Τα πραγματικά προβλήματα ΑΕΠ και επενδύσεων στη Θεσσαλονίκη

Λέξεις: Νίκος Σπ. Φιλίππου

Με αφορμή το πολύ επίκαιρο το άρθρο του κ. Σχοινά για τον καταιγισμό υποσχέσεων για τη Θεσσαλονίκη, κυρίως των έργων και σχεδίων για μετά το 2030 καταθέτουμε σκέψεις και προτάσεις εποικοδόμησης για τις υποσχέσεις.

Οικονομικά στοιχεία:

Μέχρι το 2000 η Θεσσαλονίκη ήταν 1η σε κατά κεφαλή ΑΕΠ, πάνω από την Αττική κατά 114%. Δικαίως είχε τίτλους Βαλκανικούς, γιατί ήταν αδιαμφισβήτητα το οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της περιοχής. Οι τίτλοι είχαν βάση.

Στη συνέχεια βυθίστηκε, επί 2 δεκαετίες, το ΑΕΠ της κατά 65%. Σήμερα είναι στην 8η θέση μεταξύ των περιφερειών της χώρας με τα ίδια δεδομένα της κρίσης. Από 92% του ΑΕΠ της ΕΕ, έπεσε στο 48%. Τελικά το 2021 σύμφωνα με την Eurostat, επίσημα, είμαστε σαν χώρα προτελευταία σε αγοραστικό ΑΕΠ στην ΕΕ και η Θεσσαλονίκη προφανώς στο τέλος.

Αν ερωτηθούμε το γιατί έγινε, η απάντηση είναι από τους αναπτυξιακούς και χωροταξικούς νόμους, που σκανδαλωδώς και αθέμιτα επιβλήθηκαν μόνο στην περιοχή. Ενώ δεν υπάρχουν σε άλλες περιοχές. Δεν είναι αληθώς ότι η πτώση των εισοδημάτων οφείλεται σε βαλκανική διάσταση, γιατί θα συνέβαινε και σε άλλες περιοχές.

Αποτέλεσμα:

Η περιοχή ερημοποιήθηκε, η ανεργία στα ύψη ~30-35%, χιλιάδες λουκέτα στην παραγωγή ΑΕΠ, το ΑΕΠ μειώθηκε στο υπέρογκο 65%, υπήρξε φυγή πληθυσμού. Η πόλη λόγω έλλειψης πόρων και οικονομικής ανέχειας δεν έχει καθαριότητα, συγκοινωνίες, 1.000.000 μ2 κενά κτίρια, εικόνα εγκατάλειψης, έμεινε λιμάνι- μέγαρο, η δυτική πλευρά είναι ένας βούρκος. Δεν μπορεί να έχει μετρό επί 35 χρόνια, να συντηρήσει το εκθεσιακό κέντρο που είναι ερείπιο χωρίς επισκέπτες (κυρίως συναυλίες), ένα μεγάλο μέσο ενημέρωσης, μια τηλεόραση, μια εφημερίδα, κ.α. Απουσιάζει η Θεσσαλονίκη από τις ειδήσεις όλο το χρόνο. Όπου να γυρίσεις το κεφάλι το βλέπεις. Ειδικά η δυτική Θεσσαλονίκη βυθίστηκε ακόμη περισσότερο, έτερο 30% του ΑΕΠ της περιοχής. Ο θυμός της κοινωνίας είναι διάχυτος. Δεν ξέρει πως να εκφραστεί για να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές.

Να σημειώσουμε ότι στην Αθήνα (και σωστά γίνεται) υλοποιείται μια γραμμή μετρό κάθε χρόνο, το παραλιακό σε 2 χρόνια, νέο εκθεσιακό σε 1 χρόνο, Αττική οδός σε χρόνο άμεσο, συγκεντρώνει το 70% των νέων επενδύσεων εδώ και 20 χρόνια και τόσα άλλα.

Πολιτικό προσωπικό και ευθύνες

Διαχρονικά για την κατάσταση αυτή υπάρχουν ευθύνες και σε τοπικό επίπεδο και σε εθνικό. Η νομοθεσία υλοποιείται σκανδαλωδώς και αθέμιτα με τρόπο ώστε να ισχύουν άλλα μέτρα και άλλα σταθμά στην Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα. Στην Αθήνα λύνονται άμεσα και σωστά όλα τα θέματα και παραγωγικών επενδύσεων και κενών κτιρίων και αναπτυξιακών νόμων και κινήτρων και πολεοδομικής νομοθεσίας. Στην Θεσσαλονίκη αντίθετα ισχύουν τα αντίθετα. Πώς γίνονται, ποιος τα κάνει? Είναι φανερή και δημόσια η άγνοια ή η συνειδητή απραγία των αναγκαίων λύσεων και διορθώσεων.

Η κοινωνία

Έχει θυμό, έχει απογοήτευση, βλέπει το αποτέλεσμα, μεγαλώνει το χάσμα προσδοκιών και αποτελέσματος. Πολλές φορές δεν γνωρίζει τεχνικά και νομικά τι πρέπει να κάνει.

Τα κύρια θέματα προς άμεση διόρθωση:

1) Απαγόρευση και αποθάρρυνση επενδύσεων δυτικά από τη χωροταξική πρακτική, παρά την επιταγή της ΕΕ, ότι επιτρέπονται και δεν υπάρχουν εμπόδια ειδικά για τη δυτική Θεσσαλονίκη. Δεν υπάρχουν πουθενά αλλού τέτοιοι περιορισμοί σε ΕΕ και Αττική. Να γίνουν άμεσες διορθώσεις σύμφωνα με τη νομιμότητα στο περιφερειακό χωροταξικό.

2) Αθέμιτο νέο εμπόδιο φράγμα, στα 3 χλμ από το κέντρο, με το λεγόμενο επιχειρηματικό πάρκο στο Καλοχώρι – Πόντου. Προβλέπει καταστροφικές διατάξεις με νέα χαράτσια 25-15% με εισφορές σε γη και επιπροσθέτως σε χρήμα, περιορισμούς χρήσεων γης, αναστολές αδειών, προϋπόθεση είναι η συμφωνία του 55% των 800 επιχειρήσεων- που δεν υπάρχει. Στην Αττική γίνεται στα 80 χλμ στο Σχηματάρι, όχι στον Ασπρόπυργο και Λαύριο. Γιατί μόνο στη Θεσσαλονίκη τέτοιο νέο εμπόδιο?

3) Για το θαλάσσιο μέτωπο, όποιος διάβασε τις 300 σελίδες του σχεδίου, θα δεί ότι το ίδιο το κείμενο ρητά αναφέρει ότι δεν υπάρχει προϋπολογισμός κόστους (δεν ισχύουν τα 500 εκατ. € των δηλώσεων) και δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα των έργων (οι δηλώσεις για το νέο ΕΣΠΑ από το 2028 αφορούν την περίοδο 2028-2035 και μετά). Ακόμη χειρότερα ενώ προβλέπει επενδύσεις ανατολικά, δυτικά απαγορεύει επενδύσεις και αφήνει την περιοχή ένα ημι-βούρκο με έναν ποδηλατόδρομο. Και μάλιστα σε περιοχή φιλέτο που προοριζόταν να γίνει η έκθεση, το επιχειρηματικό πάρκο, οι νέοι ουρανοξύστες που εξήγγειλε ο ΥΜΑΘ.

4) Στο ΓΠΣ Θεσσαλονίκης προβλέπεται 1) μείωση πληθυσμού κατά 200.000 κατοίκους, 2) λουκέτα στη μη οχλούσα βιοτεχνία από το Δήμο (που είναι παράνομο γιατί η νομοθεσία τις επιτρέπει να 30 χρόνια), 3) ζητά την άρση των περιορισμών επενδύσεων δυτικά από τη Σεβέζο, αλλά χωρίς την επιταγή της ΕΕ, ότι δεν υπάρχουν περιορισμοί. Μάλιστα το τελικό σχέδιο ΓΠΣ εστάλη από το ΥΠΕΝ, μόλις τον Ιούλιο με τις καταστροφικές διατάξεις. Γιατί και ποιος το έκανε?

5) Η Θεσσαλονίκη έχει 1.000.000μ2 κενά κτίρια με χαμηλό κόστος, φως, νερό, τηλέφωνα, δρόμους και υποδομές. Η νομοθεσία δεν επιτρέπει τις ελεύθερες αλλαγές χρήσεων των κτιρίων για να υλοποιηθούν και να αξιοποιηθούν κατά περίπτωση. Στην Αθήνα το Ρυθμιστικό, επιτρέπει την αυτόματη αλλαγή χρήσεων και ενθαρρύνεται η αξιοποίηση των κενών κτιρίων. Είναι σκανδαλώδες να μην ισχύει το ίδιο στη Θεσσαλονίκη και να αναζητούνται νέα κτίρια, με υπέρογκο κόστος, πχ. για καινοτομία.

6) νέο εκθεσιακό κέντρο, μεγάλο και σύγχρονο, σε ένα χρόνο, με σύμβαση παραχώρησης, δυτικά στους Λαχανόκηπους, με ~50.000€. Είναι ανέφικτη η ανάπλαση σε 15ετία, με ποσά 270 εκατ.€ που δεν υπάρχουν, σε οικόπεδο της ΕΤΑΔ. Πουθενά στον κόσμο δεν γίνονται νέα εκθεσιακά στο κέντρο πόλεων. Παντού στις παρυφές. Στην Κοπεγχάγη, Άμστερνταμ έγιναν εκθεσιακά κέντρα 116-120.000μ2. Τούτο επιθυμεί η συντριπτική πλειοψηφία της Θεσσαλονίκης. Δεν αξίζουμε να χαθεί το ήδη πληγωμένο εκθεσιακό έργο της Θεσσαλονίκης.

Αυτά είναι τα κύρια αίτια που βυθίζουν την Θεσσαλονίκη 2 δεκαετίες.

Η διόρθωση τους δεν απαιτεί κρατικά χρήματα και τα αποτελέσματα είναι άμεσα.

Σε αυτή την αδράνεια με ορατό το αποτέλεσμα και βατές τις λύσεις, έχουμε ένα νέο αφήγημα των μεγάλων υποσχέσεων για τα μέλλον μόνο και μάλιστα μετά το 2030.

Υποσχέσεις

Μετρό: χωρίς σχόλια μετά 35 χρόνια. Είναι hybris η έπαρση!

Flyover: αντί της εξωτερικής περιφερειακής οδού, λόγω κόστους επελέγη η υπερυψωμένη περιφερειακή. Ο ορίζοντας μακρύς.

6ος προβλήτας: να μην ξεχνάμε ότι από 5 πλοία που θα έδεναν, έγιναν 3 πλοία. Από λιμάνι για εξυπηρέτηση 1.200 TEU’s, έγιναν 550 χιλιάδες. Ήταν έργο από τη δεκαετία του 1970 Ευρωλιμένας. Μετά το 1980 για μεγάλο λιμάνι. Ήδη διανύουμε περίοδο 30-40 ετών. Υπάρχουν προβλήματα ιδιοκτησίας.

Παραλιακό μέτωπο: από το επίσημο Ειδικό Χωρικό Σχέδιο των 300 σελίδων… δεν υπάρχει περιγραφή επίσημα του κόστους, χρόνου και χρηματοδότησης. Υπάρχουν μόνο δηλώσεις επικοινωνίας.

Εκθεσιακό κέντρο: φυσικά δεν υπάρχουν τα χρήματα ούτε για τις μελέτες- σημειώθηκε μόλις στις 10/9/22, πόσο μάλλον για την υλοποίηση με τα 270 εκατ. €. Πουθενά στον κόσμο δεν έγινε νέο εκθεσιακό στο κέντρο. Το γήπεδο ανήκει στην ΕΤΑΔ. Όλα γίνονται στις παρυφές των πόλεων. πχ. Λαχανόκηποι, με σύμβαση παραχώρησης σε 1 χρόνο με 50Μ€, χωρίς κρατικά χρήματα. Είχε αποφασιστεί η μεταφορά της ΔΕΘ στους Λαχανόκηπους το 2014, από όλους. Στη συνέχεια κάποια κέντρα αφήνουν να φθίνει το εκθεσιακό έργο και να προβάλουν σαν στόχο την ανάπλαση το 2030 και αυτό με μισό εκθεσιακό. Θα περάσουν 15 χρόνια. Στην Αθήνα έγινε με επιτυχία σε 1 χρόνο.

Μέσα σε αυτή την παραλυσία, ακούγονται συνειδητά νέες υποσχέσεις, για έργα μετά την 3 δεκαετία υποχώρησης του ΑΕΠ. Όσο καλοδεχούμενα και να είναι, δεν θα λύσουν το παραγωγικό ΑΕΠ και δεν θα φέρουν επενδύσεις και θέσεις εργασίας. Μέχρι πότε η πόλη θα συνεχίσει να υποχωρεί? Μπορεί να το αντέξει?

Το πολιτικό προσωπικό πιστεύουμε ότι πρέπει να αντιμετωπίσει τη σημερινή κατάσταση. Υποσχέσεις στο μέλλον με άμεσες διορθώσεις σήμερα. Οι 473 μεγάλες επιχειρήσεις, πολίτες, το think-tank Νέο Ρεύμα- Νέο Όραμα με πωλήσεις το μισό ΑΕΠ της Κ. Μακεδονίας και με την σύμπνοια Δημάρχων, βουλευτών και ευρωβουλευτών κατέθεσαν τις προτάσεις τους σε μεγάλη δημόσια εκδήλωση στο ΜΕΤ στις 31/08/22 προς υλοποίηση, χωρίς να απαιτούνται κρατικά χρήματα.