομάζουμε γενικά κατεστημένο, εκφράζεται αποκλειστικά  μέσω των  μεγάλων  σωματείων του κέντρου, με όλα τα συνεπαγόμενα σε ό,τι αφορά στις διακρίσεις, την ευνοιοκρατία, την υφαρπαγή ταλέντων κλπ. Ο πρώην πρωθυπουργός, αν και Σερραίος, υποστηρίζει τον Παναθηναϊκό. Το ίδιο άκουσα και ο νυν πρόεδρος του Συνασπισμού παρότι η μητέρα του κατάγεται από το Νομό Καβάλας και ακόμη ένας πρώην πρόεδρος του Συνασπισμού διετέλεσε και πρόεδρος της ίδιας ομάδας.  Ακούστηκε  επίσης τελευταία ότι προτάθηκε σε μια πολύ γνωστή βουλευτή του ΚΚΕ να αναλάβει τον Παναθηναϊκό. Σε περιόδους κρίσεων, όπως στην περίοδο της χούντας ή τελευταία,  η ΑΕΚ βγαίνει απ’ το παιχνίδι. Κατά συνέπεια τα δυο μεγαλύτερα σωματεία, ο Ολυμπιακός και ο Παναθηναϊκός, παρότι συσπειρώνουν ευρύτατες λαϊκές μάζες, δεν μπορούν να εκφράσουν το αίσθημα του απλού λαϊκού ανθρώπου για την αποτίναξη της καταπίεσης των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων από τους ισχυρούς, κάτι που βέβαια έκφραζε και ο Ολυμπιακός μέχρι την πτώση της χούντας. Δεν είναι τυχαίο ότι στα χρόνια εκείνα έπαιζε στον Ολυμπιακό ο αριστερών πεποιθήσεων αν δεν απατώμαι Ρομαίν Αργυρούδης, δεδηλωμένος εχθρός της χούντας, η οποία προφανώς πίεσε να μην  έχει την καριέρα που είχε για παράδειγμα  ο Υβ Τριαντάφυλλος. Εκφραστής αυτού του «ταξικού» αισθήματος αντίθεσης στη δεδομένη  κατάσταση, απ’ όλες τις επαρχιακές ομάδες, είναι βασικά ο ΠΑΟΚ,  επειδή συσπειρώνει πλατιά λαϊκά στρώματα και μπορεί να δώσει ελπίδες για κάποιο αποτέλεσμα. Απόδειξη τα δυο  πρωταθλήματά του και δεν θυμάμαι πόσα κύπελλα μετά τη μεταπολίτευση.

γ)Η ναυαγισμένη «Μεγάλη Ιδέα» και οι χαμένες πατρίδες, είτε πρόκειται για ανεδαφικούς ρομαντισμούς είτε για κατασκευασμένες φαντασιώσεις, αποτελούν ισχυρότατη συνιστώσα της λαϊκής ιδεολογίας του Έλληνα. Ο Πανιώνιος, ο Απόλλων Καλαμαριάς, ο Ιωνικός, η Α.Ε.Ποντίων, η Νίκη Βόλου, ο Π.Ο.Μουδανιών και τόσες άλλες ομάδες που δημιουργήθηκαν από πρόσφυγες, αλλά κυρίως ο ΠΑΟΚ και η ΑΕΚ, επειδή έχουν έμβλημα τον δικέφαλο αετό και όνομα που δηλώνει την καταγωγή τους από το ιστορικό κέντρο του ελληνισμού, είναι τα σωματεία που μπορούν να εκφράσουν αυτό το αίσθημα, όμως η ΑΕΚ δεν διαθέτει τη δυναμική που προσδίδουν στο αίσθημα αυτό οι δυο  λόγοι που προαναφέρθηκαν.

-Πώς εξηγείτε την αντιπαλότητά του ΠΑΟΚ με τις μεγάλες ομάδες και κυρίως τον Ολυμπιακό;

-Δυστυχώς όσο περνά ο καιρός οι ομάδες όλο και περισσότερο ταυτίζονται με τους ιδιοκτήτες τους και λιγότερο με τον λαό τους.  Έχει ενδιαφέρον το ότι οι δυο μεγάλες ομάδες, ο Παναθηναϊκός των αστικών στρωμάτων και ο Ολυμπιακός μετά την μεταπολίτευση, του Κοσκωτά και του Κόκκαλη, της εποχής δηλ. που ταυτίστηκε με την εξουσία και το ΠΑΣΟΚ, παρότι, σε μια αντιστοιχία βέβαια, είναι εκφραστές της ιδεολογίας των «γαλάζιων» και των «λευκών» του βυζαντινού Ιπποδρόμου, των Δήμων της κάστας  των προνομιούχων, φορούν τα χρώματα των μανιχαϊστικής ιδεολογίας  «πράσινων» και «ρουσσάτων» των Δήμων των λαϊκών στρωμάτων των κατοίκων της βυζαντινής Πόλης. Δεν μιλώ βέβαια για τον Ολυμπιακό πριν το 1975, την κατ’ εξοχήν ομάδα των «ρουσσάτων» του Πειραιά, της μπέσας και των μεροκαματιάρηδων  του λιμανιού, της Κοκκινιάς και της Δραπετσώνας, της Νίκαιας, του Περάματος και των Μανιάτικων, γιατί όχι και της προσφυγιάς, τον Ολυμπιακό του Θασίτη κουμπάρου μου, εξαίρετου φιλόλογου και άρχοντα πρωτοψάλτη Φίλιππου Παπαφιλίππου που όταν ήρθε στην Αθήνα για να τραγουδήσει σε συναυλίες μας στον ΖΥΓΟ αμέσως αγγάρεψε έναν φίλο μας οπαδό του ΠΑΟ να τον πάει για προσκύνημα στο Καραϊσκάκη. Τον Ολυμπιακό που περιγράφεται τόσο γλαφυρά στο συγκινητικό βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Οι κόκκινοι βαρκάρηδες», εκδόσεις Τόπος,2011, την ομάδα της κόκκινης πρόγκας (απ’ το προγκάρω= γιουχάρω, αποδοκιμάζω, ξεφωνίζω) του Κοκού και της σκληροπυρηνικής πρόγκας των Ταμπουριών που συνέθετε τα συνθήματα σε ρεμπέτικους σκοπούς με μπαγλαμάδες, με τα αυτοσχέδια τραγούδια και τις πρόγκες (Παναθηναϊκέ, τρύπιε τενεκέ, απάντηση στο Παναθηναϊκέ, μεγάλε και τρανέ), των βαρκάρηδων του Πειραιά που τους κυνηγούσαν  οι ασφαλίτες γιατί τους μπέρδευαν με τους «κόκκινους βαρκάρηδες», τους βούλγαρους αναρχοσοσιαλιστές βομβιστές που είχαν κάψει τη μισή Θεσσαλονίκη στις αρχές του 20οί αιώνα, αλλά και των ιπποτικών συμπεριφορών στις δύσκολες στιγμές των αντιπάλων.

-Τι επιπλέον συνδέει τον ΠΑΟΚ και την ΑΕΚ εκτός από τα κοινά σύμβολα, τον δικέφαλο αετό και την Κωνσταντινούπολη;

-Ο ΠΑΟΚ, μετά τη συγχώνευσή του με την ΑΕΚ Θεσσαλονίκης το 1929, επέλεξε ως έμβλημα τον Δικέφαλο Αετό του Βυζαντίου με το ένα κεφάλι να κοιτάζει  στην Ανατολή και το άλλο στη Δύση, έμβλημα που υιοθέτησαν και οι Αλβανοί. Η διαφορά του εμβλήματος του ΠΑΟΚ από αυτό της ΑΕΚ της Νέας Φιλαδέλφειας είναι πως ο αετός του ΠΑΟΚ έχει τα φτερά του κλειστά, σε ένδειξη του μακροχρόνιου πένθους λόγω του ξεριζωμού από την εστία του. Ο  ΠΑΟΚ και η ΑΕΚ    διαθέτουν   σήμερα τους περισσότερους φιλάθλους  που τις υποστηρίζουν λόγω ιδεολογίας και πολιτικής στάσης και αποτελούν τον τρίτο πόλο απέναντι στο μαχιχαϊστικό δίπολο, του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού αντίστοιχα. Ο τρίτος πόλος στα συστήματα τριαδικότητας  είναι αυτός που αμβλύνει τις αντιθέσεις, που στηρίζει τη συνδιαλλαγή και εξασφαλίζει την κοινωνική ισορροπία και τη δημοκρατία μέσω της διαλεκτικής, όπως γράφει ο προαναφερθείς Β.Παπαζαχαρίου.

-Στην Ευρώπη βλέπουμε αντίστοιχα παραδείγματα;

-Φυσικά. Στην Ευρώπη μπορούμε να βρούμε πολλές αντίστοιχες αντιπαλότητες, αρκεί να θυμηθούμε τις συγκρούσεις  της Τορίνο των εργατών και της Γιούβε των αφεντικών, στην Ισπανία την σκανδαλωδώς ευνοημένη από το φασιστικό καθεστώς και τις Τράπεζες Ρεάλ και την κυνηγημένη Μπάρτσα, όπως στην Ελλάδα τον διαλυμένο από τη χούντα Εργοτέλη, που σημειωτέον τότε υποστηριζόταν από την οικογένεια Μαρινάκη, πολλά μέλη της οποίας στον πόλεμο ήταν ενταγμένα στις τάξεις του ΕΛΑΣ. Θα μου πείτε τι σχέση έχουν αυτά; Ίσως έχουν, ίσως όχι. Οπωσδήποτε όμως ιστορικό ενδιαφέρον έχουν. Τα παραδείγματα δεν έχουν τελειωμό. Κι όσο για τα περί «καθαρών φιλάθλων» και οπαδών, τί να πω; Προτιμώ έναν πολιτικοποιημένο οπαδό από έναν ασυνείδητο φίλαθλο. Τελειώνοντας αυτές μου τις σκέψεις θέλω να  εκφράσω και μια ακόμη άποψη: δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το  πνεύμα ανυπακοής και επαναστατικότητας  είναι χαρακτηριστικό των  νέων  και να εξετάσουμε μήπως αυτές που ονομάζουμε πράξεις χουλιγκανισμού δεν είναι παρά σύγχρονες (και σε μια κοινωνία μάλιστα χαοτική)  τελετουργικές τελετές μύησης των νέων στον κόσμο των ενηλίκων.

– Τί ενώνει τον ΠΑΟΚ και τον Ολυμπιακό και λένε  μερικοί  Γαύροι  ότι οι Παοκτσήδες είναι αδέλφια μας;

-Ο εκπρόσωπος των «θρησκευομένων επιστημόνων του Ολυμπιακού», οι οποίοι εν σώματι παρακολούθησαν και πιστεύω, απ’ ότι μου είπαν, καταευχαριστήθηκαν την παράστασή μας στο Θέατρο Τέχνης, μετά το τέλος της παράστασης μίλησε στους θεατές και σε μας και είπε ότι οι Παοκτσήδες και οι Ολυμπιακοί είναι Ινδιάνοι και ο κοινός εχθρός είναι οι καουμπόηδες.  Δεν είναι δυνατό να μην είναι κατανοητό ότι ο ΠΑΟΚ και ο Ολυμπιακός μοιάζουν πολύ αφού υποστηρίζονται από  κοινωνικά σώματα αντίστοιχης ταξικής διαστρωμάτωσης. Και όπως κάποιοι Ολυμπιακοί λένε πως οι Παοκτσήδες είναι παραστρατημένοι Γαύροι,  δικαιούνται και οι Παοκτσήδες  να αντιτείνουν πως οι Γαύροι είναι παραστρατημένοι Παοκτσήδες, γιατί οπωσδήποτε  πληγώνουν τα πέναλτυ-μαϊμού  στην Τρίπολη του Ολυμπιακού και καπάκι στη Ν.Σμύρνη το προπροπερασμένο Σαββατοκύριακο του Παναθηναϊκού, το ένα σαν συνέπεια του άλλου, οι κασέτες αλλά και όσα συνέβησαν στο ντέρμπυ των αιωνίων την προπερασμένη Κυριακή που ώθησαν στη γιγάντωση του κινήματος «δεν βλέπω ελληνικό ποδόσφαιρο». Κανείς εισαγγελέας δεν παρενέβη σε δήλωση προέδρου ΠΑΕ για τη διαιτησία Σπάθα στον περσινό αγώνα Άρη- ΠΑΟΚ που απέκλεισε την ΠΑΟΚ από την διεκδίκηση του τίτλου και έμμεσα τον προσέφερε το πρωτάθλημα στον Παναθηναϊκό. Το καθαρό φάουλ που προηγήθηκε του νικητήριου γκολ του Παναθηναϊκού στην Καβάλα πέρυσι αποσιωπήθηκε στην «Αθλητική Κυριακή» του κρατικού καναλιού και ούτε η φάση προβλήθηκε ούτε ο μαιτρ  της διαιτησίας το ανέφερε, όπως πολύ συχνά συμβαίνει σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Και οι οπαδοί του Παναθηναϊκού θα μου πείτε τί φταίνε; Με όλ’ αυτά κι αυτοί τον δικό τους σταυρό σηκώνουν, όπως ο νεαρός μου φίλος Ευριπίδης, που βέβαια έχει καιρό να ανακάμψει, όντας σκεπτόμενος και με συνείδηση άνθρωπος. Και  ο Παναθηναϊκός όμως σε περιοχή προσφυγική, στους Αμπελόκηπους,  ανδρώθηκε. Δηλαδή, κατά κάποιον τρόπο, όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε. Απλά, το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό.  Όπως λέει κι ο αδελφός μου ο Κώστας, που ασχολείται με την ομαδική ψυχοθεραπεία, ένα τσακ χωρίζει τους γνωστικούς απ’ αυτούς που λέμε τρελούς. Ή, δυο μέτρα γης είναι το μερτικό μας. Δηλαδή τί;  Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι οι οπαδοί του Παναθηναϊκού είναι προνομιούχοι αστοί; Η αντίθεση των λαϊκών μαζών με τους προνομιούχους, τους καταχραστές, τους διεφθαρμένους πολιτικούς, τα τζάκια, περνάει όπως παλιά στους οπαδούς των ομάδων; Δε νομίζω. Ισχύει η παλιά ποδοσφαιρική διαμάχη «Βαρκάρηδων και Φρουφρούδων», «Εργατών και Αστών», «Χωριατών και Πρωτευουσιάνων»; Όχι, αφού οι ομάδες δεν ανήκουν πια στον κόσμο τους αλλά σε κάποιους οικονομικά ισχυρούς. Απ’  την άλλη σκέφτομαι πως ίσως τα σκάνδαλα στο ποδόσφαιρο και τα πέναλτυ-μαϊμού και τα επεισόδια επιτείνονται επί τούτου από τους πολιτικούς και τους αθλητικούς παράγοντες σε περιόδους όπως η τωρινή για να αποσπάται η προσοχή του κόσμου από τα έντονα προβλήματά του. Και όσο θα χειροτερεύει η κρίση, τόσο χειρότερα τα πράγματα θα γίνονται και στο ποδόσφαιρο. Αξίζει εδώ να παραθέσουμε ένα απόσπασμα  της εφημερίδας της Λάρισας «Αθλητικός Τύπος», από το βιβλίο που προανέφερα (σελ.106), όπου καταδεικνύεται η παλαιότερη  ταξική κόντρα στο ποδόσφαιρο: «ΛΑΡΙΣΣΑ, 9 Ιουνίου, την παρελθούσαν Κυριακήν, ο Αγών μεταξύ των ποδοσφαιρικών ομάδων Ηρακλής-Εργατικός αστήρ νικητής ανεδείχθη ο Ηρακλής με το ευρύ σκορ 7-1. Αυτή η νίκη εναντίον του Εργατικού Αστέρος είναι και νίκη του αστικού αθλητισμού εναντίον του κομμουνιστικού».

-Γιατί ο Πάμπλο Γκαρσία αποτελεί για πολλούς κόκκινο πανί;

-Δεν μπορώ να πιστέψω ότι υπάρχει ένας, έστω και με ίχνη αριστερής συνείδησης, ακόμη και από κάποιον  προπάππο του, που παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στο ποδόσφαιρο, που να μην αναγνωρίζει στον Πάμπλο Γκαρσία, που έχει τατουάζ τον απελευθερωτή της Ουρουγουάης, το πνεύμα του ανυπόταχτου και ανεξάρτητου ανθρώπου, που δεν πάει στις διακοπές του στη Μύκονο, αλλά με τον κολλητό του στις Άνδεις για κυνήγι, όχι με πολυβόλα όπλα αλλά με τόξα, μένοντας σε καλύβες. Γι’ αυτό το πνεύμα που εκφράζει έγινε ίνδαλμα τόσων φιλάθλων και όχι μόνον του ΠΑΟΚ, αλλά όλων των Πράσινων και των Ρουσσάτων, ενώ συγχρόνως προκαλεί τόσο μένος σε πολλούς εξυπηρετητές της εξουσίας. Φανταστείτε ότι σε μια αθηναϊκή εφημερίδα διάβασα το εξής: «μερικοί λένε ότι ο Γκαρσία τρώει μικρά παιδιά, ότι ο Ίβιτς είναι ενσάρκωση του Δράκουλα» και διάφορα άλλα για άλλους παίχτες. Ως εδώ ωραία, έχει πλάκα. Αλλά ο δημοσιογράφος συνεχίζει ως εξής: «Όμως, όπως πάντα, η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση». Δηλαδή, ποιά μέση;

-Δικαιολογείται τέτοιο «μίσος», που μάλιστα έχει οδηγήσει και σε θανατηφόρες συγκρούσεις;

Ο φανατισμός και το μίσος καλλιεργούνται κυρίως από τις εφημερίδες, για έναν γελοίο λόγο: για να πουλάνε φύλλα ή επειδή ίσως υπάρχουν και δημοσιογράφοι διπλόμισθοι∙ αλλά και από τις τηλεοράσεις, τις εκπομπές τύπου «Αθλητική Κυριακή» που σφάζουν με το γάντι  (βάζουν κάτι τύπους με αφόρητη καλοσυνάτη υποκριτική ευγένεια που καθαρίζουν κατευθείαν ό,τι μπορεί να ενοχλήσει τους μεγάλους), τα ραδιόφωνα και τα στελέχη της ηγεσίας του αθλήματος όταν δεν τηρούν ίσες αποστάσεις από όλους. Ο φανατισμός ίσως ήταν περισσότερο κατανοητός παλαιότερα σαν προβολή κοινωνικών αντιθέσεων, σήμερα όμως που ο αθλητισμός είναι υποταγμένος τόσο σε μια τελείως οικονομίστικη λογική, όχι.  Αυτούς που πέφτουν στην παγίδα του ακραίου φανατισμού, -από χαζομάρα ή από μια απελπισμένη ανάγκη  να στεγαστούν κάπου-,  που τους οδηγεί σε επικίνδυνες για τους άλλους πράξεις, το κράτος δεν κάνει προσπάθεια ή μάλλον δεν θέλει να τους αποκλείσει από τα γήπεδα. Πρέπει να θρηνήσουμε θύματα, όπως στο Χέϋζελ, για να  το κάνει;  Το μίσος που λεν  πως χωρίζει τους φιλάθλους των δυο ομάδων, του Ολυμπιακού και του ΠΑΟΚ, είναι το μίσος των κοντινών ανθρώπων. Είναι το μίσος των Ελλήνων και των Σέρβων όταν παίζουν οι εθνικές μας  ομάδες. Δεν είναι τυχαία η υποστήριξη των Σέρβων και των Τούρκων από το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού λαού σε παγκόσμια τουρνουά που δε συμμετέχει η Ελλάδα ή η επιλογή της Τουρκίας αντί του ΔΝΤ σε πρόσφατη σφυγμομέτρηση από τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού. Βαθύτερη αντιπαλότητα υπάρχει με τον Παναθηναϊκό, παρόλο που αυτή αμβλύνεται από την αστική του ευγένεια. Θυμάμαι πόσο ενοχλητικός είχε γίνει  από τη σκανδαλώδη εύνοια της χούντας (όλοι έχουμε δει το βίντεο με τον Παττακό, τη Δέσποινα και τον ελληνομαθή πρέσβη της Σερβίας) και ακόμη θυμάμαι  στο στρατό, μερικούς νεαρούς ποδοσφαιρόφιλους που είχαν καταταγεί εθελοντές από τα 18 τους και οι οποίοι συνειδητοποιήθηκαν   πολιτικά βλέποντας με τί τρόπο η χούντα χρησιμοποιούσε το ποδόσφαιρο υπνωτίζοντας τον ελληνικό λαό. Τους πρώτους, δηλαδή τους νεαρούς εθελοντές του τότε,  τους κατατάσσω στους Παλαιοφίλαθλους, υποομάδα των Μεγάλων Παλαιών («Οι Μεγάλοι Παλαιοί»: τίτλος που έδωσα, -και ως αναφορά στον Λάβφκραφτ-, σε τραγούδι του 100χρονου θασίτη συνεργάτη Σταύρου Καραμανιώλα, για τους μακαρίτες-γεροντοπαλίκαρα του χωριού του, όταν το 1992 βγάζαμε τον δίσκο μας «Οι δακοκτόνοι»). Τους δεύτερους, τους υπνωτισμένους,   απ’ όποια ομάδα κι αν προέρχονται, αυτούς που τα σπάσαν στο Θέατρο Τέχνης, αλλά και όσους σε ιστοσελίδες φιλάθλων του ΠΑΟΚ στήνουν  μαύρες λίστες δημοσιογράφων, αυτούς τους ονομάζω Νεοφίλαθλους και φοβάμαι πως είναι φρούτα ενός πολύ αρρωστημένου κοινωνικού περιβάλλοντος. Οι μαύρες λίστες θυμίζουν αντικομουνιστικές υστερίες εποχής Μακάρθυ, ναζιστικές εποχές και δικτατορικά καθεστώτα. Ας μην ξεχνάμε κιόλας πως είχε ακουστεί ότι οι δολοφόνοι  του Λαμπράκη ήταν το προηγούμενο βράδυ σε σύνδεσμο φιλάθλων του ΠΑΟΚ και ότι υπήρχε πρόγκα του Άρη σχετιζόμενη με τη Φεντερασιόν, τη σοσιαλιστική οργάνωση της Θεσσαλονίκης των αρχών του αιώνα. Σ’ όλα  τα πράγματα υπάρχει και μια σκοτεινή πλευρά, αλλού μικρή, αλλού μεγάλη. Αν χάνουμε το χιούμορ και την μπέσα μας, ε τότε δε μιλάμε για τις ομάδες που ξέρουμε, υποστηρίζουμε και αγαπάμε, και ό,τι αυτές, η καθεμιά ξεχωριστά,  ιστορικά και πολιτισμικά αντιπροσωπεύει, αλλά για κάποιες αδιάφορες Νεοομάδες, υποχείριες των διαφόρων συστημάτων  των δύσμοιρων σύγχρονων καιρών.

* (Κείμενο, με ελάχιστες προσθαφαιρέσεις, που δημοσιεύτηκε με αρκετές περικοπές  λόγω της μεγάλης έκτασής του, στην εφημερίδα «The books journal”)