Θυμάμαι τη Συρία

της Βάνας Χαραλαμπίδου

…Περισσότεροι από 350.000 χιλιάδες υπολογίζονται οι νεκροί στη Συρία από την αρχή του πολέμου που συμπληρώνει επτά χρόνια, στη συντριπτική πλειοψηφία τους άμαχοι, εκατοντάδες τα πτώματα που δεν έχουν αναγνωριστεί…

Θυμάμαι το εξαίρετο θέαμα που αντίκρισα από το παράθυρο του ξενοδοχείου στην ωραιότερη παραποτάμια πόλη της Συρίας, τη μαγική Χάμα, την πολύπαθη πόλη της σπαρασσόμενης μεσανατολικής χώρας. Φωτισμένους τους δεκαεπτά τεράστιους ξύλινους νερόμυλους, 12ου και 13ου αιώνα, που έχουν σωθεί, αυτούς τους ίδιους, που κάποτε, όταν δούλευαν, έκαναν όλη την πόλη να αντηχεί από μια παράξενη μουσική, όπως έγραφαν οι περιηγητές της εποχής.

Τα τελευταία χρόνια βουβοί πια έκαναν τη συριακή πόλη να μοιάζει βγαλμένη από ανατολίτικο παραμύθι.

Θυμάμαι την πρώτη φορά που βρέθηκα στην πόλη του Σαλαντίν, τη Δαμασκό, τον τόπο της επίγειας Εδέμ, μια πόλη που χρονολογείται από την εποχή των Σουμερίων, περήφανη πρωτεύουσα των Ομεϊαδών, που πρωτοκατοικήθηκε από Ασσύριους, Βαβυλώνιους και Έλληνες, υπέστη τη βία από κάθε εθνικότητας εισβολείς, έγινε αντικείμενο διαπραγματεύσεων και μυστικών συμφωνιών, έζησε δολοπλοκίες, αδελφοκτόνες διαμάχες, προδοσίες και ευκαιριακές συμμαχίες, γνώρισε πολλούς από τους μεγάλους πολιτισμούς, στολίστηκε με χρυσάφι, ασήμι και πορφύρα…

Θυμάμαι να μένω άφωνη μπροστά στην απίστευτη ομορφιά των χρυσαφένιων ψηφιδωτών στο περίφημο τζαμί των Ομεϊαδών, ηγετών μιας αυτοκρατορίας, – που εκτεινόταν από τον Ατλαντικό μέχρι τον Ινδικό ωκεανό-, όλα έργα ενός τεράστιου αριθμού τεχνιτών, που έφτασαν στη Δαμασκό από τα πέρατα του κόσμου για να δουλέψουν επί δέκα χρόνια στην κατασκευή του, στα μωσαϊκά και τα πολύτιμα λεία μάρμαρα, ενώ τα περίτεχνα και χρυσοποίκιλτα ψηφιδωτά του με το κατάφορτο σε καρπούς απολιθωμένο δάσος, τις φανταστικές πολιτείες και τα εξωτικά πουλιά, βγήκαν από τα χέρια βυζαντινών μαστόρων. Αριστούργημα της τέχνης και ένα από τα αριστουργήματα του κόσμου το μεγάλο τζαμί ( έργο του 705 μ. Χ.), είναι χτισμένο στην ίδια θέση που λάτρεψαν τους θεούς τους Ασσύριοι, Ρωμαίοι και Βυζαντινοί, αφήνοντας στο χώρο κατάλοιπα των ναών τους κυρίως του βυζαντινού ναού με την ελληνική επιγραφή του 5ου αιώνα. Δεν ξεχνώ τις ώρες που πέρασα στα μικρά καφενεία έξω από τα τείχη του, μαζί με νέους Σύριους μουσικούς, που καθισμένοι στα σκαλάκια με μοσχομυριστό ναργιλέ και μακρόσυρτους ρυθμούς στο ούτι έκαναν τα βράδια μαγικά.

Θυμάμαι το υπέροχο σουκ του Χαλεπιού, το πιο γραφικό της Ανατολής, που ορθώνεται εδώ και έξι τουλάχιστον αιώνες στα ίδια μεσαιωνικά σοκάκια, σε μήκος 18 χιλιομέτρων, με τζαμιά, μεντρεσέδες, πτωχοκομεία και κρήνες κάτω από τις πέτρινες καμάρες του, με τις μυρωδιές από τα μπαχαρικά να έχουν ποτίσει τις στοές του, τις λάμψεις από τα πετράδια και τα ασημικά στις μικρές προθήκες των κουγιουμτζήδων, τη μεταξένια αφή των αναρίθμητων κεφαλομάντηλων, αλλά και τη μεγαλοπρέπεια του κάστρου της άλλοτε λαμπρής πολιτείας, που άντεξε την πολιορκία δεκάδων ορδών επίδοξων κατακτητών, για να καταλήξει να κινδυνεύει από τους σύγχρονους βάνδαλους.

Μα πιο πολύ απ’ όλα θυμάμαι το πλατύ χαμόγελο των ανθρώπων στη Συρία, το ζεστό βλέμμα τους, την έμφυτη ευγένεια και την προσήνειά τους, τον διακριτικό τρόπο με τον οποίο προσπαθούσαν να σου αποσπάσουν τη γνώμη σου για τη χώρα τους, τη χαρά τους όταν άκουγαν τα καλά σου λόγια, όταν διαπίστωναν τον ενθουσιασμό σου γι αυτήν.

Το δράμα της Συρίας δεν μπορεί παρά να συγκλονίζει όλους και πιο πολύ όσους είχαν την τύχη να πατήσουν τα χώματά της, να συγκινηθούν από την ομορφιά της, να γοητευθούν από τις μυρωδιές της, να συμπαθήσουν τους ανθρώπους της. Μια σπουδαία χώρα από καταβολής κόσμου στο μάτι του κυκλώνα, που καταλήφθηκε αρχικά από τους Χετταίους, έπειτα τους Φιλισταίους, Ασσύριους, Βαβυλώνιους, Πέρσες, Έλληνες, ρωμαίους εισβολείς και βυζαντινούς δεσπότες, αλώθηκε από σιδερόφρακτους σταυροφόρους με βαριές πανοπλίες, Μαμελούκους, Άραβες, Σελτζούκους και οθωμανούς επικυρίαρχους, ξεθεμελιώθηκε από τη μάστιγα των Μογγόλων, καταστράφηκε από τις θηριώδεις ορδές του Ταμερλάνου. Όλοι τους αγωνίστηκαν να ξεπεράσουν σε σφαγές τους προκατόχους τους… Κάθε προηγούμενη βαρβαρότητα όμως ωχριά μπροστά στον όλεθρο, που επιφύλαξαν για την πανέμορφη χώρα με τον υψηλού πολιτιστικού επιπέδου πληθυσμό της οι σύγχρονοι βάρβαροι, που στο όνομα της παγκοσμιοποίησής τους βάλθηκαν να ξεθεμελιώσουν τις πανάρχαιες κοιτίδες του πολιτισμού ανά την υφήλιο.