Όταν οι αναγνώστες της parallaxi ψήφισαν τα σπουδαιότερα της Θεσσαλονίκης

Όσο δύσκολο είναι να επιλεγούν τα κύρια γεγονότα και τα κύρια πρόσωπα σε μια διαδρομή 100 χρόνων μιας ιστορικής πόλης, όπως η Θεσσαλονίκη, με ιστορικό παρελθόν 23 και πλέον αιώνων και με μεγάλη επιρροή και συμμετοχή και σήμερα στα δρώμενα και στις εξελίξεις, άλλο τόσο είναι να επιχειρήσει κανείς να αξιολογήσει κάποιες επιλογές που έγιναν χωρίς να υπάρξουν αντιρρήσεις και διαφωνίες.

Είναι συνεπώς προτιμότερο αντί για «αξιολόγηση» απαντήσεων και επιλογών να μιλάμε για «ερμηνεία» αφού έτσι κι΄ αλλιώς ούτε τα γεγονότα, ούτε τα πρόσωπα ανήκουν στην ίδια κατηγορία με κοινά ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά για να μπορεί να γίνει αξιολόγηση με αντικειμενικό τρόπο.

ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ ΓΕΓΟΝΟΣ

Απόστολος Παπαγιαννόπουλος, Συγγραφέας-Αρχιτέκτονας

Στο ερώτημα για το σημαντικότερο γεγονός του αιώνα, η επιλογή του ερχομού των προσφύγων στην πόλη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του ΄22, ως το πλέον σημαντικό γεγονός της περιόδου 1912-2012, μπορεί να θεωρηθεί απόλυτα δικαιολογημένη αφού ο ερχομός των προσφύγων δημιούργησε νέα δεδομένα και προοπτικές στη Θεσσαλονίκη και επηρέασε σημαντικά την εικόνα και το μέλλον της. Η μεγάλη πυρκαγιά του 1917, που υπήρξε μεν καταστροφική αλλά αποτέλεσε την αιτία μιας νέας πορείας για την πόλη, όντως είναι ένα σημαντικό γεγονός στην ιστορία της Θεσσαλονίκης και δικαιολογείται η επιλογή της ως δεύτερο σημαντικό γεγονός. Όμως φαίνεται πως υποβαθμίστηκε, ίσως από άγνοια των ιστορικών δεδομένων της εποχής του Εμφυλίου (άλλωστε ελάχιστοι τα γνωρίζουν αυτά …), το γεγονός της δολοφονίας του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ στη Θεσσαλονίκη στα ταραγμένα χρόνια του Εμφυλίου, που ήλθε τελευταίο ως γεγονός με… μία μόνο ψήφο.

Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ

Απόστολος Παπαγιαννόπουλος

Στο ερώτημα για την πλέον σημαντική προσωπικότητα του αιώνα φαίνεται πως τα κριτήρια που υπήρξαν έχουν σχέση με τα πρόσωπα που ο ερωτώμενος θεωρεί ότι τον εκφράζουν καλύτερα και συνολικά. Το ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήλθε πρώτος με μεγάλο αριθμό ψήφων, αποδεικνύει ότι εκτιμήθηκε όπως ήταν αναμενόμενο, το πρόσωπο εκείνο που συνδέθηκε περισσότερο με την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912 και την ενσωμάτωση της πόλης στον εθνικό κορμό. Απόλυτα δικαιολογημένη, όμως, ήταν και η επιλογή του Μανώλη Ανδρόνικου, που έφερε στο φως τους Βασιλικούς τάφους της Βεργίνας και αποκάλυψε ένα μεγάλο μέρος της Ελληνικής Ιστορίας, ως το επόμενο σημαντικό πρόσωπο των 100 χρόνων της Θεσσαλονίκης. Όμως η κατάληξη, ο μεγάλος λογοτέχνης της Θεσσαλονίκης Γιώργος Ιωάννου να καταταγεί στην 10η και τελευταία θέση μάλλον δικαιολογεί την ύπαρξη πολλών διαφωνιών και αντιρρήσεων. Πάντως ως γενικό συμπέρασμα μπορεί να ειπωθεί πως οι επιλογές κινήθηκαν σε λογικά πλαίσια και σε σωστούς προβληματισμούς με κάποιες όμως επιφυλάξεις και διαφωνίες οι οποίες άλλωστε πάντοτε υπάρχουν σε παρόμοιες έρευνες …

ΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΚΤΙΡΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Αλέκα Καραδήμου-Γερόλυμπου, Αρχιτέκτονας-Πολεοδόμος

Ένα αμφίσημο ερώτημα: Τι σημαίνει χαρακτηριστικό κτίριο της πόλης; Αυτό που την συμβολίζει; που είναι ο λογότυπος, το σήμα της, διότι είναι τόσο ξεχωριστό; Ή μήπως αυτό που συμβάλλει στη διαμόρφωση του ξεχωριστού χαρακτήρα και της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής της φυσιογνωμίας; Οι ερωτώμενοι υπέδειξαν κατά 64% τον Λευκό Πϋργο…. μάλλον απαντώντας στην πρώτη εκδοχή του ερωτήματος. Επιλογή απολύτως προβλέψιμη αλλά και συγχρόνως παράδοξη, που υπογραμμίζεται από την εντυπωσιακή διαφορά ως προς το επόμενο κτίσμα (Ροτόντα 9%). Πώς ένα απέριττο, σχεδόν παιδικό σε μορφή κτίριο, που οφείλεται στους οθωμανούς κυρίους της Θεσσαλονίκης, έχει αναγορευθεί σε αδιαμφισβήτητο σύμβολό της; Σκέπτομαι μήπως η απάντηση πρέπει να αναζητηθεί στην πολύμορφη κληρονομιά/παράδοση μιας πόλης που υπήρξε ελληνιστική, ρωμαϊκή, βυζαντινή, οθωμανική, εβραϊκή, προσφυγική και νεοελληνική. Ο Λευκός Πύργος με την αυστηρή μοναδικότητά του, την ιδεοτυπική μορφή του, αλλά και την λειτουργία του ως Μουσείου της πόλης, αναλαμβάνει πειστικά τον ρόλο αυτό. Πράγματι, πολύ δύσκολα ένα άλλο μεμονωμένο κτίριο θα μπορούσε να ενσωματώσει και να εκφράσει ικανοποιητικά αυτήν την πολυδιάστατη πραγματικότητα. Απ΄την μεριά μου, κλίνοντας προς την δεύτερη εκδοχή του ερωτήματος, θα σκεφτόμουν μεγαλύτερες ενότητες που οπωσδήποτε εμπεριέχουν και διαχρονικά στοιχεία όπως, τα τείχη, το προσπελάσιμο τμήμα του λιμανιού, την παλιά και νέα παραλία, τον μνημειακό άξονα της Αριστοτέλους και της αρχαίας αγοράς, την πανεπιστημιούπολη, τον άξονα των μουσείων και της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης. Και ταυτόχρονα αναρωτιέμαι: αν το ερώτημα αφορούσε χαρακτηριστικά κτίρια της τελευταίας 20ετίας ή από το 2000 και μετά, τι θα επέλεγε ο κόσμος της πόλης; Μήπως κάποιο από τα μεγάλα εμπορικά Μολ στον περιαστικό χώρο της Θεσσαλονίκης;

ΤΟ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΣΤΕΚΙ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Αλέκα Καραδήμου-Γερόλυμπου

Συνεκτιμώντας τις απαντήσεις στις 10 προτάσεις του ερωτήματος και τις ελεύθερες επιλογές του κοινού, είναι φανερό ότι οι απόψεις είναι πολύ πιο ανόμοιες και οι υποδεικνυόμενοι τόποι διάσπαρτοι στο χώρο και στον χρόνο. Τα στέκια, εξ ορισμού, δημιουργούνται και υποστηρίζονται από ομάδες με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως ηλικία, ταξική ταυτότητα, επαγγελματικά ενδιαφέροντα, κοινωνική προέλευση, αισθητικές επιλογές κλπ. και είναι σπανίως πολυσυλλεκτικά. Αντίθετα βασίζονται σε εξειδικευμένες προτιμήσεις που δημιουργούν αίσθηση συλλογικότητας και κατά συνέπεια, και δεσμούς διαρκείας μεταξύ των «πιστών» τους. Ξεκινώντας από τα προτεινόμενα στο ερώτημα, με παραξένεψε η αναφορά σε τέσσερα ιστορικά στέκια εύπορων θεσσαλονικέων αστών ώριμης ηλικίας (Όλυμπος Νάουσα, Μεντιτερανέ, Κρικέλας και Ρέμβη) που όμως δεν υπάρχουν εδώ και 30 χρόνια τουλάχιστον … Και με παραξένεψε η απουσία αναφορών σε τόπους όπως η Καμάρα, στέκι πολιτικοποιημένης φοιτητικής νεολαίας, το άγαλμα του Βενιζέλου, στέκι μεταναστών, το μπαράκι Ντε Φάκτο, στέκι παλιών Συνασπιστών, στέκια αυτοδιαχειριζόμενα, συνταξιούχων κλπ Έτσι, εντελώς φυσικά ξεχώρισαν τόποι όπως το Ολύμπιο, ο Μύλος, το Ντορέ…. που απευθύνονται σε όλους και αναδεικνύονται ως τόποι πολυλειτουργικοί, συγκεντρώνοντας ψυχαγωγία, κεντρικότητα, εστίαση και μικρές ή μεγαλύτερες δόσεις κουλτούρας σε ευχάριστα, καλαίσθητα, λάιτ περιβάλλοντα, χωρίς να προϋποθέτουν εκ μέρους των χρηστών τους την ανάπτυξη μιας στενότερης σχέσης με τον χώρο ή τους ανθρώπους, ούτε βεβαίως την κατάθεση οποιασδήποτε προσωπικής δέσμευσης.

*Στην ψηφοφορία αφήσαμε ελεύθερη μια 11η επιλογή για να προσθέσετε εσείς ό,τι αφήσαμε εμείς έξω από τις λίστες και θεωρείτε σημαντικά. Για την ιστορία, εξαιρέσαμε την Απελευθέρωση από τη λίστα των σημαντικότερων γεγονότων, την οποία προσθέσατε πολλοί σαν 11η επιλογή, γιατί οι λίστες αφορούσαν γεγονότα μετά την απελευθέρωση.

Σημαντικότερο γεγονός: Ίδρυση του Άρη- 1914, Ίδρυση του ΠΑΟΚ-1926, συλλαλητήριο για τη Μακεδονία, έναρξη εργασιών του Μετρό, Αντιπαροχή επί Καραμανλή, πτώση του Άρη το 2005 κ.ά.

Αγαπημένο στέκι της πόλης: Εκεί δεχτήκαμε τις πιο προσωπικές επιλογές του καθενός. Από τo Aχίλλειο μέχρι τον Καφεναί και το Mon Frere. Τις πιο πολλές εμφανίσεις στα ποστ έκανε ο Θερμαϊκός, το Βel air, το Flou, το pasta flora darling και το θερινό Ναταλί. Επίσης προτάθηκαν τα παγκάκια της παραλίας και ο Λευκός Πύργος.

Χαρακτηριστικό κτίριο: Τα κτίρια της πλατείας Αριστοτέλους, Casa Bianca, η ΧΑΝΘ, το Παλατάκι, ο Άγιος Δημήτριος, το γήπεδο ΠΑΟΚ και το Φιξ.

Σημαντικότερο πρόσωπο: Τις περισσότερες εμφανίσεις είχε ο Γιάννης Αγγελάκας, ο Αβρααμ Μπεναρίγια, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ο Βασίλης Χατζηπαναγής και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.