“Τα λόγια μου είναι μια γλυκιά προσευχή”

Ταλαίπωρη ελληνική παιδεία, το μόνο που σου έλειπε είναι μια μεταρρύθμιση στα Θρησκευτικά. Έχουμε λύσει όλα τα προβλήματα στην παιδεία και ασχολούμαστε με το μάθημα των Θρησκευτικών. Που έτσι κι αλλιώς, ακόμα και στα πιο σκληρά χρόνια, οι ίδιοι οι μαθητές έβρισκαν τρόπους να διαχειριστούν την αναγκαστική και κάποιες φορές δογματική διδασκαλία τους.

Γιατί να διδασκόμαστε τα Θρησκευτικά από το Δημοτικό μέχρι το Λύκειο; Ποιο το ουσιαστικό κέρδος;

Φυσικά, εδώ και χρόνια η επιλογή του μαθήματος είναι προαιρετική και ειδικά τα μεγαλύτερα παιδιά αποφεύγουν να το επιλέξουν. Κάτι είναι κι αυτό. Η κόντρα για τα νέα βιβλία, φαίνεται ότι ανήκει σε ένα γενικότερο πλαίσιο αντιπαράθεσης Υπουργείου και Εκκλησίας. Ο πρώην Υπουργός κ. Φίλης που προσπάθησε να θέσει ζητήματα για το διαχωρισμό Κράτους – Εκκλησίας, βγήκε πολιτικά χαμένος, αφού απομακρύνθηκε από την Κυβέρνηση.

Γιατί έγινε τόσος ντόρος τελικά με τα Θρησκευτικά; Εδώ και καιρό το Υπουργείο ετοιμάζει τα νέα βιβλία. Σε αυτά περιλαμβάνονται πολλά τραγούδια και καλλιτέχνες που καθόρισαν τη σύγχρονη Ελλάδα, αλλά και τον κόσμο. Άκης Πάνου, Μάλαμας, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Τρύπες και Γιάννης Αγγελάκας και οι “κομμένοι” Σαββόπουλος, Άσιμος και Rihanna! Το πρώτο αυθόρμητο σχόλιο είναι ότι το μάθημα των Θρησκευτικών έτσι όπως το σκέφτονται θα χρειάζεται dj με μηχανήματα αναπαραγωγής ήχου! Μία θέση εργασίας ακόμα …

Το άλλο ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί η Εκκλησία να πρέπει να εισηγείται για τα βιβλία των Θρησκευτικών.

Οι κύκλοι της μιλάνε για βελτιώσεις, όμως το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας διατηρεί τις επιφυλάξεις του και εκφράζει τις έντονες διαφωνίες του.

Ένα βασικό ερώτημα όμως είναι τι δουλειά έχουν όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες σε ένα βιβλίο Θρησκευτικών; Θα βοηθήσουν στην αναζήτηση του Θείου; Σε απάντηση της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου στο Γιάννη Αγγελάκα αναφέρεται ότι τρία τραγούδια δικά του και των Τρυπών θα συμπεριληφθούν στο βιβλίο της Γ’ Γυμνασίου γιατί:

“Σε αυτά τα τραγούδια το νέο Πρόγραμμα προσφέρει τη δυνατότητα διδακτικής επεξεργασίας, αξιοποιώντας ένα από τα μοτίβα του έντεχνου συλλογισμού (Artful Thinking), το «ακούγοντας 2 x 10». Η «Γιορτή», όπως και τα υπόλοιπα τραγούδια που αναφέρθηκαν, επιλέχθηκαν γιατί συνδέονται νοηματικά κι αναδεικνύουν την υποενότητα «Η σιωπηλή επανάσταση της τέχνης» του εισαγωγικού Βασικού Θέματος με τίτλο «Η μεταμόρφωση του κόσμου ως πανανθρώπινο αίτημα»”.

Άρα, δεν είναι μόνο μια νέα αντιπαράθεση μεταξύ Αγγελάκα και Εκκλησίας, όπως είχε προκύψει από το τραγούδι Αιρετικό στον πρώτο δίσκο των Επισκεπτών, αλλά και από πολλές δημόσιες δηλώσεις του. Είναι ότι ο Αγγελάκας μπαίνει στα σχολικά βιβλία και μάλιστα στο μάθημα των Θρησκευτικών. Εντάξει το θέμα γίνεται όλο και πιο σύνθετο και προκαλεί φοβερές αμηχανίες. Σε όλους εμάς που τον ακούμε και τον παρακολουθούμε χρόνια, ξέρουμε ότι αυτά που λέει και εκπροσωπεί εκφράζονται κυρίως μέσα από τα τραγούδια του και τις συναυλίες του. Τι δουλειά έχει μέσα σε ένα βιβλίο Θρησκευτικών;

Φαίνεται ότι είναι μια κίνηση ματ του “συστήματος”. Να εντάξει με “ακαδημαϊκό” τρόπο ότι πιο ανατρεπτικό και ανεξάρτητο έχει να επιδείξει η σύγχρονη ελληνική μουσική. Φανταστείτε ένα νέο να βρίσκεται σε μάθημα και να διδάσκεται από ένα θεολόγο Τρύπες. Χωρίς να τους έχει ξανακούσει ποτέ. Όσο να’ ναι άλλο θα καταλάβει και με τον πιο λάθος τρόπο. Τόσα χρόνια εναλλακτικής στάσης ζωής, έξω από κάθε κλασικό και συμβατό τρόπο πάνε χαμένα.

Οι Τρύπες μπήκαν στα Θρησκευτικά! Και αυτό όντως θα αποτελούσε ένα τέλος σε μια ολόκληρη εποχή γεμάτη αντιδράσεις, ηχηρά ΟΧΙ και άλλα πολλά που τα ξέρουν ακόμα και όσοι δεν τα έζησαν.

Για τους λίγους που δεν ξέρουν, οι Τρύπες και ο Γιάννης Αγγελάκας αποτελούσαν και αποτελούν τη συνείδηση μιας ολόκληρης γενιάς που ενώ προέρχονταν από το “περιθώριο”, έξω από κάθε μουσική και καλλιτεχνική “παρέα”, ήρθαν και στάθηκαν μουσικά, καλλιτεχνικά, και φυσικά κοινωνικά. Και είπαν κάποια πράγματα με το όνομά τους. Όταν οι καταστάσεις γινόντουσαν ζόρικες, ήταν και είναι αυτοί και ιδιαίτερα ο Αγγελάκας με το δημόσιο και τον ποιητικό του λόγο, που έβγαζαν ένα δίσκο, έκαναν μια συναυλία, έδιναν μια συνέντευξη και έλεγαν αλήθειες, χωρίς να χαϊδεύουν αυτιά.

Ενώ δεν εμφανιζόντουσαν σε τηλεοράσεις, με ελάχιστες συνεντεύξεις, πολύ σπάνια σε ραδιόφωνα, η επίδραση τους στον κόσμο ήταν και είναι μεγάλη. Δεν κατέληξαν σε τάλεντ σόους ή σε αναγκαστικές συνεργασίες σε κοσμικά κέντρα. Δεν πήραν θέσεις σε αξιώματα και καλλιτεχνικές επιτροπές. Δεν εξαργύρωσαν με εύκολους τρόπους τη δημοφιλία τους. Και για όσους καταλαβαίνουν, αυτό δεν είναι εύκολο και σίγουρα δεν είναι ανώδυνο. Γι’ αυτό τώρα η εισαγωγή τραγουδιών τους, στο μάθημα των Θρησκευτικών φαντάζει σαν “σατανικό” σχέδιο.

Φυσικά όλα αυτά δεν έχουν καμία σημασία για όσους έχουν ακούσει μουσική από Τρύπες και Αγγελάκα και έχουν παρακολουθήσει συναυλίες τους. Για όλους εμάς, όλα αυτά μας φαίνονται τουλάχιστον αστεία. Και δεν μας αγγίζουν.

Όπως δεν αγγίζουν και τα νέα παιδιά που κατακλύζουν τις συναυλίες του Αγγελάκα και των σχημάτων του. Θα το διαπιστώσετε και από τα βίντεο που κυκλοφορούν ή απλά πηγαίνοντας σε μια συναυλία. Τα τραγούδια ακόμα συγκλονίζουν είτε παίζονται μόνο με τον μπαγλαμά του Σαδίκη, είτε παίζονται δυνατά με την νέα του μπάντα, που πραγματικά τα σπάει. Τα τραγούδια και οι στίχοι έχουν υπόσταση και αποκτούν τεράστια αξία στους φυσικούς τους χώρους. Σε συναυλιακούς χώρους, σε χώρους ακρόασης μουσικής, στις προσωπικές αλλά και στις δημόσιες στιγμές μας. Δύσκολα να αντιληφθεί και να νιώσει κάποιος τη σημασία τους σε μια αίθουσα διδασκαλίας, ή ακόμα χειρότερα σε ένα βιβλίο Θρησκευτικών.

Στίχοι από τη Γιορτή. Από τον τελευταίο δίσκο των Τρυπών – Μέσα στη Νύχτα των Άλλων “Βάλε φωτιά σε ό,τι σε καίει, σε ό,τι σου τρώει την ψυχή Έξω οι δρόμοι αναπνέουν διψασμένοι, ανοιχτοί

Είναι η αγάπη ένα ταξίδι από γιορτή σε γιορτή Ζήσε μαζί μου στον αέρα, στη φωτιά, στη βροχή Μας περιμένουν άδειες μέρες ραγισμένοι ουρανοί Είναι η αγάπη ένα ταξίδι από πληγή σε πληγή”.

Αιρετικό – Γ. Αγγελάκας και Επισκέπτες https://youtu.be/deNmpIC17RM?list=PL68wG6Qx0t4f7U8p2afuil4cZ9nUVmfJa

Γιορτή – Τρύπες (στίχοι Γ. Αγγελάκας, μουσική Μπάμπης Παπαδόπουλος) https://youtu.be/G-QuapWZF_0

Τρένο – Τρύπες (στίχοι Γ. Αγγελάκας, μουσική Γιώργος Καρράς) https://youtu.be/jFA49hjRpuA

Δεν χωράς πουθενά – Σιγά μην κλάψω – Γιορτή (Αγγελάκας 3) Schoolwave 2014 https://youtu.be/jRe4RJFoDwA

Ολόκληρη η επιστολή των μελών της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων

«Αγαπητέ Γιάννη Αγγελάκα,

μετά τη δημοσιοποίηση του άρθρου – επιστολής σου, με την οποία ζητάς «από τον κύριο Υπουργό να αποσύρει από την διδακτέα ύλη και το τραγούδι μας “Γιορτή” (αν όντως υπάρχει τέτοια πρόταση)», οφείλουμε να σου εκθέσουμε πώς έχουν τα πράγματα σχετικά με τη χρήση τραγουδιών σου (ναι… δεν είναι ένα, δεν είναι μόνο η «Γιορτή») στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών (ΠΣ) για τα Θρησκευτικά και την ενσωμάτωσή τους τόσο στο προσωρινό υλικό, αλλιώς «Φάκελο Μαθήματος», που θα διανεμηθεί τη νέα σχολική χρονιά 2017-18 στους μαθητές και στις μαθήτριες της Γ΄ Γυμνασίου, όσο και στο προτεινόμενο διδακτικό υλικό, που έχει ήδη αναρτηθεί σε ψηφιακή πλατφόρμα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ).

Το τραγούδι σου «Γιορτή» περιλαμβάνεται στη στήλη με τις Ενδεικτικές Δραστηριότητες, και ειδικότερα στις «Ομαδικές/Διερευνητικές», της 5ης Θεματικής Ενότητας της Γ΄ Γυμνασίου με τίτλο «Ελπίδα και αγώνας για τη μεταμόρφωση της ζωής και του κόσμου» του νέου ΠΣ για τα Θρησκευτικά (1). Στη στήλη αυτή, μαζί με άλλα έργα τέχνης, όπως το τραγούδι του Μάνου Λοΐζου «Η μέρα κείνη δε θ΄ αργήσει», προτείνεται ένα ακόμη δικό σου τραγούδι, ο «Ωκεανός». Σε αυτά τα τραγούδια το νέο Πρόγραμμα προσφέρει τη δυνατότητα διδακτικής επεξεργασίας, αξιοποιώντας ένα από τα μοτίβα του έντεχνου συλλογισμού (Artful Thinking), το «ακούγοντας 2 x 10». Η «Γιορτή», όπως και τα υπόλοιπα τραγούδια που αναφέρθηκαν, επιλέχθηκαν γιατί συνδέονται νοηματικά κι αναδεικνύουν την υποενότητα «Η σιωπηλή επανάσταση της τέχνης» του εισαγωγικού Βασικού Θέματος με τίτλο «Η μεταμόρφωση του κόσμου ως πανανθρώπινο αίτημα».

Έτσι κρίθηκε από τους συντάκτες του νέου ΠΣ: ότι μπορούν να υπηρετήσουν τη μαθησιακή προσδοκία «να εντοπίζουν οι μαθητές και κατανοούν το αίτημα της ελπίδας και της μεταμόρφωσης, όπως εκφράζεται στην πολιτική και στην τέχνη, διατυπώνοντας τις δικές τους κρίσεις». Πρέπει ακόμα να γνωρίζεις ότι η συντακτική ομάδα που ετοίμασε τον Φάκελο Μαθήματος της Γ΄ Γυμνασίου (2), συμπεριέλαβε στην ίδια Θεματική Ενότητα απόσπασμα από ένα ακόμη τραγούδι σου, το «Σιγά μην κλάψω».

Θα συμμεριζόμασταν την αντίδρασή σου στην «απόπειρα λογοκρισίας», όπως αυτή παρουσιάστηκε ως τέτοια σε αρκετά μέσα πληροφόρησης και παραπληροφόρησης, όμως κάτι τέτοιο στην πραγματικότητα δεν συνέβη, όπως άλλωστε διευκρίνισε το Υπουργείο Παιδείας με ανακοίνωσή του (3). Παρά τις πολλαπλές κι απίθανες απόπειρες κατασυκοφάντησης ή εκμετάλλευσής του, το νέο ΠΣ για τα Θρησκευτικά (με ό,τι αυτό περιέχει και προτείνει) θα κριθεί τα επόμενα χρόνια από τους μόνους που έχουν πια δικαίωμα λόγου σε αυτό: τους μαθητές και τους καθηγητές τους.

Αν αυτοί το θελήσουν, αυτό που εσύ εμπιστεύθηκες στους συνανθρώπους σου με τα τραγούδια σου – κι εμείς συμπεριλάβαμε στο Πρόγραμμα Σπουδών – ίσως και να «ανοίξει μια ρωγμή απ’ το μικρό τους κελί ως το άπειρο» και να τους ταξιδέψει στη δική τους «γιορτή» – ερήμην όλων ημών και σε πείσμα όλων αυτών…

τα μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για την εκπόνηση του νέου Προγράμματος Σπουδών για τα Θρησκευτικά Δημοτικού και Γυμνασίου».

Τα ονόματα των μελών της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων που υπογράφουν το κείμενο: Αντώνης Παναγάκης, Γιώργος Παπαδόπουλος, Γιώργος Στριλιγκάς, Δημήτρης Μόσχος, Θανάσης Νευροκοπλής, Κωνσταντίνος Ζορμπάς, Όλγα Γριζοπούλου, Παναγιώτης Υφαντής, Σταύρος Γιαγκάζογλου.

1) Βλέπε σελ. 102 του νέου ΠΣ Θρησκευτικών Δημοτικού-Γυμνασίου (ΦΕΚ 2104-19.06.2017).

2) Βλέπε σελ. 110 του Φακέλου Μαθήματος Γ΄ Γυμνασίου.

3) ‘Οπου σημειώνεται ότι: «Ο διάλογος μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας για το μάθημα των Θρησκευτικών αφορούσε τα Προγράμματα Σπουδών. Το προτεινόμενο διδακτικό υλικό δεν αποτέλεσε αντικείμενο του διαλόγου.»