Τελικά επιτρέπεται η Μποφίλιου να ντύνεται καλά;

Λέξεις: Χάρης Χεϊζάνογλου

Το θέμα της Μποφίλιου με ενδιαφέρει, όχι γιατί είναι το ίδιο σημαντικό, αλλά γιατί έχει πάρα πάρα πολύ θεωρητικό ψωμί σε σχέση με το συλλογικό φαντασιακό (και όχι μόνο το δεξιό), το οποίο είναι κάτι που πάντα με ενδιαφέρει.

Διάβασα κάπου ένα ωραίο καταγγελτικό που έλεγε ότι δεν μπορεί να είναι αριστερή και να “απολαμβάνει” τα “αγαθά του καπιταλισμού”.

Αγαθά του καπιταλισμού είναι αν κατάλαβα καλά ένα ταξίδι στο Λονδίνο και ένα ακριβό παλτό, αν φυσικά ένα παλτό των 350 ευρώ είναι “ακριβό”. Θα αποφύγω το προφανές, ότι δηλαδή ένας άνθρωπος που δουλεύει θα έπρεπε να μπορεί να αγοράσει ένα παλτό και να πάει ένα ταξίδι χωρίς να είναι θέμα συζήτησης.

Θα αποφύγω και το δεύτερο προφανές, ότι παλτά οι άνθρωποι είχαν και στην ΕΣΣΔ παλτά και αεροπλάνα για να ταξιδεύουν (και διαστημόπλοια είχαν), ή ότι ένα παλτό (ή κινητό) made in china δεν είναι ακριβώς προϊόν του καπιταλισμού, και θα πώ κάτι άλλο προφανές.

Ότι τα αγαθά που απολαμβάνουμε, υλικά και άυλα, σήμερα αλλά και στο παρελθόν, μπορεί να έχουν φτιαχτεί μέσα σε κάποιο πλαίσιο, καπιταλιστικό, σοσιαλιστικό, αποικιοκρατικό. κρατικό, ιδιωτικό κλπ, αλλά είναι κατά βάση προϊόντα της ανθρώπινης εργασίας. Το πλαίσιο ορίζει πρωτίστως το πώς αυτά τα προϊόντα διανέμονται, με τί όρους και σε ποιους, και λιγότερο το πώς παράγονται.

Το παλτό που φοράει η Μποφίλιου, το κινητό που κρατάω στο χέρι μου, η γνώση που έκανε το κινητό να υπάρχει, ο δορυφόρος με τον οποίο συνδέεται το κινητό κλπ κλπ κλπ είναι όλα μα όλα προϊόντα της ανθρώπινης εργασίας. Και η ανθρώπινη εργασία, είναι κάτι σχετικά ουδέτερο, όπως σχετικά ουδέτερα είναι και τα προϊόντα της. Θα πει κανείς, “μα η κοκακόλα δεν είναι σύμβολο του καπιταλισμού, των ΗΠΑ, κλπ”;

Η απάντηση σε αυτό είναι “ναι βεβαίως” αλλά το συμβολικό φορτίο με το οποίο επενδύεται ένα προϊόν, δεν είναι εγγενές στο προϊόν, αλλά κάτι που έρχεται σε δεύτερο βαθμό να αποδοθεί σε αυτό εκ των υστέρων, είτε μέσω της διαφήμισης, είτε μέσω των πρακτικών της εταιρίας που το παράγει κλπ κλπ κλπ.

Το τί από όλα αυτά αποδέχεται κανείς σε συμβολικό επίπεδο είναι καθαρά προσωπικό και υποκειμενικό, και συχνά εντελώς ανεξάρτητο από το αν είναι αριστερός, δεξιός, βουδιστής ή Βησιγότθος. Γιατί ξαναλέω ΟΛΑ είναι κατά βάση προϊόντα της ανθρώπινης εργασίας και αυτό το ξέρει καλά ο καπιταλισμός. Το ξέρει τόσο καλά που δεν έχει πρόβλημα να παίρνει την παραγωγή του από την καπιταλιστική Ευρώπη και Αμερική και να την πηγαίνει στην κομμουνιστική Κίνα, ακριβώς γιατί η παραγωγή είναι κάτι ουδέτερο.

Και φυσικά όχι μόνο η παραγωγή αγαθών, αλλά και η παραγωγή έρευνας και γνώσης. Το κινητό που κρατάς το οποίο συνδέεται με έναν δορυφόρο πιθανότατα δεν θα υπήρχε ποτέ αν μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο οι Αμερικανοί (αλλά και οι Σοβιετικοί) δεν είχαν πάρει τους Γερμανούς επιστήμονες που ανέπτυσσαν βαλλιστικούς πυραύλους για να σκοτώνουν κόσμο και δεν τους είχαν βάλει να δουλεύουν για την ανάπτυξη της διαστημικής τεχνολογίας, και για την γνωστή “κούρσα του διαστήματος”. Οι Αμερικάνοι πήραν κυριολεκτικά τους επιστήμονες και την τεχνολογία των Ναζί και έφτιαξαν πύραυλο για να πάει ο άνθρωπος στο φεγγάρι κι εσύ σήμερα να έχεις κινητό που συνδέεται με 5 δορυφόρους! Απολαμβάνεις λοιπόν τα προϊόντα του καπιταλισμού; του Ναζισμού; ή μήπως τους καρπούς της ανθρώπινης εργασίας;

Αυτή η πεποίθηση ότι υπάρχουν πράγματα που τα έχει κατουρήσει ο καπιταλισμός (ή ο κομμουνισμός) και άρα δεν τα αγγίζουμε αλλιώς δεν είμαστε συνεπείς με τις ιδέες μας, που μοιάζει να την έχουν και κάποιοι αριστεροί άνθρωποι, εκτός από άτοπη είναι και αστεία, κυρίως γιατί αν πραγματικά το δεις σε μια πραγματική βάση, αυτό που σου ζητάνε είναι να μην ζήσεις για να παραμείνεις συνεπής. Γιατί αν θες να είσαι συνεπής, έτσι όπως ορίζουν αυτοί την συνέπεια, δεν πρέπει να καταναλώνεις τίποτα και να μην πηγαίνεις πουθενά, γιατί όλα είναι καπιταλισμός και όλα είναι καπιταλιστικά. Η μόνη λύση είναι να πας να ζήσεις σε μια καλύβα, να μην σου ανήκει τίποτα και να τρέφεσαι με βολβούς γιατί οτιδήποτε άλλο είναι καπιταλιστικό και δεν έχεις δικαίωμα ούτε να το “απολαύσεις” ούτε και να το αμφισβητήσεις.

Για την ιστορία, μόδα, παλτά, ρούχα, φωτογραφίσεις, ωραίες γυναίκες (πολύ ωραίες) κλπ είχε και στην λάθος πλευρά της ιστορίας… Είχε και άλλα φυσικά, λιγότερο ωραία ή και καθόλου, αλλά η πεποίθηση ότι η σωστή πλευρά της ιστορίας ήταν αυτή που έφερε στον κόσμο (και μονοπώλησε) την τεχνολογία, την μόδα, την καλαισθησία, το design, την αρχιτεκτονική, την τέχνη κλπ (και άρα οι αριστεροί δεν πρέπει να μιλάτε) είναι παραπάνω από αστεία, ειδικά όταν κάποιοι πιστεύουν ότι όποιος διεκδικεί σήμερα να έχει μια σχέση με όλα αυτά δεν δικαιούται να αμφισβητεί τον κυρίαρχο καπιταλισμό, και μάλιστα στην σημερινή εκδοχή του.

Ειδικά όποτε ακούω ότι η τεχνολογία είναι παιδί του καπιταλισμού, εκτός από τον Von Braun με σπασμένο χέρι να χαμογελάει κατά τη “σύλληψή” του από τον Αμερικανικό Στρατό, φαντάζομαι κι έναν κοσμοναύτη να κρατάει την κοιλιά του από τα γέλια μέσα στο Σοβιετικό Σογιούζ μου μίσθωνε η ΝASA μέχρι πέρσι για τις αποστολές στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.