Tα μαθηματικά σώζουν ζωές
Μια ιστορία από τη Ρωσία που μας μαθαίνει πολλά
Ο Ρώσος `Ιγκορ Γιεβγκένιεβιτς Ταμμ ήταν φυσικός στη Σοβιετική ένωση, που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 1958, από κοινού με τους Πάβελ Τσερενκόφ και Ίλια Φρανκ, για την ανακάλυψη και την ερμηνεία της «ακτινοβολίας Τσερενκόφ» , γνωστής και ως «φαινόμενο Τσερενκόφ-Βαβίλοφ» και πρωταγωνιστεί στην πραγματική ιστορία που θα σας διηγηθώ, η οποία αφορά στο πώς μπορούν τα μαθηματικά, να σώσουν την ζωή με την κυριολεκτική της έννοια!
Το περιστατικό διηγείται στην αυτοβιογραφία του ο Τζορτζ Γκάμοφ (με τίτλο, Μy World Line), γεννημένος ως Γκεόργκι Αντόνοβιτς Γκάμοφ. Ο Γκάμοφ ήταν ουκρανικής καταγωγής φυσικός, κοσμολόγος και συγγραφέας, ένας από τους σημαντικότερους του εικοστού αιώνα, ο οποίος αυτομόλησε στην Αμερική από την σταλινική Ρωσία. Το σπουδαιότερο επίτευγμά του στη φυσική ήταν η ανακάλυψη του κβαντικού φαινομένου σήραγγας.
Όταν κατελήφθη η Οδησσός από τον κόκκινο στρατό, κατά την διάρκεια του Ρωσικού εμφύλιου (Νοέμβριος 1917 – Οκτώβριος 1922- βλέπετε, δυστυχώς, η ιστορία επαναλαμβάνεται.), ο Τάμμ έφυγε από την πόλη που ζούσε με προορισμό την ρωσική ύπαιθρο προς αναζήτηση τροφής για την οικογένειά του. Στην προσπάθεια του να διαπραγματευτεί με έναν χωρικό, για το πόσα κοτόπουλα μπορούσε να πάρει πουλώντας μισή ντουζίνα ασημένια κουτάλια (οι αγοροπωλησίες γινόταν με αυτόν τον τρόπο εκείνη την εποχή), τον συνέλαβε μια ομάδα Κοζάκων ανταρτών, οι οποίοι πολεμούσαν, τόσο τους μπολσεβίκους, όσο και τις δυνάμεις του Λευκού Στρατού. Οι Κοζάκοι, καχύποπτοι για την αστική του περιβολή τον παρουσίασαν στον Αταμάνο (*) τους (ο όρος για τον αρχηγό οικισμού Κοζάκων), έναν θηριώδη τύπο με γενειάδα, ζωσμένο με σφαίρες και χειροβομβίδες.
«Κομμουνιστή μπ@στ@ρδε», βρυχήθηκε, «Προδότη της μητέρας Ουκρανίας».
«Η απόφαση μου για σένα είναι θάνατος».
Ο Ταμμ διαμαρτυρήθηκε, δεν ήταν παρά ένας ταπεινός καθηγητής μαθηματικών στο πανεπιστήμιο της Οδησσού, που βγήκε στην ύπαιθρο αναζητώντας τρόφιμα για την οικογένεια του.
«Καθηγητής μαθηματικών;», είπε ο Αταμάνος και συνέχισε, «Αν αλήθεια είσαι καθηγητής μαθηματικών, τότε υπολόγισε μου την εκτίμηση σφάλματός που προκύπτει περικόπτοντας την «σειρά Μaclaurin» στον νιοστό όρο της.
«Αν δεν τα καταφέρεις, θα βάλω να σε τουφεκίσουν.»
Ο Ταμμ δεν πίστευε στα αυτιά του, καθώς αυτό το πρόβλημα ανήκει σε έναν ειδικό κλάδο των ανώτερων μαθηματικών. Με το χέρι του να τρέμει, και υπό την απειλή του όπλου, ο τρομοκρατημένος Ταμμ κατάλαβε, ότι ο Αταμάνος ήταν γνώστης του απειροστικού λογισμού. Με τα όπλα στραμμένα πάνω του ο Τάμμ υπολόγισε με προσοχή αυτό που του ζήτησε ο Αταμάνος και ανακοίνωσε την λύση.
«Πολύ σωστά!», φώναξε ο Αταμάνος.
«Είσαι ελεύθερος να φύγεις».
Η ταυτότητα του μυστηριώδους αυτού άντρα, ποτέ δεν εξακριβώθηκε. Αν δεν σκοτώθηκε, κατά την διάρκεια των μαχών, κάλλιστα, θα μπορούσε, να δίνει διαλέξεις για ανώτερα μαθηματικά σε κάποιο ουκρανικό πανεπιστήμιο.
(*)Αταμάνος ή Χατμάνος ήταν ο αρχηγός κάθε οικισμού των Κοζάκων ή της περιοχής που ήλεγχαν αυτοί. Εκλέγονταν από τους ομοεθνείς του και ήταν αιρετός.
Βιβλιογραφία
Ulam S.,M. (1970). My world line: an informal autobiography,19-20, New York: The Viking Press
