Τα οχυρά Ρούπελ – Οι μάχες της οροσειράς Μπέλες

Λέξεις: Κατερίνα Προκοπίου

«…εις την του Ρουπελίου δυσχωρίαν…» H μάχη της οροσειράς Μπέλες. Ποια απ’ όλες; Τα περάσματα βρίθουν μαχών.

«…εις την του Ρουπελίου δυσχωρίαν, καθ’ ην ο ποταμός Στρυμών ρεί δυσί συγκλειόμενος όρεσιν, ως μόλις άμαξαν δια ταύτης έρχεσθαι…» λέει ο βυζαντινός Γεώργιος Ακροπολίτης, ιστορικός, της περιόδου του Βασιλείου Βουλγαροκτόνου (11ος μ.Χ αιώνας). Στη μέση ο Στρυμών, νωχελικό φιδίσιο σώμα, ανατολικά το Τσιγγέλι, εξευγενισμένο Άγκιστρον, με τις θερμές πηγές του, παιχνιδιάρικο με τα φουρφούρια του, τις ανεμογεννήτριές στην κορφή, δυτικά βαριά η παρουσία του Μπέλες.

Του Ρουπελίου η δυσχωρία. Τα στενά. Το ζήτημα είναι ποιος θα κατέχει τα περάσματα. Γι αυτή τη ‘δυσχωρίαν’ σφάζονταν ανά τους αιώνες Βυζαντινοί, Βούλγαροι, Βίκινγκς, Γερμανοί, Έλληνες.

Στα 1014 στη Μάχη του Κλειδίου, βουλγαρικά Беласишка битка, γνωστή και ως Μάχη της οροσειράς Μπέλες, το αποκορύφωμα της πενηντάχρονης διαμάχης μεταξύ του Σαμουήλ της Βουλγαρίας και του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου, ο στρατηγός Νικηφόρος Ξιφίας αιχμαλώτισε κατά το ‘Χρονικόν’ του Μανασή 8000 βούλγαρους στρατιώτες, που με διαταγή του Βασιλείου Β’, του εξαιτίας αυτού του γεγονότος επονομαζόμενου Βουλγαροκτόνου, ανά 100 τους τύφλωσε και άφηνε έναν μονόφθαλμο να τους οδηγήσει πίσω στον Σαμουήλ, ο οποίος έρμος έπαθε καρδιακή προσβολή μόλις είδε το κακό. Χόρτασαν τα νερά του Στρυμόνα βουλγάρικο αίμα και μάτια, για να εγκαθιδρυθεί σε τέσσερα χρόνια και για 170 περίπου χρόνια μέχρι την εξέγερση των αδερφών Άσεν (1185 μΧ) η εξουσία του Βυζαντίου στη βαλκανική μέχρι τον Δούναβη.

Στα 1185 μΧ 80.000 Βίκινγκς, οι Νορμανδοί της Σικελίας, καταλαμβάνουν τη Θεσσαλονίκη, μετά τη σύντομη πολιορκία και τη λεηλασία της πόλης οδεύουν προς Κωνσταντινούπολη. Ο Ισαάκιος Β΄ Άγγελος εξοπλίζει τους εθελοντές από την Ανατολία και τους στέλνει με 4000 λίβρες χρυσό στο πλευρό του στρατηγού Αλέξιου Βράνα, ο οποίος σύμφωνα με τον Αλέξιο Χωνιάτη συναντά τους Βίκινγκς στο Δημητρίτσι, στο Σιδηρόκαστρο, στη ‘δυσχωρίαν’. Χόρτασε πάλι ο Στρυμόνας πτώματα. Οι Νορμανδοί ηγέτες, Ριχάρδος της Ακέρα και Βαλδουίνος (ή Αλδουίνος), πιάστηκαν αιχμάλωτοι πολέμου. Οι υπόλοιποι Νορμανδοί υποχώρησαν στη Θεσσαλονίκη, μπήκαν στα καράβια τους και δεν ξαναενόχλησαν τη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Η απόπειρα Σικελικής κατάκτησης της Αυτοκρατορίας απέτυχε παταγωδώς με 4000 αιχμάλωτους Βίκινγκς στα χέρια του Ισαακίου Β΄του Αγγέλου.

«…εις την του Ρουπελίου δυσχωρίαν…» έχτισε ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς στα 1936–1941 το μεγαλύτερο από τα 21 οχυρά του με εξωτικά ονόματα προερχόμενα τα περισσότερα από σλάβικα και τούρκικα τοπωνύμια, γνωστά ως Γραμμή Μεταξά παραμονές του Β’ Παγκόσμιου πολέμου, αλλά με λογική Α’ Παγκοσμίου και ως εκ τούτου παρά τη σθεναρή αντίσταση τού «…εις την του Ρουπελίου δυσχωρίαν…» οχυρού, την οποία κάθε χρόνο μας υπενθυμίζει από τηλεοράσεως ο Κώστας Πρέκας με τη σκηνή «ελάτε να τα πάρετε», οι Γερμανοί με τα στούκας τους είχαν φτάσει στη Θεσσαλονίκη, ο Τσολάκογλου είχε συνθηκολογήσει αισθανόμενος καθ’ ομολογίαν του υπερηφάνειαν δια το τόλμημά του και οι δύστυχοι εκεί στα οχυρά, τραγικά μόνοι, ακόμη αμύνονταν «…εις την του Ρουπελίου δυσχωρίαν…».