The Predator Case, τα παιδιά του προέδρου και η «τρελή» Martha

“I am black and blue. They don’t want me to talk” Martha Mitchell

Με αφορμή την αποκάλυψη των παράνομων “επισυνδέσεων” –αυτών τουλάχιστον που έγιναν ευρέως γνωστοί- της τηλεφωνικής συσκευής του προέδρου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και ευρωβουλευτή Νίκου Ανδρουλάκη και του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη, ο παραλληλισμός με το γνωστό σκάνδαλο Watergate είναι αναπόφευκτος.

Το Watergate στάθηκε η αφορμή για την παραίτηση του τότε νεοεκλεγέντος προέδρου Richard M. Nixon τον Ιούνιο του 1972. Το Watergate Affair έλαβε την ονομασία του από το ομώνυμο ξενοδοχείο-συγκρότημα γραφείων, στο οποίο στεγάζονταν τότε τα γραφεία της Εθνικής Επιτροπής Δημοκρατικών (DNC). 

Η πενταμελής ομάδα γνωστή ως «White House Plumbers» ήταν επιφορτισμένη με την παράνομη παρακολούθηση του «δημοκρατικού στρατοπέδου». Οι κοινωνικοπολιτικές περιστάσεις, τα ειδικά κίνητρα και οι μεθοδεύσεις μπορεί να διαφέρουν, ένα στοιχείο όμως παραμένει αναλλοίωτο, αυτό του ελέγχου και διατήρησης της εξουσίας.

Η αρχή έγινε το 2019

Ο Ν. 4622/2019 για το επιτελικό κράτος που αποτέλεσε ένα από τα πρώτα και σημαντικότερα -ως προς τη βαρύτητα των αλλαγών που επέφεραν-νομοθετήματα της παρούσας κυβέρνησης, έθεσε μεταξύ άλλων την ΕΥΠ στην αποκλειστική ευθύνη του πρωθυπουργικού γραφείου. 

Ψηφίστηκε επίσης και το Π.Δ. 96/2020 σχετικά με τη λειτουργία, τη διάρθρωση και τις αρμοδιότητες της ΕΥΠ. Στη περίπτωση δε της άρσης του απορρήτου επικοινωνιών σύμφωνα με την τροποποίηση του άρθρου 5 παρ. 4 του Ν. 2225/1994 με τον πρόσφατο Ν. 4970/2021, η ενημέρωση του θιγόμενου προσώπου από την ΑΔΑΕ είναι επιγενόμενη και δυνητική, καθώς απαιτείται πρότερη άδεια του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο ο σκοπός της έρευνας, η οποία αφορά υποθέσεις ποινικής φύσεως. 

Αν και οι προαναφερθέντες νόμοι πληρούν το κριτήριο της τυπικής νομιμότητας (διαδικασία ψήφισης), κρίνονται ωστόσο χωλοί στο επίπεδο της ουσιαστικής νομιμότητας, καθώς στερούνται συνταγματικής θεμελίωσης. 

Συγκεκριμένα, το άρθρο 19 παρ. 1 του Συντάγματος, ορίζει stricto sensu τα κρατικά όρια παρέμβασης, καθώς επισημαίνει ό,τι η δικαστική αρχή (και μόνον) δύναται να παρέμβει στην ιδιωτική σφαίρα μονάχα για λόγους αυξημένου εθνικού ενδιαφέροντος και ασφάλειας (κατασκοπεία ή διεθνής τρομοκρατία). 

Το θεμελιώδες ατομικό δικαίωμα στη προστασία του απορρήτου των επικοινωνιών διασφαλίζει την κρατική αποχή (status negativus) από το πεδίο της ιδιωτικής ελευθερίας και δράσης σε απόλυτο βαθμό («απόλυτα απαραβίαστο»), πέραν βεβαίως της ειδικής εξαίρεσης. Η διασφάλιση των θεσμικών εγγυήσεων προστασίας της ιδιωτικότητας και σεβασμού της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας (άρθρο 5 παρ. 1 Σ) αποτελεί βασικό πυλώνα στη σύγχρονη αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Η υποχρέωση τήρησης των παραπάνω προκύπτει από το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ και το άρθρο 7 της ΧΘΔΕΕ.

Την εποχή της προεδρίας του συντηρητικού Richard M. Nixon, οι γυναίκες στη πολιτική σκηνή εμφανίζονταν ως επί το πλείστον στο πλευρό των επιφανών πολιτικών με την ιδιότητα της πιστής συζύγου και της καλής μητέρας. 

Η αποκάλυψη της περιπέτειας της Martha Mitchell αποτελεί ένα παράδειγμα gas-lighting, με σύγχρονους όρους, καθώς οι στενοί συνεργάτες του προέδρου και ο ίδιος ο σύζυγος της και τέως Γενικός Εισαγγελέας της κυβέρνησης Nixon, προσπάθησαν συστηματικά να την παρουσιάσουν στη κοινή γνώμη, ως αλκοολική και τρελή. 

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως η φρουρά ασφαλείας της κατά διαταγή του τότε συζύγου της, απαγόρευσαν κάθε πρόσβαση στον τότε ημερήσιο Τύπο, ώστε να μην είναι σε θέση να ενημερώνεται για τις πολιτικές εξελίξεις. Η ίδια όμως αν και οι συνθήκες, την έθεταν για ακόμη μια φορά στο περιθώριο, αποφάσισε σε αντίθεση με τον σύζυγο της, να ακολουθήσει το δρόμο της αλήθειας. 

Η επιλογή αυτή, της κόστισε την μέχρι πρότινος καλή της φήμη, καθώς μόλις πρόσφατα τις τελευταίες δεκαετίες, εξαιτίας της συστηματικής δημοσιογραφικής έρευνας αναδείχτηκε η συνεισφορά της και ως ένα βαθμό αποκαταστάθηκε στη κοινή γνώμη ο μέχρι πρότινος αρνητικός χαρακτηρισμός της, ως πληροφοριοδότριας.

Η Martha Mitchell ζητούσε επανειλημμένα από τον τότε σύζυγό της να αποκοπεί από τις παράνομες δραστηριότητες του Nixon, ο ίδιος ανήκει στην κλειστή ομάδα με το ψευδώνυμο «Υδραυλικοί του Λευκού Οίκου», η οποία ήταν επιφορτισμένη με τη διασπορά ψευδών και κακόβουλων στοιχείων για την αντίπαλη Δημοκρατική παράταξη. 

Η ομάδα παρακολουθούσε, κατασκόπευε και προσπαθούσε να σαμποτάρει τις ενέργειες του Δημοκρατικού Κόμματος, ώστε τελικά να επανεκλέγει ο Nixon. Ο John Mitchell είχε στη διάθεσή του ένα ειδικό κονδύλι, με το οποίο χρηματοδοτούσε μυστικές επιχειρήσεις, ώστε να συλλέγουν πληροφορίες εις βάρος των Δημοκρατικών. 

Απομόνωση και απαγωγή

Ως απάντηση του αιτήματός της έλαβε την απομάκρυνση της από την Washington και την απομόνωσή της σε ένα ξενοδοχείο στη California. Αν και αποκομμένη από την πραγματικότητα, προσπάθησε να επικοινωνήσει με την αγαπημένη της δημοσιογράφο Helen Thomas από το πρακτορείο ειδήσεων United Press International (UPI), ενημερώνοντάς την για τις πληροφορίες που είχαν υποπέσει στην αντίληψή της και για την πρόθεσή της να εγκαταλείψει τον σύζυγό της. 

Το τηλεφώνημα διακόπηκε βιαίως, καθώς ο πρώην πράκτορας του FBI Steve King, επιτέθηκε, νάρκωσε και τελικά απήγαγε την Martha Mitchell, ώστε να διασφαλιστεί η εχεμύθειά της. Το Ανώτατο Αμερικανικό Δικαστήριο σε πλήρη (ανδροκρατούμενη) σύνθεση απεφάνθη στις 24 Ιουνίου του 1974 ό,τι ο πρόεδρος Nixon έπρεπε να παραδώσει τις κασέτες με τις ηχογραφήσεις, καθώς δεν προστατευόταν από κάποιο ειδικό προεδρικό προνόμιο (executive privilege), κατά το οποίο είχε τη δυνατότητα να παρακρατεί εμπιστευτικά αρχεία από τις λοιπές λειτουργίες (νομοθετική και δικαστική) του κράτους.

Ανδρική ενασχόληση

Εάν και οι αναφορές για το σκάνδαλο των υποκλοπών, την προσπάθεια συγκάλυψης από τον πρόεδρο Nixon με τη βοήθεια του τέως Γενικού Εισαγγελέα, βρίσκουν κάποιο κοινό έρεισμα με το πρόσφατο πλήγμα στο βαθύ πυρήνα των ατομικών δικαιωμάτων και της εύρυθμης και διαφανής λειτουργίας της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, η παράλειψη αναφοράς στην συνεισφορά της Martha Mitchell αποτελεί ένα μικρό δείγμα ό,τι ακόμη και σήμερα, παρά τις εντατικές προσπάθειες για ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας και αντιπροσώπευσης, η πολιτική σκηνή παραμένει μια ανδρική ενασχόληση (men’s business). 

Αυτό που φέρει καταλυτική σημασία στην ιστορικοπολιτική αφήγηση είναι το εξουσιαστικό «παιχνίδι των κυριών» και όχι η επιλογή της, ως αποδιοπομπαίου τράγου. Ο πρόεδρος Nixon είχε επισημάνει χαρακτηριστικά σε μια συνέντευξή του στον βρετανό David Frost, «πως εάν δεν υπήρχε η Martha, δεν θα υπήρχε το Watergate», ο ίδιος χαρακτήρισε ψυχικά και συναισθηματικά ασταθή τη γυναίκα του στενού του συνεργάτη, η οποία ήταν -πάντα σύμφωνα με τον ίδιο- η βαθύτερη αιτία της απόσπασης προσοχής και της μειωμένης αποτελεσματικότητάς του! Ο πρόεδρος είχε δίκιο, το πρόβλημα δεν ήταν οι παράνομες πράξεις, παρακολούθησης, χρηματισμού και διάδοσης ψευδών ειδήσεων για το έτερο κόμμα, αλλά η κατά τα λοιπά αόρατη γυναίκα του στενού του συνεργάτη (sic), γιατί «το πρόβλημα δεν ήταν το Watergate, αλλά η Martha»…