Τι πάει λάθος με τα δάση

Λέξεις: Παύλος Κωνσταντινίδης

Ή θα επιστρέψουν οι Δασικοί στα Δάση ή τα Δάση θα φύγουν από τη Χώρα.

Της σιωπής προηγείται πάντα η εγκατάλειψη. Κι αν σήμερα τα δάση σωπαίνουν, είναι γιατί έχουν εγκαταληφθεί εδώ και χρόνια.

Η Ελλάδα, χώρα φτωχή σε πεδιάδες μα πλούσια σε βουνά και λόγγους, είχε για δεκαετίες μια ισχυρή και περήφανη Δασική Υπηρεσία. Ένα σώμα με επιστημονική γνώση, εμπειρική σοφία και σεβασμό στη γη. Οι δασολόγοι, οι δασοφύλακες, οι εργατοτεχνίτες του δάσους ήταν οι αφανείς ήρωες του φυσικού μας πλούτου. Τους ήξερες με το μικρό τους όνομα στο χωριό. Τους έβλεπες να περπατούν στις κορφές και να μιλούν με τα δέντρα όπως άλλοι μιλούν με τον Θεό.

Και όμως, εδώ και είκοσι χρόνια, η Δασική Υπηρεσία αποδιοργανώθηκε συστηματικά και μεθοδικά. Οι διορισμοί δασολόγων σταμάτησαν, οι οργανικές θέσεις έμειναν κενές και οι ελάχιστοι που απέμειναν παλεύουν με τα χαρτιά, όχι με τα δέντρα. Η γηράσκουσα γενιά των τελευταίων δασικών υπαλλήλων, μεσήλικες πια ή και συνταξιούχοι, κουβαλούν στη μνήμη τους τεχνογνωσία που χάνεται με κάθε κηδεία.

Ένα δάσος δεν είναι τοπίο. Είναι ευθύνη.

Χωρίς ανθρώπους μέσα στο δάσος, δεν υπάρχει καλλιέργεια, δεν υπάρχει πρόληψη, δεν υπάρχει προστασία. Η αειφορική διαχείριση των δασών απαιτεί μάτι έμπειρο, πόδι περπατημένο και σχέδιο με διάρκεια. Όμως οι δασικοί λείπουν. Και στη θέση τους μπήκαν ιδιωτικά μελετητικά γραφεία, ευρωπαϊκά προγράμματα και φιλόδοξα σχέδια που λερώνουν τον αέρα με ανεδαφικές υποσχέσεις.

Οι δασικές πυρκαγιές δεν είναι «φυσικές καταστροφές». Είναι προαναγγελθείσες τραγωδίες ενός κράτους που δεν θέλει να βλέπει τους δασικούς στα δάση. Που δεν θέλει να πληρώνει για πρόληψη, αλλά σπαταλά εκατομμύρια για καταστολή. Που και αυτή η πρόληψη που γίνεται, όχι με επιτόπιες μελέτες, αλλά με κεντρικούς σχεδιασμούς τύπου antinero, περισσότερο καταστρέφει πάρα προστατεύει. Που βλέπει το δάσος ως εμπόδιο ανάπτυξης, κι όχι ως πηγή ζωής, νερού, δροσιάς και μνήμης.

Οι αριθμοί δεν λένε ψέματα. Αρκεί να τους κοιτάξει κανείς.

Πάνω από 60% των οργανικών θέσεων στις Διευθύνσεις Δασών είναι κενές.

Οι περισσότεροι ενεργοί δασολόγοι είναι άνω των 55 ετών.

Τα δάση γεμίζουν καύσιμη ύλη, χωρίς υλοτομίες, αραιώσεις και καλλιέργεια.

Κάθε χρόνο αποφοιτούν 250 περίπου δασολόγοι. Κανένας νέος δασολόγος δεν βρίσκει δουλειά στο Δημόσιο. Τον απορροφά ο ιδιωτικός τομέας, αν προλάβει να μην φύγει για το εξωτερικό. Τι σημαίνει «τα δάση θα φύγουν από τη χώρα»;

Σημαίνει ότι η Ελλάδα μετατρέπεται σταδιακά σε ημιάνυδρη χώρα με καλοκαιρινά σεληνιακά τοπία εκεί που κάποτε φύτρωναν έλατα και δρεις. Σημαίνει πως οι κοινότητες χάνουν την επαφή με τον φυσικό τους χώρο. Σημαίνει πως το παιδί δεν θα δει ποτέ δρυοκολάπτη, δεν θα μυρίσει το ρετσίνι, δεν θα μάθει τι σημαίνει σκιά κάτω από πλατάνι.

Τα δάση δεν φεύγουν με βαλίτσα. Φεύγουν καθώς καίγονται, χτίζονται ή αντικαθιστούνται από ανεμογεννήτριες. Φεύγουν θροΐζοντας πριν από τη σιγή. Φεύγουν όταν δεν υπάρχει πια άνθρωπος να τα φροντίσει, να τα καταγράψει, να τα κατανοήσει.

Ή θα επιστρέψουν οι δασικοί στα δάση ή θα ζήσουμε εμείς στα αποκαΐδια.

Αυτός είναι ο κόμπος στον λαιμό της πολιτείας. Δεν αρκεί να λέμε «φταίει η κλιματική αλλαγή». Φταίει η εγκατάλειψη. Χρειαζόμαστε νέους δασολόγους, ενίσχυση των δασικών υπηρεσιών, επιστροφή στην επιτόπια δασοπονία.

Το δάσος μάς αντέχει όταν το υπηρετούμε. Μας εκδικείται όταν το αγνοούμε.

*Ο Παύλος Κωνσταντινίδης σπούδασε στο Τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΑΠΘ και εργάστηκε ως Τακτικός Ερευνητής στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης