The Bachelor: O σεξισμός που κάνει νούμερα
Η γυναικεία αρένα είχε στηθεί και το τρόπαιο ήταν στην προθήκη του: η πρόταση γάμου.
Λέξεις: Νεφέλη Ραψομανίκη
Σήμερα, 18 Δεκεμβρίου και μετά από τρεις μήνες τηλεοπτικής παρουσίας ολοκληρώνεται το reality show The Bachelor. Τα περισσότερα reality έχουν κατηγορηθεί ως τηλεοπτικά υποπροϊόντα που, μεταξύ άλλων, προσφέρουν δημόσια βήμα στον κακοποιητικό ή/και σεξιστικό λόγο και αναπαράγουν έμφυλα στερεότυπα. Το The Bachelor έχει κάνει ένα βήμα παραπάνω: το βασικό προϊόν του είναι ο ίδιος του ο σεξισμός.
Στα υπόλοιπα reality shows της ελληνικής τηλεόρασης η αναπαραγωγή έμφυλων προτύπων γίνεται κεκαλυμμένα και οι σεξιστικές συμπεριφορές, όσο και αν καλλιεργούνται από την ίδια την εκπομπή, χρεώνονται στους συμμετέχοντες. Οι εκπομπές, εκ των υστέρων, παίρνουν αποστάσεις, καταδικάζουν και, ενδεχομένως, απομακρύνουν τους θύτες των κακοποιητικών συμπεριφορών. Είναι χαρακτηριστικό πως δύο εκπομπές αυτής της κατηγορίας ενώ ξεκίνησαν με την αποκλειστική συμμετοχή γυναικών, φέτος ενέταξαν και άντρες συμμετέχοντες στην προσπάθειά τους να αποτινάξουν τις κατηγορίες περί σεξισμού.
Όμως, ο ακραίος ατομικός ανταγωνισμός πάνω στον οποίον βασίζονται όλα τα reality εδώ εξειδικεύεται στον γυναικείο ανταγωνισμό. Από τις γυναίκες που δήλωσαν συμμετοχή στην εκπομπή, χωρίς τότε να έχει ανακοινωθεί το πρόσωπο του bachelor, 20 (είκοσι) επιλέχθηκαν και δήλωσαν διατεθειμένες να φέρουν εις πέρας όλες τις δοκιμασίες στις οποίες θα τις εξέταζε ο ποθητός Εργένης προκειμένου να βγουν νικήτριες στον πιο «ρομαντικό αγώνα της ζωής τους». Η γυναικεία αρένα είχε στηθεί και το τρόπαιο ήταν στην προθήκη του: η πρόταση γάμου.
Για την κατάκτηση, όμως, του απόλυτου αυτού ονείρου ο δρόμος δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα. Και αν και κάθε εβδομάδα τελείωνε με την «τελετή των ρόδων» και την αποχώρηση της λιγότερο ικανής υποψήφιας στα μάτια του Εργένη, το μεσοδιάστημα ήταν ένα μισογύνικο κρεσέντο.
Οι γυναίκες αυτές εκδύονται όλων των άλλων ιδιοτήτων τους πλην της υποψήφιας νύφης. Ήταν έγκλειστες σε ένα σπίτι που περιλαμβάνει όλον τον κόσμο τους: τις άλλες Γυναίκες-ανταγωνίστριες και τον Άντρα. Ο Εργένης ήταν ταυτόχρονα το έπαθλο και ο κριτής. Η δοκιμασία και η επιβράβευση.
Οι δοκιμασίες στις οποίες υποβάλλονται δεν θα μπορούσαν να ήταν περισσότερο γραφικές και σχεδιασμένες με βάση ένα στερεοτυπικό ανδρικό βλέμμα. Τουρτοπόλεμος, αισθησιακοί χοροί, εξέταση από τους «κολλητούς» του και μάθημα μαγειρικής είναι κάποια από τα παραδείγματα. Οι γυναίκες δεν πρέπει απλώς να πληρούν αναχρονιστικά κριτήρια, αλλά πρέπει να το επιδεικνύουν και στις ανταγωνίστριές τους και στο τηλεοπτικό κοινό ως το «εκσυγχρονισμένο» άπλωμα του παρθενικού σεντονιού στο μπαλκόνι.
Το δυστοπικό περιβάλλον στο οποίο διαβιούν αυτές οι γυναίκες δεν περιορίζεται στις δοκιμασίες. Οι όποιες φιλίες προσπαθήσαν να χτιστούν εντός του σπιτιού του The Bachelor απέτυχαν. Η ερωτική κτητικότητα σε αυτό το σπίτι είναι μονόδρομος καθώς μια θα είναι η νικήτρια. Είναι, όμως, και μονόδρομη.
Ο προβαλλόμενος από την εκπομπή ρομαντισμός και έρωτας αφορά στον ετεροκανονικό και αποκλειστικό έρωτα. Η περιγραφή αυτή καλύπτει μονάχα τα συναισθήματα των γυναικών ενώ ο πρωταγωνιστής της εκπομπής έχει επανειλημμένως δηλώσει πως έχει συναισθήματα για περισσότερες από μια παίκτρια. Την ίδια στιγμή που ο Εργένης βγαίνει ομαδικά και ατομικά ραντεβού εν γνώσει όλων των υπόλοιπων παικτριών, την ίδια στιγμή που εκφράζει την ερωτική του έλξη για πολλές γυναίκες μπροστά στις υπόλοιπες, την ίδια στιγμή που η παραγωγή προμηθεύει κιάλια στις γυναίκες ώστε να μπορέσουν να παρακολουθήσουν τα φιλιά που ανταλλάσει με την συμπαίκτρια τους, την ίδια στιγμή η γυναικεία απιστία, ως ενδεχόμενό ή παρελθοντική εμπειρία, καταδικάζεται με ένταση.
Το πλαίσιο της εκπομπής επιβάλλει την έμφυλη διαφοροποίηση απέναντι στα ίδια συναισθήματα προκειμένου να εξασφαλίσει τους όρους ύπαρξής της. Αυτή η αντίφαση είναι αποκαλυπτική για τα διαφορετικά κριτήρια που εφαρμόζονται για τον άνδρα και τη γυναίκα εντός και εκτός της «πραγματικής» ζωής. Οι διαφορετικοί συμπεριφορικοί κανόνες νομιμοποιούνται στη βάση των διαφορετικών έμφυλων προτύπων.
Ο εμπεδωμένος σεξισμός της κοινωνίας μας νομιμοποιεί το concept της εκπομπής και, ταυτόχρονα, περιθωριοποιεί και υποβαθμίζει τις όποιες αντιδράσεις επικαλούμενος την εκ των προτέρων γνώση και συναίνεση των παικτριών. Και έτσι, με μια εκπομπή που τροφοδοτείται από κλασικά έμφυλα πρότυπα τα οποία στη συνέχεια διαχέονται μέσω της τηλεόρασης εκ νέου στην κοινωνία με μοντέρνο μανδύα, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος ο οποίος αναπαράγει καταπιεστικά στερεότυπα, καλούπια στα οποία κανείς δεν χωράει.
*Η Νεφέλη Ραψομανίκη είναι φοιτήτρια
