Θέλουμε την Τέχνη για να νοιώθουμε καλά – Οι συντάκτες μας γράφουν…
Εδώ συγκεντρώθηκαν οι διαφορετικές απόψεις των συντακτών της Parallaxi για την ζωή της τέχνης εν μέσω πανδημίας.
Η Τέχνη είναι η παρηγοριά στη βαρβαρότητα. Αίθουσες γεμάτες με θεατές μπροστά στην μεγάλη οθόνη ή σε μία σκηνή. Φωτογραφίες, πίνακες σε λευκούς τοίχους, ωραία δημόσια γλυπτά. Συναυλίες που μας μεγάλωσαν και μας έμαθαν την μουσική.
Ανάμεσα στο χάος και την βουή των κεντρικών λεωφόρων, κάτω από τα φώτα των πόλεων, στη σκιά της ανεργίας και του τεράστιου επαγγελματικού φορτίου, σε αυτή τη φάση που διστάζεις να εκφραστείς με σωματική επαφή, και μένεις άδειος εσύ, παρατηρείς εκείνους τους γενναίους καλλιτέχνες, που δίνουν την μάχη τους για μερική δόση τέχνης.
Εκείνους που προσπαθούν καθημερινά να βρουν την σπίθα σε μία κοινωνία που λειτουργεί υπό περιορισμούς. Διεκδικούν μια κάποια ελπίδα σιγουριάς σε ένα αβέβαιο αύριο. Τελικά πόσο δύσκολο, είναι να δηλώνεις καλλιτέχνης εν μέσω μιας τέτοιας πανδημίας;
Στo Ιnstagram Account μας έτρεξε μία δημοσκόπηση σχετικά με την τέχνη στην περίοδο του κορονοϊού σχετικά με το ποια μορφή τέχνης προτιμάτε το 32% απάντησε την μουσική/ συναυλίες/lives το 30% το θέατρο, το 27% τον κινηματογράφο και το 11% τις εκθέσεις κάθε είδους. Στην ερώτηση για το αν η Κυβέρνηση έχει στηρίξει τους καλλιτέχνες αυτή την περίοδο το 96% ψήφισε ΟΧΙ ενώ το μόλις 4% ψήφισε ΝΑΙ. Στο αν επέλεξαν να δουν online θεάματα το 53% ψήφισε ΝΑΙ ενώ το 47% ΟΧΙ. Σχετικά με το αν το αντίτιμο των online θεαμάτων θα έπρεπε να είναι ίσο με εκείνο των ζωντανών το 88% απάντησε ΟΧΙ, ενώ το 12% ΝΑΙ. Στην ερώτηση για το αν τους λείπει ο πολιτισμός αυτή την περίοδο το 98% απάντησαν ΝΑΙ ενώ το 2% όχι.
Εδώ συγκεντρώθηκαν οι διαφορετικές απόψεις των συντακτών της Parallaxi για την τέχνη στη ζωή μας εν μέσω πανδημίας.
Τέχνη σε… pixel και καλλιτέχνες μετέωροι!
Υπάρχει στ’ αλήθεια μέσα στα χρόνια μια αδιάκοπη προσπάθεια ορισμού της Τέχνης, τέτοια ώστε τα ερωτήματα που τίθενται γύρω από αυτήν να είναι σαφέστατα από τα πιο σημαντικά που έθεσε ποτέ ο άνθρωπος. Από τα πρώτα κιόλας έτη στα θρανία, καλούμαστε να προσδιορίσουμε αυτό, για το οποίο σταθερή απάντηση δεν υπάρχει, αλλά ούτε και λανθασμένη. «Τι εστί Τέχνη», θα ρωτούσαμε, λοιπόν, επίμονα τον εαυτό μας μέχρι πρότινος. Στο μυαλό μου αυτή μοιάζει με καθετί που αμφισβητεί τις παραδοσιακές αξίες και συμβάσεις και που ταυτόχρονα (μου) προκαλεί μια απροσδιόριστη τέρψη.
Οι νέες συνθήκες, ωστόσο, καθιστούν τώρα πιο καίρια από ποτέ τη διατύπωση πρόσθετων σχετικών ερωτημάτων, με πρώτο και κύριο το εξής: Τι έχει αλλάξει τέλος πάντως στην Τέχνη σήμερα; Πολλά, θα πω εγώ και να είστε σίγουροι πως οι μορφασμοί στο πρόσωπό μου δεν είναι και οι πιο ευχάριστοι… Η πανδημία έκανε το επίθετο «ψηφιακή» ένα με την Τέχνη, στερώντας μας την μοναδική εμπειρία της απόλαυσης των καλλιτεχνικών έργων δια ζώσης. Δε λέω, καλή η ζωντανή αναμετάδοση θεατρικών και μουσικών παραστάσεων από ιστοτόπους, τίμια η προσπάθεια εκμάθησης εικαστικών τεχνών μέσω Facebook, εντυπωσιακή η virtual επίσκεψη σε μουσείο, σπουδαίος και ανατριχιαστικός ο Μποτσέλι ακόμα και από το YouTube. Όμως, τα pixel πάντα θα υπενθυμίζουν την υπαρκτή απόσταση μεταξύ θεατή και έργου και θα αφήνουν μισά τα συναισθήματα.
Κι αν ακόμα δεχτούμε πως η νέα αυτή μορφή τέχνης είναι μια πιο εξελιγμένη, καθώς και ότι η πρόσβαση σε αυτήν δεν είναι δα και τόσο δύσκολη, μένει να αισθανθούμε λίγο και κείνον που δίνει τη δική του μάχη, πίσω από την οθόνη για να προσφέρει τελικώς σε εμάς το άυλο αγαθό. Μιλώ, βεβαίως, για τον καλλιτέχνη, το παρόν του οποίου μοιάζει τουλάχιστον θλιβερό και το μέλλον του δυσοίωνο. Γιατί γι’ αυτόν, τα νέα δεδομένα δεν συνεπάγονται απλώς μια αλλαγή στην εμπειρία του με το κοινό, αλλά θέτουν σε μια μικρή λεπτή κλωστή την ίδια του την επιβίωση.
*Στέλλα Παϊσανίδη
«Τέχνη… κάθε τι που μπορεί να σου προκαλέσει συναίσθημα»
«Αν δεν έχεις μεράκι για αυτό που κάνεις, τότε άφησε το» μου είχε πει κάποιος και είχε απόλυτο δίκαιο. Τέχνη σημαίνει να θέλεις να δώσεις ένα κομμάτι του εαυτού σου σε αυτό που κάνεις. Να μην σε νοιάζει αν θα κάτσεις μία ή δύο ώρες παραπάνω, δεν υπάρχουν στην τέχνη αυτά. Μία ζωγραφιά, μία μελωδία, ένα κλιπ, ένα σκετς. Οτιδήποτε μπορεί να σου προκαλέσει συναίσθημα, κάθε τι που μπορεί να σε προβληματίσει. Αυτό είναι τέχνη για μένα.
Αν θα έπρεπε, όμως, από όλες τις μορφές τέχνης να επιλέξω μία, αυτή θα ήταν το θέατρο. Εκείνη η αίσθηση ανάμεσα στις γεμάτες θέσεις και η ανυπομονησία για να ξεκινήσει η παράσταση. Πάντα περίμενα το τρίτο καμπανάκι και έπειτα χανόμουν στον μαγικό κόσμο της παράστασης, σαν να ήμουν και εγώ μέρος της.
Δυστυχώς, όμως, όλα αυτά έχουν γίνει παρελθόν λόγω των συνθηκών. Αφού άνοιξαν μετά την πρώτη καραντίνα, δυστυχώς δεν μπόρεσα να βρεθώ σε κάποιο θέατρο. Αν και το μόνο που θα αντίκριζα θα ήταν κενές θέσεις, αποστάσεις και ανθρώπους καλυμμένους με μάσκες. Όπως δείχνουν, όμως, τα πράγματα αυτή η αγωνία και το πάθος για το πότε θα φτάσει η ώρα να πάω θέατρο θα αργήσει να έρθει. Φαντάζομαι θα υπάρξουν και πάλι διαδικτυακές προβολές παραστάσεων. Όμως, τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει εκείνη την γλυκιά αίσθηση και την πληρότητα που ένιωθα κάθε φορά που έβγαινα από την πλατεία του θεάτρου, γυρνούσα σπίτι και προσπαθούσα να εξηγήσω σε όσους δεν είχαν έρθει μαζί μου, τι ακριβώς είδα.
*Νίκος Γκάγιας
«Η τέχνη βρίσκεται παντού»
Από το ρούχο που επέλεξες να φορέσεις, το αγαπημένο σου τραγούδι που άκουσες, το εντυπωσιακό κτίριο που προσπέρασες, τον χορευτή του δρόμου που πέτυχες στο δρομο. Η τέχνη εναρμονίζεται και δίνει μια άλλη νότα στην ζωή. Η επαφή μαζί της δημιουργεί μια αίσθηση ηρεμίας, έναν θαυμασμό, και δέος που μπορείς να νιώσεις τετοια συναισθήματα. Για μένα η τέχνη είναι κάτι μαγικό, ο τρόπος που ο καλλιτέχνης αποτυπώνει τα συναισθήματα του σε ένα αντικείμενο που θα σου προκαλέσει τα ίδια ή ακόμα και εντονότερα.
Η παράξενη αυτή χρονιά, έφερε τον καθένα πιο κοντά στην τέχνη και την τέχνη ακόμα πιο μακριά μας. Ο άνθρωπος ανέκαθεν βιώνει τις εμπειρίες του μαζι με την τέχνη, ετσι πολλοί φέτος έψαξαν παρηγοριά σε αυτήν. Δυστυχώς, λόγω των περιορισμών οι δημιουργοί της βρέθηκαν μπροστά σε εμπόδια. Οι συναυλιακό χώροι άδειασαν, οι αυλαίες έπεσαν, το πινέλο έμεινε να μουλιάζει στο δοχείο με το νεφτι.
*Εύα Καβάζη
Ο a΄ la carte πολιτισμός
Ο πολιτισμός αποτελεί σπουδαίο αγαθό για κάθε προηγμένη κοινωνία που θέλει να παινεύεται ότι εξελίσσεται, δημιουργεί και προοδεύει ατομικά και συλλογικά. Και η πρόοδος αυτή που αποκρυσταλλώνεται μέσα από πρόσωπα και έργα δεν μπορεί να θεοποιείται στη λιακάδα και να παραγκωνίζεται στην καταιγίδα. « Οι καλλιτέχνες πληρώνονται μαύρα και εξ αυτού του λόγου δεν μπορούμε να τους στηρίξουμε», είπε πάνω κάτω η υπουργός πολιτισμού την περίοδο του πρώτου κύματος της πανδημίας. Αν, λοιπόν, όλοι οι καλλιτέχνες τόσα χρόνια πληρώνονται μαύρα, τότε ζούμε σε ένα μικρό γαλατικό χωριό παρανομίας. Αν πάλι αυτή η μομφή αφορά ορισμένες εξαιρέσεις , τότε γιατί τους παίρνει όλους η μπάλα;
Συναυλίες άκυρες, θέατρα και κινηματογράφοι κλειστοί, καλλιτέχνες στο έλεος του Θεού. Την περίοδο της καταιγίδας οι καλλιτέχνες έρχονται σε δεύτερη μοίρα απ’ ότι φαίνεται . Την περίοδο των εκλογών, ωστόσο, οι καλλιτέχνες έρχονταν σε πρώτη μοίρα για την δημιουργία σποτ, μέσω των οποίων τονιζόταν η ανάγκη στήριξης τους. Αλά καρτ στήριξη δηλαδή. Όπως όλοι οι υπόλοιποι κλάδοι, έτσι και η τέχνη βάλλεται από το χείμαρρο αδράνειας που έχουν προκαλέσει τα μέτρα αποδυνάμωσης της πανδημίας. Διάσημοι καλλιτέχνες σε όλο τον πλανήτη συσπειρώνονται και κρούουν τον κώδωνα. Ο Μάρτιν Σκορσέζε για παράδειγμα, σε κοινή επιστολή με δεκάδες άλλους καλλιτέχνες κάνει έκκληση να παραμείνουν ανοιχτά τα σινεμά. Στην Ελλάδα, όμως, την χώρα των θαυμάτων, δεν χρειάζεται να συσπειρωθούν οι καλλιτέχνες – ή και η κοινωνία ευρύτερα- για να ληφθούν τέτοιες αποφάσεις. Αρκεί η επικοινωνία συγκεκριμένων, απευθείας με το πρωθυπουργικό γραφείο και τα θέατρα ανοίγουν επιτόπου. Αρκετά παράξενο αυτό έτσι;
Επειδή, όμως οι καλλιτέχνες δεν είναι χομπίστες και επειδή πλέον είμαστε επίσημα στο δεύτερο λοκντάουν, αν δεν μεριμνήσει έστω και τώρα η πολιτεία, τότε δεν πρέπει να μιλάμε ούτε για «τέχνη ώρα μηδέν», ούτε για τελευταίες στιγμές της τέχνης. Πρέπει απλά να αναγνωρίσουμε χωρίς περιστροφές αυτό που θα έρθει. Και αυτό δεν θα είναι καθόλου ευχάριστο για κανέναν.
*Βαγγέλης Θεοδωράκης
Η τεχναδράνεια τρώει την ζωή
Οκτώ μήνες ”εσώκλειστοι” με μικρές παύσεις ζωής αν μου ζητούσαν να περιγράψω το 2020 αυτή την φράση θα επέλεγα για να το κάνω. Κλειστήκαμε τον Μάρτιο, διαβάσαμε βιβλία, είδαμε ταινίες, απολαύσαμε την οικογένεια αλλά κάτι έλειπε πέρα από τις βόλτες και αυτό ήταν η τέχνη. Και η δυνατή επιθυμία έγινε πράξη. Ελάχιστες μεν μα τόσες για να σε κρατήσουν σε εγρήγορση, οι συναυλίες που διοργανώθηκαν εκείνους τους μήνες που μείναμε σπίτι. Βγήκαμε τον Ιούνιο με τα βίας πρόλαβα να απολαύσω 6 ταινίες στους θερινούς μα καμία συναυλία και αυτό ήταν που με πλήγωσε. Μέχρι φέτος, τα καλοκαίρια μου συνόδευσαν εκείνες οι συναυλίες στις οποίες ξέρεις, κολλούσες με το σώμα του άλλου και ούρλιαζες ”τους μιλώ για σένα”.
Δεν έχω ξαναδεί πιο παγωμένη την τέχνη και αυτό είναι που προκαλεί το ψύχος στην ψυχή. Αναρωτιέμαι και λέω πότε θα μπορέσουμε να ανταμώσουμε ξανά σε μία αίθουσα κινηματογράφου, πότε θα απολαύσουμε τις ασφυχτικές τούτες συναυλίες, πότε οι καλλιτέχνες θα ξαναπάρουν την ζωή στα χέρια τους. Άγνωστο το ερώτημα μα σε καταπλακώνει. Που είναι το Υπουργείο Πολιτισμού να τους στηρίξει για να στηρίξει και μας που τους χρειαζόμαστε; ΠΟΥΘΕΝΑ! Γιατί πάλι να μένουν αδρανείς ενώ θα μπορούσαν να γεμίσουν τις οθόνες με χιλιάδες μορφές έκφρασης;
Γιατί πάντα να επιλέγουν συγκεκριμένα πρόσωπα για καμπάνιες και προωθήσεις διαφημιστικές όταν είναι τόσοι εκεί έξω που πρέπει και θέλουμε να μας κάνουν να ζήσουμε; Εγώ ένα έχω μάθει χωρίς τέχνη το μυαλό του ανθρώπου κοκαλώνει και σκοτεινιάζει. Κάντε χώρο στα άδεια τηλεπαιχνίδια και δώστε μας περισσότερες συναυλίες, περισσότερες διαδικτυακές ξεναγήσεις, περισσότερες ποιοτικές ταινίες αυτά χρειαζόμαστε για να μείνουμε ασφαλείς.
*Μυρτώ Τούλα
Δεν νοείται τέχνη χωρίς κοινό
*Ραφαήλ Γκαϊδατζής
