Θέματα στην πρώτη σελίδα

Η εξέλιξη μέσα από τα ρεπορτάζ

Λέξεις: Τάσος Τασιούλας Αρχική εικόνα: Γιάννης Τζιμπρές

Αν πριν από 25 χρόνια κάποιος μας έλεγε ότι η Θεσσαλονίκη θα έχει το 2014 την εικόνα που έχει σήμερα θα ήμασταν ευχαριστημένοι; Φαντάζομαι οι περισσότεροι όχι. Ύστερα από 25 χρόνια επαγγελματικής ενασχόλησής μου με το ρεπορτάζ –και- της πόλης είμαι και χαρούμενος και υπερήφανος για το παρόν της Θεσσαλονίκης και συνεχίζω να ελπίζω (και να δουλεύω) για το μέλλον της.

Η Θεσσαλονίκη που γνώρισα το 1989, όταν το ρεπορτάζ έγινε το επάγγελμα από το οποίο ζω, όταν άρχισα να στήνω τη ζωή μου στην πόλη (ναι εγώ είμαι… εισαγόμενος, όχι γέννημα θρέμμα και με άλλο ΑΣΜ), όταν η «Παράλλαξη» έκανε τα πρώτα της βήματα, δεν είναι ίδια με τη σημερινή. Η Θεσσαλονίκη άλλαξε, βελτιώθηκε, αλλά δυσκολευόμαστε να το αναγνωρίσουμε. Είναι η αδυναμία μας να ξεφύγουμε από τη μιζέρια της σύγκρισης με την Αθήνα;

Προσπάθησα να θυμηθώ ποιες ήταν οι κύριες διεκδικήσεις της πόλης τα τελευταία 25 χρόνια, όπως τις κατέγραψα μέσα από τα ρεπορτάζ, και το πρόσημο στο οποίο κατέληξα είναι θετικό. Άλλο το όνειρο κι άλλο η πραγματικότητα.

Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η πόλη έχει πέσει θύμα ενός έργου: του μετρό. Τόσο που ακόμη κι όταν ολοκληρωθεί φαντάζομαι ότι θα βρούμε κάτι να μας ενοχλεί.

Το 1989, όταν τα ιδιωτικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα έμπαιναν στη ζωή μας, η πόλη πρωταγωνιστούσε. Το ότι το FM100 και η TV100 θα έμπαιναν μπροστάρηδες στην κατασκευή του μετρό έφτασε να αποτελεί τότε συνείδηση (πολιτικά και κοινωνικά). Σήμερα, προφανώς έχει καταντήσει ανέκδοτο. Παραμένει όμως η ουσία: το ίδιο το έργο. Με απίστευτες καθυστερήσεις κατασκευάζεται.

Είδα οραματικά έργα να ακυρώνονται. Η ιστορία της υποθαλάσσιας αρτηρίας είναι διδακτική. Τη χρυσοπληρώσαμε και δεν έγινε. Η ανάγκη όμως να κλείσει ο δακτύλιος γύρω από την πόλη παραμένει κι ας κάνουμε τα στραβά μάτια.

Τα σχέδια για «καραβάκια» και τραμ, που στην πορεία των χρόνων από ιδέες μετατράπηκαν σε συνείδηση και διεκδίκηση, έγιναν μελέτες και δειλά δειλά κάνουν τα πρώτα βήματα υλοποίησης.

Η περιφερειακή οδός, που σήμερα είναι ένας αστικός δρόμος, κατασκευάστηκε και από τη λειτουργία της γλίτωσε το οριστικό έμφραγμα η Θεσσαλονίκη. Θυμάμαι την πολεμική που δέχτηκε ο δρόμος. Με τη διαρκή γκρίνια κατορθώσαμε να έχουμε έναν δρόμο 32 χλμ., χωρίς μια εσοχή για στάθμευση, χωρίς μια τουαλέτα… Για να μη θυμηθώ ότι επί πολλά χρόνια ήταν γεμάτη φανάρια…

Στα χρόνια αυτά αποκτήσαμε –για όσους δε θέλουν να το γνωρίζουν- και εξωτερική περιφερειακή οδό. Έργο πολυδιαφημισμένο στην εποχή του, το οποίο όμως έγινε αθόρυβα κυρίως επειδή ήταν μακριά από τα συμφέροντα των οικοπεδοποιήσεων και από πολυσύχναστες περιοχές.

Ζήσαμε και το όνειρο οδικών υποδομών, όπως ο εξωτερικός περιφερειακός δακτύλιος. Σχεδιάστηκε και εγκαταλείφθηκε… Αποκτήσαμε όμως ποδηλατοδρόμους και νέους πεζοδρόμους. Οι σπουδαίες αρχαιότητες στο κέντρο της πόλης δεν είναι οι σκουπιδότοποι του παρελθόντος, ακόμη κι αν το «αγκάθι» της πλατείας Διοικητηρίου παραμένει.

Επί 20 χρόνια κυρίαρχο θέμα ήταν οι επεκτάσεις των σχεδίων πόλης. Ό,τι υπήρχε αδόμητο χτίστηκε στην εποχή της «φούσκας των ακινήτων». Κάθε «ρουμάνι» απέκτησε αξία εκατομμυρίων ευρώ. Το αποτέλεσμα: νέες τσιμεντουπόλεις στις οποίες έχουν ενταφιαστεί τα όνειρα νέων ανθρώπων.

Επί τουλάχιστον 20 χρόνια το αναπτυξιακό όραμα τοπικών αρχόντων και πολιτών περνούσε μέσα από την ανοικοδόμηση. Χωρίς τις αναγκαίες υποδομές. Δεν είναι όλα καλώς καμωμένα στη Θεσσαλονίκη. Η μεγάλη πληγή της είναι το τσιμέντο, αλλά είναι επιλογή της πλειοψηφίας.

Θυμάμαι όταν είχα διαρρεύσει τις προτάσεις προς το –τότε- ΥΠΕΧΩΔΕ από εξειδικευμένους επιστήμονες, που σχεδίασαν πόλεις όπως το Μπορντό, είχε επικρατήσει πανικός. Να προτείνει κάποιος την εποχή των παχέων γελάδων τη μείωση του κτηριακού αποθέματος της πόλης για να «ανασάνει» η πόλη ήταν αδιανόητο. Τόσο ώστε κάποιοι απειλούσαν με μηνύσεις για την δήθεν απαξίωση της περιουσίας τους. Η οποία συνίσταται (ακόμη) σε γκρέμια και «επίφοβες» πολυκατοικίες, που δυστυχώς πολλοί έχουν προειδοποιήσει πως σε έναν ισχυρό σεισμό (και σ’ αυτό το ενδεχόμενο κλείνουμε όλοι μάτια και αυτιά) μπορεί να καταρρεύσουν.

Επί χρόνια επίσης αποτελούσε ζητούμενο η επανασύνδεση της πόλης με τη θάλασσα και το βουνό. Με καθυστερήσεις, η σημερινή εικόνα της παραλίας είναι αξιομνημόνευτη. Και οι παραλιακές αναπλάσεις θα συνεχιστούν και στην παλιά παραλία και στο ανατολικό και στο δυτικό κομμάτι. Τα στρατόπεδα απελευθερώνονται, αλλά θα περάσουν πολλά χρόνια μέχρι να γίνουν οι χώροι που θέλουμε.

Μπορεί να μην είναι βιτρίνα, αλλά η αποφυγή τσιμεντοποίησης του Σέιχ Σου μέχρι σήμερα χρειάστηκε αγώνες για να επιτευχθεί. Και οι αγώνες αυτοί συνεχίζονται, διότι τα συμφέροντα που απεργάζονται ένα πιο σκοτεινό μέλλον γι’ αυτήν την πόλη δεν έπαψαν να υπάρχουν.

Στα κέρδη της πόλης αυτή την 25ετία θα βάλω και τον περιορισμό της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας, που άρχισε να γίνεται συνείδηση και πράξη τα τελευταία χρόνια και μάλιστα σε ένα αφιλόξενο περιβάλλον και παράλληλα με την ενίσχυση κομμάτων που πρεσβεύουν ακριβώς το αντίθετο. Κάποτε σκοτωνόμασταν για τα κέντρα χορήγησης μεθαδόνης…

Σήμερα, πιστεύω πως έχουμε τη Θεσσαλονίκη όχι που θέλει ο καθένας από εμάς, αλλά τη Θεσσαλονίκη που θέλουν οι περισσότεροι. Είναι αρκετό; Δεν είναι αρκετό;

Εικόνα: Αλέξανδρος Αβραμίδης