Η τέχνη της υπεραπλούστευσης, το άσυλο και 100 ακόμα μύθοι

Λέξεις: Μόδεστος Γαβαλάς, Φοιτητής Νομικής ΑΠΘ

Λίγες μέρες μετά την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης, της οποίας προτεραιότητα είναι κατά τα λεγόμενα του πρωθυπουργού η ασφάλεια και η πάταξη της ανομίας, η υπουργός παιδείας Ν. Κεραμέως εξήγγειλε την κατάργηση του Πανεπιστημιακού ασύλου. Τι πραγματικά είναι όμως το άσυλο παραμένει αιώνια απορία, καθώς μια μερίδα της συντηρητικής πλευράς διατρανώνει πως το άσυλο είναι το παραθυράκι ανοχής κοινωνικά κατακριτέων πράξεων και υποβάθμισης της παιδείας, ενώ ο πιο προοδευτικός χώρος εξυμνεί το άσυλο ως το απότοκο αγώνων για μια ανόθευτη και φιλελεύθερη εκπαίδευση.

Προσεγγίζοντας το άσυλο επιστημονικά βλέπουμε ότι πρόκειται για μια νομοθετικά θεσπισμένη ελευθερία που προάγει την ελεύθερη παραγωγή ιδεών, την ανάπτυξη της επιστήμης και της έρευνας και συγχρόνως θέτει τα θεμέλια για αμφισβήτηση.

Η αμφισβήτηση αυτή έγκειται στην δυνατότητα ανεξαιρέτως όλων όσοι βρίσκονται στα πανεπιστημιακά ιδρύματα να αμφιβάλουν ακόμα και για τις πιο θεμελιώδεις διδασκαλίες, πάνω στις όποιες δομείται η υπάρχουσα κοινωνία. Με απλούστερα λόγια το ακαδημαϊκό άσυλο θεσπίστηκε αποσκοπώντας στο να αποφευχθούν φαινόμενα του τύπου “Γαλιλαίου” διασφαλίζοντας την πρόοδο και την ελευθερία του επιστημονικού λόγου.

Για να επανέρθουμε όμως στα σημερινά δεδομένα είναι γόνιμο να αντιληφθούμε μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες και εξετάζοντας το ζήτημα αμερόληπτα πως το άρθρο 3 του νόμου 4485/2017 που καθιερώνει το ακαδημαϊκό άσυλο καταστρατηγείται.

Συγκεκριμένα δύο είναι τα ακαδημαϊκά ιδρύματα όπου παρατηρούνται κοινωνικά απαράδεκτες συμπεριφορές, το οικονομικό πανεπιστήμιο Αθηνών και το Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (κοινό γνώρισμα των δύο αυτών ιδρυμάτων αποτελεί η παρουσία τους σε μεγάλα αστικά κέντρα σε αντίθεση με υπόλοιπα όπου βρίσκονται σε αγροτικές ή ολιγοπληθέστερες περιοχές). Στους χώρους αυτούς βασιλεύει τα τελευταία χρόνια η διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, ενώ παράλληλα δεν είναι σπάνια και τα κρούσματα ληστείας, βιαιοπραγιών ακόμα και κατά περιόδους αποπειρών βιασμού.

Ας εξετάσουμε για λίγο όμως τους αστυνομικούς περιορισμούς που ο νόμος επιβάλλει στο υπό προστασία αυτό καθεστώς. Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του προαναφερθέντος άρθρου ‘Επέμβαση δημόσιας δύναμης σε χώρους των Α.Ε.Ι. επιτρέπεται αυτεπαγγέλτως σε περιπτώσεις κακουργημάτων, καθώς και εγκλημάτων κατά της ζωής και ύστερα από απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση’.

Όπερ μεθερμηνευόμενον εστί καμία από τις παραπάνω προσβολές δεν δικαιολογείται από το άσυλο! Ο βιασμός αποτελεί κακούργημα, η διακίνηση ναρκωτικών επίσης (Ιδίως όταν γίνεται μάλιστα σε εκπαιδευτικά κέντρα ή πρόκειται για επικίνδυνα ναρκωτικά υπάρχουν και επιβαρυντικά) καθώς και οι ενδεχόμενες απόπειρες ανθρωποκτονίας ή οι επιδιωκόμενες βαριές σωματικές βλάβες, όπως και η ληστεία. Από το πλαίσιο του νόμου εκπίπτουν μόνο οι απλές σωματικές βλάβες, οι οποίες όμως από την φύση τους δεν ταιριάζουν στις προσβολές που παρατηρούνται στα πανεπιστήμια, εφόσον κανείς δε θα επιχειρούσε κάτι τέτοιο χωρίς κάποιο βαθύτερο σκοπό όπως η κλοπή ή ο βιασμός που θα καθιστούσαν το έγκλημα κακούργημα οδηγώντας αναγκαστικά ξανά στην ελεύθερη επ’ αυτοφώρω είσοδο της αστυνομίας.

Ως επί το πλείστον οι παραβατικές συμπεριφορές στον πανεπιστημιακό χώρο περιστρέφονται γύρω από την διακίνηση και την χρήση ναρκωτικών. Επαγωγικά αν επιχειρήσουμε να ταυτοποιήσουμε τους δράστες θα δούμε ότι πρόκειται για κοινωνικά περιθωριοποιημένα πρόσωπα. Πρόσφυγες-μετανάστες, χρήστες, άστεγοι, καθώς και άλλα παραγκωνισμένα από την κοινωνία πρόσωπα φαίνεται να πραγματοποιούν τις προαναφερθείσες προσβολές. Το γιατί, δεν είναι δύσκολο να το σκεφτεί κανείς. Πολύ απλά πρόκειται για ένα άγραφο συμβόλαιο των οργάνων της δημόσιας τάξεως με τα πρόσωπα αυτά.

‘’Θα σας επιτρέψουμε να πραγματοποιείτε μικροπροσβολές εξασφαλίζοντας τα προς το ζην σας, αυτοπεριορίζοντας τους εαυτούς σας να δράσετε σε έναν συγκεκριμένο χώρο-πλαίσιο, χωρίς να ξεφεύγετε από το όριο του επιτρεπτού’’. Απλούστερα πρόκειται για μια de facto νομιμοποίηση του εμπορίου ναρκωτικών, ώστε να προληφθούν προσβολές μεγαλύτερης έντασης όπως κλοπές, ληστείες και ανθρωποκτονίες. Κυνικό ή όχι αυτό ήταν το σκεπτικό των σωμάτων ασφαλείας για τα πρόσωπα αυτά.

Θέλοντας ή μη στο σημείο αυτό είναι ανάγκη να αναφερθούμε στην τέχνη της υπεραπλούστευσης. Πρόκειται για την αρχέγονη τεχνική της εξουσίας να αποστρέφει τα βλέμματα και την αγανάκτηση των πολιτών από τα βαθύτερα στα επιφανειακά αίτια αφήνοντας ανεξερεύνητη την ουσία του προβλήματος αναζητώντας μανιωδώς για αποδιοπομπαίους τράγους. Με πιστή εφαρμογή της παραπάνω τεχνικής σήμερα δαιμονοποιείται το άσυλο, ο νόμος, δηλαδή το εργαλείο, αδιαφορώντας για τον χρήστη του, ξεχνώντας ότι ένα μαχαίρι μπορεί εξίσου εύκολα να σκοτώσει αλλά και να ξεφλουδίσει ένα φρούτο.

Πιστεύοντας ακράδαντα πως η κριτική δίχως την παράθεση εναλλακτικών λύσεων, ‘’σιγαίνει την φωνή’’, υποχρέωση μας είναι να διερευνήσουμε τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος. Αρχικά όπως κάποτε τόνισε και ο δάσκαλος πρότυπο του ποινικού δικαίου Ιωάννης Μανωλεδάκης, η πιο απλή λύση στο πρόβλημα είναι η κατά γράμμα εφαρμογή του νόμου και συνεπώς η όμοια αντιμετώπιση των κακουργημάτων εντός και εκτός ασύλου, σκεπτόμενοι φυσικά πως η αστυνομία δεν μπορεί συνεχώς να φυλάει τσίλιες σε ένα μέρος αλλά να είναι λειτουργική ως προς τις παρεμβάσεις της.

Μια πιο ουμανιστική λύση θα μπορούσε να δοθεί σε επίπεδο κρατικής συνεννόησης. Η αντιμετώπιση των ανθρώπων αυτών όχι ως εγκληματιών αλλά ως καταπιεσμένων ομάδων. Η προσέγγιση τους μέσω κοινωνικών λειτουργών και η κρατική μέριμνα να βρεθούν επειγόντως δουλείες, ώστε τα πρόσωπα αυτά να απομακρυνθούν από κοινωνικά απαράδεκτες συμπεριφορές και να ενσωματωθούν ομαλά στο κοινωνικό γίγνεσθαι, αποβάλλοντας σταδιακά το κοινωνικό τους στίγμα. Με αυτόν τον τρόπο θα εξαλείψει οριστικά η πανεπιστημιακή ανομία και να επανέλθει η ακαδημαϊκή κοινότητα στην φυσιολογική της μορφή.

Γίνεται έτσι αντιληπτή η ανάγκη διασφάλισης των ελευθεριών όχι μόνο σε συμβολικό αλλά και σε λειτουργικό επίπεδο για να μην επαναληφθούν οι συνθήκες που οδήγησαν στην κατοχύρωση τους, ενώ παράλληλα η ανάδειξη της εμπεριστατωμένης κριτικής εμφανίζεται ως μονόδρομος για την αντίκρουση της υπεραπλούστευσης και των λαϊκίστικών τεχνικών που σπείρουν το μίσος και καταχρώνται το πνεύμα της Δημοκρατίας.